Hoofdpagina

OV in Nederland is op zoek naar wiki-beheerders! Interesse? Zie de vacature voor meer informatie.

Welkom op de OV in Nederland Wiki

Een online naslagwerk met op dit moment 48.265 artikelen over het openbaar vervoer in zowel Nederland als het buitenland.

Help ook mee door artikelen te starten, te verbeteren, uit te breiden en actueel te houden.
Gebruik de registratiegegevens van het forum om in te loggen op de Wiki.

---

Het openbaar vervoer in Nederland bestaat uit stads- en streekvervoer, treinvervoer en openbaar vervoer te water.

Dienstregeling

Digitaal megascherm met vertrektijden op Utrecht Centraal

Wat zou het openbaar vervoer zijn zonder dienstregeling?

Vervoerders kunnen met behulp van de dienstregeling de reiziger informeren over het vervoersaanbod, zodat zij hun reis kunnen plannen. Reisinformatie is beschikbaar in de vorm van bijvoorbeeld een vertrekstaat, lijnfolder of een reisplanner op internet, zoals 9292.nl. Op basis van de dienstregeling worden ook personeelsroosters en materieelomloop gepland.

De dienstregeling wordt jaarlijks onder de loep genomen, om bestaande verbindingen nog beter op elkaar af te stemmen en omdat er lijnen bijkomen of verdwijnen. Alle spoorwegmaatschappijen in Europa hanteren sinds 2002 een dienstregelingsjaar dat ingaat op de tweede zaterdag van december, om 24:00 uur - dus op zondag om 0:00 uur. De meeste regionale vervoerders passen hun dienstregeling dan ook aan. Alle vervoerders kunnen ook op andere momenten kleine of grote wijzigingen aan de dienstregeling doorvoeren. Tot en met 2001 begon het nieuwe dienstregelingsjaar eind mei.

Bekijk de dienstregelingswijzigingen:

• Trein (2013)
• Bus, tram en metro per concessie (2013)
• Voorgaande jaren

Bij werkzaamheden, wegafsluitingen, vakantieperiodes, evenementen, slechte weersomstandigheden of grote storingen kan de dienstregeling tijdelijk worden aangepast. De NS en ProRail hebben sinds 2012 een speciale Landelijk Uitgedunde Dienstregeling achter de hand, die kan worden ingezet bij verwachte sneeuw of vorst.

Trein

Velios trein van Veolia Transport op station Nijmegen

Nederland kent een uitgebreid spoornet. Vroeger had de NS het alleenrecht op de exploitatie van alle binnenlandse reizigerstreinen. In 1995 werd de NS verzelfstandigd. Een jaar later ging Lovers Rail als eerste bedrijf de concurrentie aan met de NS. Dit werd echter een flop.

Succesvoller bleek het decentraliseren en vervolgens openbaar aanbesteden van de – door NS vaak onrendabel geachte – regionale lijnen. Het principe van aanbesteden is dat het vervoerbedrijf dat de meest uitgebreide dienstregeling tegen de laagste subsidie kan bieden, de lijn(en) mag exploiteren. Het exploitatiecontract, de zogenaamde concessie, heeft meestal een looptijd van 10 tot 15 jaar, waarna er weer een nieuwe aanbesteding moet worden uitgeschreven.

De spoorlijn Mariënberg - Almelo had in 1997 de primeur. De treindienst werd in 1998 overgenomen door Oostnet. Later volgden meer trajecten. Arriva rijdt nu bijvoorbeeld stop- en sneltreinen op de Vechtdallijnen en Veolia Transport op de Heuvellandlijn.

Op de belangrijkste spoorlijnen, die tegenwoordig onderdeel zijn van het hoofdrailnet, blijft NS Reizigers tot zeker 2015 met Intercity's en Sprinters rijden. Het Ministerie van Infrastructuur en Milieu heeft het voornemen om ook de concessie 2015-2025 onderhands te gunnen aan de NS.

Internationale treinen van en naar Nederland worden gereden door NS Hispeed en door de buitenlandse vervoerders NMBS en Deutsche Bahn.

Elke treinrit heeft een eigen treinnummer. De laatste twee cijfers hiervan verschillen per treindienst, de overige cijfers duiden de treinserie aan.

Op deze Wiki is tevens informatie te vinden over het treinmaterieel en over bijna 400 stations in binnen- en buitenland.

Wanneer er sprake is van een verstoring van de treindienst, komt de bijsturingsafdeling van de vervoerder in actie. Bij ernstige ongevallen wordt ook de verkeersinspectie ingeschakeld. In Nederland hebben alle speciale punten van het spoorwegnet (zoals dienstregelpunten) eigen plaatsnaamverkortingen.

Bus

VDL Citea stadsbus van het GVB in Amsterdam.

Bussen rijden in heel Nederland op vastgestelde routes. De stadsbus rijdt tussen de wijken binnen een stad. De streekbus rijdt tussen steden en dorpen. Onderweg stoppen ze bij vaste bushaltes, maar alleen als er passagiers in- of uit willen stappen.

Sinds 1977 rijdt in bepaalde plattelandsgebieden de buurtbus. Deze 8-persoons bussen worden gereden door vrijwilligers en er geldt meestal een ander tarief.

Veel buslijnen komen samen bij een treinstation, op centrale plaatsen in de stad of bij speciale busstations.

Regionale overheden bepalen, net als bij de gedecentraliseerde spoorlijnen, sinds de invoering van de Wet Personenvervoer 2000 via een openbare aanbesteding welk bedrijf (een bepaald deel van) het busvervoer in de regio exclusief mag verzorgen. Concessies met buslijnen duren doorgaans 6 tot 8 jaar. Soms worden de buslijnen gezamenlijk aanbesteed met een spoorlijn en duurt het contract langer. De stadsbussen in Amsterdam zijn de enige buslijnen die (nog) niet openbaar zijn aanbesteed.

Steeds meer busmaterieel rijdt niet meer op diesel, maar maakt gebruik van een alternatieve aandrijving. Met name aardgas-, elektrische- en hybride bussen verschijnen steeds meer in het straatbeeld. In Apeldoorn wordt al enige jaren een proef gedaan met de Whisper. Tussen Rotterdam Kralingse Zoom en bedrijvenpark Rivium in Capelle aan den IJssel rijden volautomatische elektrische busjes onder de naam Parkshuttle.

Arnhem heeft als enige stad in Nederland een trolleybusnetwerk.

Buslijnen zijn nogal aan veranderingen onderhevig. Daarom zijn er op deze wiki ook tal van pagina's met informatie over voormalige buslijnen. Daarnaast zijn er pagina's over buitenlandse buslijnen.

Tram, metro en lightrail

Bestand:RSG3 Meijersplein.JPG

Twee RSG3 metrovoertuigen naderen station Meijersplein.

In de grote steden is veel vraag naar openbaar vervoer. Daarom rijden hier in hoge frequenties, naast bussen, ook tram- en metrolijnen.

Stadstrams rijden in de regio’s Amsterdam, Den Haag en Rotterdam. De trams hebben gemiddeld om de 500 meter een halte.

Sneltrams rijden tussen Amsterdam Zuid en Amstelveen, tussen Utrecht en IJsselstein en in de Rotterdamse deelgemeente Prins Alexander.

Metro's rijden in Amsterdam en Rotterdam. Ze rijden zowel boven als onder de grond, vrij van het wegverkeer.

De RandstadRail is een zogeheten lightrailnetwerk en maakt reizen tussen Den Haag en Rotterdam en naar Zoetermeer mogelijk zonder over te stappen. In Rotterdam sluit RandstadRail aan op het metronetwerk, in Den Haag op het tramnetwerk. Een ander lightrailproject is de RijnGouweLijn.

Alle tram- en metrolijnen (incl. RandstadRail), behalve de Utrechtse sneltram, zijn onderhands gegund aan het plaatselijke stadsvervoerbedrijf. Zie ook: Aanbesteding grote steden.

Uiteraard is op deze Wiki informatie beschikbaar over het tram- en metromaterieel.

Tips

Klik op hulp (ook te vinden in het navigatiemenu linksboven) voor uitleg over het bewerken en aanmaken van pagina's.

Handige sjablonen:

• Meebezig
• Verstoring

Overleggen kan op het forum. Daarnaast heeft iedere pagina op de Wiki een eigen overlegpagina.

Raadpleeg onderstaande links om inspiratie op te doen voor een nieuw artikel:

• Pagina's waarnaar verwezen wordt, maar nog niet bestaan
• Niet bestaande categorieën die wel worden gebruikt
• Pagina's zonder categorie
• Dubbele doorverwijzingen
• Klik hier voor meer speciale pagina's

Voeg het nieuwe artikel toe aan een geschikte categorie, zo blijft het overzichtelijk en zijn verwante artikelen makkelijk te vinden. Een overzicht van de belangrijkste hoofdcategorieën:

Categorie:Concessie · Categorie:Dienstregeling · Categorie:Fabrikant · Categorie:Lijnen · Categorie:Materieel · Categorie:Reisinformatie · Categorie:Spoorwegtechniek · Categorie:Station · Categorie:Terminologie · Categorie:Treinserie · Categorie:Vervoerder.

Ter ondersteuning of aanvulling van de informatie op de wiki kan er ook gelinkt worden naar relevante pagina's op de portal (actuele berichtgeving) of het forum (discussie over diverse onderwerpen).

Toch nog iets niet duidelijk? Stuur dan gerust een bericht naar het beheer via het forum of gebruik het contactformulier (let op, niet bedoeld voor reisinformatie!).