Rhijnspoorweg: verschil tussen versies

Uit OV in Nederland Wiki
Ga naar: navigatie, zoeken
k
k (Robot: automatisch tekst vervangen (-Arriva Nederland +Arriva))
 
(20 tussenliggende versies door 7 gebruikers niet weergegeven)
Regel 6: Regel 6:
 
|jaar_elektrificatie=1938, 1966
 
|jaar_elektrificatie=1938, 1966
 
|aantal_sporen=2, [[Utrecht Centraal|Ut]] - [[Amsterdam Bijlmer ArenA|Asb]]: 4
 
|aantal_sporen=2, [[Utrecht Centraal|Ut]] - [[Amsterdam Bijlmer ArenA|Asb]]: 4
−
|vervoerders=[[NS]]
+
|vervoerders=[[NS]], [[Arriva Nederland|Arriva]], [[Breng]], [[VIAS Rail|VIAS]]
 
}}
 
}}
−
[[Afbeelding:Rhijnspoorweg bocht Maarn.JPG|290px|thumb|right|Tussen [[Utrecht Centraal|Utrecht]] en [[Ede-Wageningen|Ede]] loopt de spoorlijn grotendeels parallel aan de snelweg A12. Tussen [[Driebergen-Zeist|Driebergen]] en Maarsbergen doorsnijdt de lijn de Utrechtse Heuvelrug en maakt een bocht bij [[Maarn]]. Er zijn werkzaamheden gaande om de snelweg te verbreden, 19 augustus 2011.]]
+
De '''Rhijnspoorweg''' is de spoorlijn tussen [[Amsterdam Centraal]], [[Utrecht Centraal]], [[Arnhem Centraal]], [[Zevenaar]] en de Duitse grens. Tussen Amsterdam Amstel en Amsterdam Holendrecht ligt sinds de jaren 70 het spoor van de [[metro van Amsterdam]] tussen de sporen van de Rhijnspoorweg.
−
De '''Rhijnspoorweg''' is de spoorlijn tussen [[Amsterdam Centraal]], [[Utrecht Centraal]], [[Arnhem]], [[Zevenaar]] en de Duitse grens. Tussen Amsterdam Amstel en Amsterdam Holendrecht ligt sinds de jaren '70 het spoor van de [[metro van Amsterdam]] tussen de sporen van de Rhijnspoorweg.
 
  
 
== Geschiedenis van de spoorlijn ==
 
== Geschiedenis van de spoorlijn ==
−
Het is de eerste lijn die werd aangelegd door de [[NRS|Nederlandsche Rhijnspoorweg-Maatschappij (NRS)]] en is een van de oudste spoorlijnen in Nederland: [[Amsterdam Weesperpoort]] – Utrecht NRS werd geopend op 18 december 1843, op 17 juni 1844 werd de lijn doorgetrokken tot [[Driebergen-Zeist]] en op 15 maart 1845 werd Arnhem bereikt. De verbinding met [[Emmerich]], waar de lijn aansluit op het Duitse spoorwegnet, kwam op 15 februari 1856 tot stand. In 1889 werd de lijn verbonden met het nieuwe Amsterdamse Centraal station, in 1939 werd het kopstation Weesperpoort gesloten en vervangen door het [[Amsterdam Amstel|Amstelstation]].
+
=== De eerste plannen ===
 +
De eerste plannen voor een spoorweg tussen Amsterdam en Keulen werden in 1831 gemaakt door luitenant-kolonel William Archibald Bake. Deze spoorweg zou van Amsterdam via Amersfoort, Arnhem en Doesburg richting Pruisen moeten lopen. Deze aanbesteding mislukte. De behoefte van een spoorlijn tussen Amsterdam en Keulen bleef desondanks wel bestaan omdat de vaarwegen van en naar Amsterdam verre van ideaal waren. In 1836 werd bij koninklijk besluit een staatscommissie opgericht om het belang van en de mogelijkheid tot het aanleggen van spoorwegen in Nederland te onderzoeken. Hoewel staatsaanleg zeker niet de voorkeur had, zag men een uitzondering voor de lijn tussen [[Amsterdam Centraal|Amsterdam]] en [[Arnhem Centraal|Arnhem]]. In 1838 werd een ontwerp ingediend voor deze spoorlijn, inclusief zijtak van [[Utrecht Centraal|Utrecht]] naar [[Rotterdam Centraal|Rotterdam]], maar de hoge kosten in combinatie met de enorme aflossing van de staatsschuld zorgde ervoor dat de plannen in de Tweede Kamer ruim verworpen werden. Op 30 april 1838 gelaste koning Willem I de aanleg van de spoorlijn (zonder de zijtak naar Rotterdam). De spoorleg zou vanaf Amsterdam via [[Abcoude]] en [[Breukelen]] naar Utrecht lopen en vanaf daar via [[Maarn]], [[Maarsbergen]] en onderlangs de Wageningse Berg naar Arnhem lopen.  
  
−
Het traject tussen Arnhem en Amsterdam Centraal is in 1938 geëlektrificeerd; het traject tussen Arnhem en Elten volgde in 1966. Het traject is dubbelsporig aangelegd; sinds 2007 liggen tussen [[Amsterdam Bijlmer ArenA]] en [[Utrecht Centraal]] vier sporen, waarbij de Sprinters de middelste sporen berijden en de intercity's de buitenste sporen.
+
=== Aanleg van de spoorlijn ===
 +
De Rhijnspoorweg werd, net als de in 1839 geopende lijn tussen Amsterdam en [[Haarlem]], aangelegd in breedspoor. Door de hoge kosten die betaald moesten worden voor de aankoop van grond werd het eerste deel van de Rhijnspoorweg, tussen Amsterdam en Utrecht, pas geopend op 18 december 1843. Op 17 juni 1844 kwam de spoorlijn tot aan [[Driebergen-Zeist]] en op 15 maart 1845 werd Arnhem bereikt. Oorspronkelijk was het de bedoeling dat de spoorlijn via Wageningen kwam te lopen, maar om defensieve redenen werd de lijn uiteindelijk via het destijds kleinere [[Ede-Wageningen|Ede]] aangelegd.
 +
 
 +
=== Verlenging naar Duitsland en overgang naar normaalspoor ===
 +
Vijf dagen na opening van de lijn werd deze overgedragen aan particulieren, met name Engelse bankiers, die de concessie onderbrachten in de [[Nederlandsche Rhijnspoorweg-Maatschappij]] (NRS). De grootste wens van de NRS was het doortrekken van de spoorlijn naar Pruisen. Door [[Oberhausen Hbf|Oberhausen]] liep een lijn van het Cöln-Mindener Eisenbahn-Gesellschaft (CME); het NRS wenste daar op aan te sluiten. Het NRS zou dan vanaf Arnhem oostwaarts naar Zevenaar bouwen; het CME zou via [[Wesel]] een lijn naar Nederland aanleggen. Probleem hierbij was het breedspoor in Nederland en het normaalspoor in Pruisen. Pas in 1851 werd een verdrag met Pruisen getekend voor de aanleg van het verbindingsstuk van de spoorlijnen van de NRS en de CME. Uiteindelijk werd op 15 februari 1856 het traject tussen Arnhem en Elten geopend. Tussen Amsterdam en Arnhem werd het spoor hierbij versmald; het overgebleven materiaal van de versmalling werd gebruikt voor de aanleg van een tweede spoor tussen Utrecht en Arnhem; het traject tussen Amsterdam en Utrecht werd tussen 1867 en 1872 verdubbeld.
 +
 
 +
=== Amsterdam Weesperpoort ===
 +
De lijn van de NRS eindigde oorspronkelijk bij station [[Amsterdam Weesperpoort]]. In 1889 werd het Centraal Station van Amsterdam geopend, waar de NRS ook kon komen via een verbindingsboog. Pas in 1939 werd het station Amsterdam Weesperpoort gesloten.
 +
 
 +
=== Overnames en fusies ===
 +
In 1890 werd het net van de NRS onderhands aangekocht door de staat; de meeste lijnen werden ondergebracht bij de [[Staatsspoorwegen]] (SS). Nadat de SS en [[HIJSM]] per 1 januari 1917 al verregaande samenwerking hadden aangekondigd, kwam de Rhijnspoorweg per 1 januari 1938 onder het beheer van de fusiemaatschappij [[NS|NV Nederlandsche Spoorwegen]] (NS).
 +
 
 +
=== Elektrificatie ===
 +
Halverwege de jaren 1930 kwamen plannen voor de [[elektrificatie]] van het Middennet (Amsterdam / Rotterdam / Den Haag - Utrecht - Eindhoven / Nijmegen) naar buiten. Na onderhandelingen over de te betalen stroomprijs werd de elektrificatie van dit net in april 1936 goedgekeurd. In 1938 was de Rhijnspoorweg daarmee geëlektrificeerd tussen Amsterdam en Arnhem; het aansluitende traject naar Nijmegen kwam in 1940 gereed. In 1953 werd het traject tussen Arnhem en Arnhem Velperpoort geëlektrificeerd als onderdeel van [[Staatslijn A]]; pas in 1966 volgde ook het traject naar [[Emmerich]].
 +
 
 +
=== Rail 21 ===
 +
In 1999 werd begonnen met de spoorverdubbeling van het traject tussen Amsterdam en Utrecht, in het kader van de [[Rail 21]]-plannen. Oorspronkelijk zou het traject tussen [[Amsterdam Muiderpoort]] en Utrecht Centraal verdubbeld worden, maar uiteindelijk bleef het bij het traject tussen Amsterdam Bijlmer en Utrecht Centraal; dit kwam gereed op 25 april 2007. Sindsdien rijden de [[Sprinter|Sprinters]] over de binnensporen en de [[Intercity|Intercity's]] over de buitensporen. Ook het traject tussen Utrecht en Zevenaar zou volgens de plannen van Rail 21 worden uitgebouwd, maar dit heeft geen doorgang gevonden. Wel is het Arnhemse station uitgebreid met een extra perron en komen er ook aanpassingen aan de stations [[Driebergen-Zeist#Stationsvernieuwing|Driebergen-Zeist]] en [[Ede-Wageningen#Spoorzone Ede|Ede-Wageningen]].
  
 
==Traject==
 
==Traject==
−
{{ TreinRouteTop |
+
{{TreinRouteTop|
−
{{ TreinRouteRij | {{Rimg|rer}}{{Rimg|0sr}} | Amsterdam Centraal}}
+
{{TreinRouteRij| {{Rimg|rer}}{{Rimg|0sr}} | Amsterdam Centraal}}
−
{{ RouteRij | {{Rimg|rer}}[[Afbeelding:Route_bdrie.png|35px]] | }}
+
{{RouteRij| {{Rimg|rer}}{{Rimg|bdrie|png}} | }}
−
{{ RouteRij | {{Rimg|rer}}[[Afbeelding:Route_wpl.png|35px]] | ''opstelplaats Dijksgracht'' }}
+
{{RouteRij| {{Rimg|rer}}{{Rimg|wpl|png}} | ''Opstelplaats Dijksgracht'' }}
−
{{ RouteRij | {{Rimg|rer}}[[Afbeelding:Route_edrie.png|35px]] | }}
+
{{RouteRij| {{Rimg|rer}}{{Rimg|edrie|png}} | }}
−
{{ TreinRouteRij | {{Rimg|rer}}{{Rimg|rsr}} | Amsterdam Muiderpoort}}
+
{{TreinRouteRij| {{Rimg|rer}}{{Rimg|rsr}} | Amsterdam Muiderpoort}}
−
{{ RouteRij | {{Rimg|rer}}[[Afbeelding:Route_AtnR.png|35px]] | ''[[Oosterspoorweg]] naar [[Zutphen]]''}}
+
{{RouteRij| {{Rimg|rer}}{{Rimg|AtnR|png}} | ''[[Oosterspoorweg]] naar [[Zutphen]]''}}
−
{{ RouteRij | [[Afbeelding:Route_vBegin.png|35px]]{{Rimg|rlr}} | [[Amsterdam Weesperpoort]]}}
+
{{RouteRij| {{Rimg|vBegin|png}}{{Rimg|rlr}} | [[Amsterdam Weesperpoort]]}}
−
{{ RouteRij | [[Afbeelding:Route_70vAtvL.png|70px]] | }}
+
{{RouteRij| {{BRimg|70vAtvL|png}} | }}
−
{{ TreinRouteRij | {{Rimg|rer}}{{Rimg|rsr}} | Amsterdam Amstel}}
+
{{TreinRouteRij| {{Rimg|rer}}{{Rimg|rsr}} | Amsterdam Amstel}}
−
{{ TreinRouteRij | {{Rimg|rer}}{{Rimg|rsr}} | Duivendrecht}}
+
{{TreinRouteRij| {{Rimg|rer}}{{Rimg|rsr}} | Duivendrecht}}
−
{{ RouteRij | {{Rimg|rer}}[[Afbeelding:Route_AtvR.png|35px]] | ''[[Zuidtak]] van [[Weesp]]''}}
+
{{RouteRij| {{Rimg|rer}}{{Rimg|AtvR|png}} | ''[[Schiphollijn]] van [[Weesp]]''}}
−
{{ RouteRij | {{Rimg|rer}}[[Afbeelding:Route_AtvL.png|35px]] | ''[[Utrechtboog]] van [[Amsterdam RAI]]''}}
+
{{RouteRij| {{Rimg|rer}}{{Rimg|AtvL|png}} | ''[[Utrechtboog]] van [[Amsterdam RAI]]''}}
−
{{ TreinRouteRij | {{Rimg|rer}}{{Rimg|rsr}} | Amsterdam Bijlmer ArenA}}
+
{{TreinRouteRij| {{Rimg|rer}}{{Rimg|rsr}} | Amsterdam Bijlmer ArenA}}
−
{{ TreinRouteRij | {{Rimg|rer}}{{Rimg|rsr}} | Amsterdam Holendrecht}}
+
{{TreinRouteRij| {{Rimg|rer}}{{Rimg|rsr}} | Amsterdam Holendrecht}}
−
{{ TreinRouteRij | {{Rimg|rer}}{{Rimg|rsr}} | Abcoude}}
+
{{TreinRouteRij| {{Rimg|rer}}{{Rimg|rsr}} | Abcoude}}
−
{{ RouteRij | {{Rimg|rer}}{{Rimg|rsrg}} | [[Vreeland]]}}
+
{{RouteRij| {{Rimg|rer}}{{Rimg|rsrg}} | [[Vreeland]]}}
−
{{ RouteRij | {{Rimg|rer}}[[Afbeelding:Route_vAtvL.png|35px]] | ''[[Spoorlijn Aalsmeer - Nieuwersluis-Loenen|lijn]] van [[Aalsmeer]]''}}
+
{{RouteRij| {{Rimg|rer}}{{Rimg|vAtvL|png}} | ''[[Spoorlijn Aalsmeer - Nieuwersluis-Loenen|Lijn]] van [[Aalsmeer]]''}}
−
{{ RouteRij | {{Rimg|rer}}{{Rimg|rsrg}} | [[Nieuwersluis-Loenen]]}}
+
{{RouteRij| {{Rimg|rer}}{{Rimg|rsrg}} | [[Nieuwersluis-Loenen]]}}
−
{{ TreinRouteRij | {{Rimg|rer}}{{Rimg|rsr}} | Breukelen}}
+
{{TreinRouteRij| {{Rimg|rer}}{{Rimg|rsr}} | Breukelen}}
−
{{ RouteRij | {{Rimg|rer}}[[Afbeelding:Route_AtnL.png|35px]] | ''[[Spoorlijn Harmelen - Breukelen|lijn]] naar [[Harmelen]]''}}
+
{{RouteRij| {{Rimg|rer}}{{Rimg|AtnL|png}} | ''[[Spoorlijn Harmelen - Breukelen|Lijn]] naar [[Harmelen]]''}}
−
{{ TreinRouteRij | {{Rimg|rer}}{{Rimg|rsr}} | Maarssen}}
+
{{TreinRouteRij| {{Rimg|rer}}{{Rimg|rsr}} | Maarssen}}
−
{{ RouteRij | {{Rimg|rer}}[[Afbeelding:Route_brug.png|35px]] | <small>''Demka- en Werkspoorbruggen over het Amsterdam-Rijnkanaal''</small> }}
+
{{RouteRij| {{Rimg|rer}}{{Rimg|brug|png}} | <small>''Demka- en Werkspoorbruggen over het Amsterdam-Rijnkanaal''</small> }}
−
{{ TreinRouteRij | {{Rimg|rer}}{{Rimg|rsr}} | Utrecht Zuilen}}
+
{{TreinRouteRij | {{Rimg|rer}}{{Rimg|rsr}} | Utrecht Zuilen}}
−
{{ RouteRij | {{Rimg|rer}}[[Afbeelding:Route_AtvR.png|35px]] | ''[[Centraalspoorweg]] van [[Kampen]]''}}
+
{{RouteRij| {{Rimg|rer}}{{Rimg|AtvR|png}} | ''[[Centraalspoorweg]] van [[Kampen]]''}}
−
{{ RouteRij | {{Rimg|rer}}[[Afbeelding:Route_AtvL.png|35px]] | ''[[Spoorlijn Utrecht - Rotterdam|lijn]] van [[Rotterdam Centraal]]''}}
+
{{RouteRij| {{Rimg|rer}}{{Rimg|AtvL|png}} | ''[[Spoorlijn Utrecht - Rotterdam|Lijn]] van [[Rotterdam Centraal]]''}}
−
{{ TreinRouteRij | {{Rimg|rer}}{{Rimg|rsr}} | Utrecht Centraal}}
+
{{TreinRouteRij| {{Rimg|rer}}{{Rimg|rsr}} | Utrecht Centraal}}
−
{{ RouteRij | {{Rimg|rer}}{{Rimg|rsrg}} | [[Jeremiebrug]]}}
+
{{RouteRij| {{Rimg|rer}}{{Rimg|rsrg}} | [[Jeremiebrug]]}}
−
{{ RouteRij | {{Rimg|rer}}{{Rimg|rnr}} | [[Utrecht Vaartsche Rijn]]}}
+
{{TreinRouteRij| {{Rimg|rer}}{{Rimg|rsr}} | Utrecht Vaartsche Rijn}}
−
{{ RouteRij | {{Rimg|rer}}[[Afbeelding:Route_AtnL.png|35px]] | ''[[Staatslijn H]] naar [[Boxtel]]''}}
+
{{RouteRij| {{Rimg|rer}}{{Rimg|AtnL|png}} | ''[[Staatslijn H]] naar [[Boxtel]]''}}
−
{{ RouteRij | {{Rimg|rer}}{{Rimg|rsrg}} | [[Houtenschepad]]}}
+
{{RouteRij| {{Rimg|rer}}{{Rimg|rsrg}} | [[Houtenschepad]]}}
−
{{ RouteRij | {{Rimg|rer}}[[Afbeelding:Route_vAtvR.png|35px]] | ''[[Oosterspoorweg]] van [[Hilversum]]''}}
+
{{RouteRij| {{Rimg|rer}}{{Rimg|vAtvR|png}} | ''[[Oosterspoorweg]] van [[Hilversum]]''}}
−
{{ RouteRij | {{Rimg|rer}}{{Rimg|rsrg}} | [[Meerveldscheweg]]}}
+
{{RouteRij| {{Rimg|rer}}{{Rimg|rsrg}} | [[Meerveldscheweg]]}}
−
{{ RouteRij | {{Rimg|rer}}{{Rimg|rsrg}} | [[Vechten]]}}
+
{{RouteRij| {{Rimg|rer}}{{Rimg|rsrg}} | [[Vechten]]}}
−
{{ TreinRouteRij | {{Rimg|rer}}{{Rimg|rsr}} | Bunnik}}
+
{{TreinRouteRij| {{Rimg|rer}}{{Rimg|rsr}} | Bunnik}}
−
{{ TreinRouteRij | {{Rimg|rer}}{{Rimg|rsr}} | Driebergen-Zeist}}
+
{{TreinRouteRij| {{Rimg|rer}}{{Rimg|rsr}} | Driebergen-Zeist}}
−
{{ RouteRij | {{Rimg|rer}}{{Rimg|rsrg}} | [[Driebergen-Austerlitz]]}}
+
{{RouteRij| {{Rimg|rer}}{{Rimg|rsrg}} | [[Driebergen-Austerlitz]]}}
−
{{ TreinRouteRij | {{Rimg|rer}}{{Rimg|rsr}} | Maarn}}
+
{{TreinRouteRij| {{Rimg|rer}}{{Rimg|rsr}} | Maarn}}
−
{{ TreinRouteRij | {{Rimg|rer}}{{Rimg|rsrg}} | Maarsbergen}}
+
{{TreinRouteRij| {{Rimg|rer}}{{Rimg|rsrg}} | Maarsbergen}}
−
{{ RouteRij | {{Rimg|rer}}[[Afbeelding:Route_AtnL.png|35px]] | ''[[Veenendaallijn]] naar [[Rhenen]]''}}
+
{{RouteRij| {{Rimg|rer}}{{Rimg|AtnL|png}} | ''[[Spoorlijn Kesteren - Amersfoort]] naar [[Rhenen]]''}}
−
{{ RouteRij | {{Rimg|rer}}{{Rimg|rsrg}} | [[Heuvelsche Steeg]]}}
+
{{RouteRij| {{Rimg|rer}}{{Rimg|rsrg}} | [[Heuvelsche Steeg]]}}
−
{{ TreinRouteRij | {{Rimg|rer}}{{Rimg|rsr}} | Veenendaal-De Klomp}}
+
{{TreinRouteRij| {{Rimg|rer}}{{Rimg|rsr}} | Veenendaal-De Klomp}}
−
{{ RouteRij | {{Rimg|rer}}[[Afbeelding:Route_AtvR.png|35px]] | ''[[Kippenlijn]] van [[Nijkerk]]''}}
+
{{RouteRij| {{Rimg|rer}}{{Rimg|AtvR|png}} | ''[[Kippenlijn]] van [[Nijkerk]]''}}
−
{{ TreinRouteRij | {{Rimg|rer}}{{Rimg|rsr}} | Ede-Wageningen}}
+
{{TreinRouteRij| {{Rimg|rer}}{{Rimg|rsr}} | Ede-Wageningen}}
−
{{ RouteRij | {{Rimg|rer}}{{Rimg|rsrg}} | [[Buunderkamp]]}}
+
{{RouteRij| {{Rimg|rer}}{{Rimg|rsrg}} | [[Buunderkamp]]}}
−
{{ TreinRouteRij | {{Rimg|rer}}{{Rimg|rsr}} | Wolfheze}}
+
{{TreinRouteRij| {{Rimg|rer}}{{Rimg|rsr}} | Wolfheze}}
−
{{ TreinRouteRij | {{Rimg|rer}}{{Rimg|rsr}} | Oosterbeek}}
+
{{TreinRouteRij| {{Rimg|rer}}{{Rimg|rsr}} | Oosterbeek}}
−
{{ RouteRij | {{Rimg|rer}}[[Afbeelding:Route_AtvL.png|35px]] | ''[[Spoorlijn Arnhem - Nijmegen|lijn]] van [[Nijmegen]]''}}
+
{{RouteRij| {{Rimg|rer}}{{Rimg|AtvL|png}} | ''[[Spoorlijn Arnhem - Nijmegen|Lijn]] van [[Nijmegen]]''}}
−
{{ TreinRouteRij | {{Rimg|rer}}{{Rimg|rsr}} | Arnhem}}
+
{{TreinRouteRij| {{Rimg|rer}}{{Rimg|rsr}} | Arnhem Centraal}}
−
{{ TreinRouteRij | {{Rimg|rer}}{{Rimg|rsr}} | Arnhem Velperpoort }}
+
{{TreinRouteRij| {{Rimg|rer}}{{Rimg|rsr}} | Arnhem Velperpoort }}
−
{{ RouteRij | {{Rimg|rer}}[[Afbeelding:Route_AtnR.png|35px]] | ''[[Staatslijn A]] naar [[Leeuwarden]] }}
+
{{RouteRij| {{Rimg|rer}}{{Rimg|AtnR|png}} | ''[[Staatslijn A]] naar [[Leeuwarden]] }}
−
{{ RouteRij | {{Rimg|rer}}{{Rimg|rsrg}} | [[Fort Westervoort]]}}
+
{{RouteRij| {{Rimg|rer}}{{Rimg|rsrg}} | [[Fort Westervoort]]}}
−
{{ RouteRij | {{Rimg|rer}}[[Afbeelding:Route_brug.png|35px]] | ''brug over de IJssel'' }}
+
{{RouteRij| {{Rimg|rer}}{{Rimg|brug|png}} | ''Brug over de IJssel'' }}
−
{{ RouteRij | {{Rimg|rer}}{{Rimg|rsrg}} | [[Oostzijde Brug]]}}
+
{{RouteRij| {{Rimg|rer}}{{Rimg|rsrg}} | [[Oostzijde Brug]]}}
−
{{ TreinRouteRij | {{Rimg|rer}}{{Rimg|rsr}} | Westervoort }}
+
{{TreinRouteRij| {{Rimg|rer}}{{Rimg|rsr}} | Westervoort}}
−
{{ TreinRouteRij | {{Rimg|rer}}{{Rimg|rsr}} | Duiven }}
+
{{TreinRouteRij| {{Rimg|rer}}{{Rimg|rsr}} | Duiven}}
−
{{ RouteRij | {{Rimg|rer}}{{Rimg|rsrg}} | [[Groessen]]}}
+
{{RouteRij| {{Rimg|rer}}{{Rimg|rsrg}} | [[Groessen]]}}
−
{{ TreinRouteRij | {{Rimg|rer}}{{Rimg|rsr}} | Zevenaar }}
+
{{TreinRouteRij| {{Rimg|rer}}{{Rimg|rsr}} | Zevenaar}}
−
{{ RouteRij | {{Rimg|rer}}[[Afbeelding:Route_AtnR.png|35px]] | ''[[Spoorlijn Winterswijk - Zevenaar|lijn]] naar [[Winterswijk]] }}
+
{{RouteRij| {{Rimg|rer}}{{Rimg|AtnR|png}} | ''[[Spoorlijn Winterswijk - Zevenaar|Lijn]] naar [[Winterswijk]] }}
−
{{ RouteRij | {{Rimg|rer}}{{Rimg|rsrg}} | [[Babberich]]}}
+
{{RouteRij| {{Rimg|rer}}{{Rimg|AtvL|png}} | ''[[Betuweroute|Goederenlijn]] van Rotterdam'' }}
−
{{ RouteRij | {{Rimg|rer}}[[Afbeelding:grens.png|35px]] | ''grens Nederland - Duitsland'' }}
+
{{RouteRij| {{Rimg|rer}}{{Rimg|rsrg}} | [[Babberich]]}}
−
{{ RouteRij | {{Rimg|rer}}{{Rimg|rs0g}} | [[Elten]] }}
+
{{RouteRij| {{Rimg|rer}}{{Rimg|rsGr}} | ''Grens Nederland - Duitsland'' }}
 +
{{TreinRouteRij| {{Rimg|rer}}{{Rimg|rs0}} | Emmerich-Elten }}
 
}}
 
}}
  
Regel 87: Regel 104:
 
[[Categorie:Rhijnspoorweg]]
 
[[Categorie:Rhijnspoorweg]]
 
[[Categorie:Spoorlijn]]
 
[[Categorie:Spoorlijn]]
 +
[[Categorie:Provincie Gelderland]]
 +
[[Categorie:Provincie Utrecht]]
 +
[[Categorie:Provincie Noord-Holland]]
 +
 +
{{bron|bronvermelding=Veenendaal, G. (2004) ''Spoorwegen in Nederland''. Amsterdam: Boom.}}

Huidige versie van 28 sep 2024 om 20:11

Rhijnspoorweg
Naam Rhijnspoorweg
Lengte 118,6 km
Geopend 1843 - 1845, 1856, 1889
Huidige status In gebruik
Geëlektrificeerd 1938, 1966
Aantal sporen 2, Ut - Asb: 4
Vervoerders NS, Arriva, Breng, VIAS

De Rhijnspoorweg is de spoorlijn tussen Amsterdam Centraal, Utrecht Centraal, Arnhem Centraal, Zevenaar en de Duitse grens. Tussen Amsterdam Amstel en Amsterdam Holendrecht ligt sinds de jaren 70 het spoor van de metro van Amsterdam tussen de sporen van de Rhijnspoorweg.

Geschiedenis van de spoorlijn

De eerste plannen

De eerste plannen voor een spoorweg tussen Amsterdam en Keulen werden in 1831 gemaakt door luitenant-kolonel William Archibald Bake. Deze spoorweg zou van Amsterdam via Amersfoort, Arnhem en Doesburg richting Pruisen moeten lopen. Deze aanbesteding mislukte. De behoefte van een spoorlijn tussen Amsterdam en Keulen bleef desondanks wel bestaan omdat de vaarwegen van en naar Amsterdam verre van ideaal waren. In 1836 werd bij koninklijk besluit een staatscommissie opgericht om het belang van en de mogelijkheid tot het aanleggen van spoorwegen in Nederland te onderzoeken. Hoewel staatsaanleg zeker niet de voorkeur had, zag men een uitzondering voor de lijn tussen Amsterdam en Arnhem. In 1838 werd een ontwerp ingediend voor deze spoorlijn, inclusief zijtak van Utrecht naar Rotterdam, maar de hoge kosten in combinatie met de enorme aflossing van de staatsschuld zorgde ervoor dat de plannen in de Tweede Kamer ruim verworpen werden. Op 30 april 1838 gelaste koning Willem I de aanleg van de spoorlijn (zonder de zijtak naar Rotterdam). De spoorleg zou vanaf Amsterdam via Abcoude en Breukelen naar Utrecht lopen en vanaf daar via Maarn, Maarsbergen en onderlangs de Wageningse Berg naar Arnhem lopen.

Aanleg van de spoorlijn

De Rhijnspoorweg werd, net als de in 1839 geopende lijn tussen Amsterdam en Haarlem, aangelegd in breedspoor. Door de hoge kosten die betaald moesten worden voor de aankoop van grond werd het eerste deel van de Rhijnspoorweg, tussen Amsterdam en Utrecht, pas geopend op 18 december 1843. Op 17 juni 1844 kwam de spoorlijn tot aan Driebergen-Zeist en op 15 maart 1845 werd Arnhem bereikt. Oorspronkelijk was het de bedoeling dat de spoorlijn via Wageningen kwam te lopen, maar om defensieve redenen werd de lijn uiteindelijk via het destijds kleinere Ede aangelegd.

Verlenging naar Duitsland en overgang naar normaalspoor

Vijf dagen na opening van de lijn werd deze overgedragen aan particulieren, met name Engelse bankiers, die de concessie onderbrachten in de Nederlandsche Rhijnspoorweg-Maatschappij (NRS). De grootste wens van de NRS was het doortrekken van de spoorlijn naar Pruisen. Door Oberhausen liep een lijn van het Cöln-Mindener Eisenbahn-Gesellschaft (CME); het NRS wenste daar op aan te sluiten. Het NRS zou dan vanaf Arnhem oostwaarts naar Zevenaar bouwen; het CME zou via Wesel een lijn naar Nederland aanleggen. Probleem hierbij was het breedspoor in Nederland en het normaalspoor in Pruisen. Pas in 1851 werd een verdrag met Pruisen getekend voor de aanleg van het verbindingsstuk van de spoorlijnen van de NRS en de CME. Uiteindelijk werd op 15 februari 1856 het traject tussen Arnhem en Elten geopend. Tussen Amsterdam en Arnhem werd het spoor hierbij versmald; het overgebleven materiaal van de versmalling werd gebruikt voor de aanleg van een tweede spoor tussen Utrecht en Arnhem; het traject tussen Amsterdam en Utrecht werd tussen 1867 en 1872 verdubbeld.

Amsterdam Weesperpoort

De lijn van de NRS eindigde oorspronkelijk bij station Amsterdam Weesperpoort. In 1889 werd het Centraal Station van Amsterdam geopend, waar de NRS ook kon komen via een verbindingsboog. Pas in 1939 werd het station Amsterdam Weesperpoort gesloten.

Overnames en fusies

In 1890 werd het net van de NRS onderhands aangekocht door de staat; de meeste lijnen werden ondergebracht bij de Staatsspoorwegen (SS). Nadat de SS en HIJSM per 1 januari 1917 al verregaande samenwerking hadden aangekondigd, kwam de Rhijnspoorweg per 1 januari 1938 onder het beheer van de fusiemaatschappij NV Nederlandsche Spoorwegen (NS).

Elektrificatie

Halverwege de jaren 1930 kwamen plannen voor de elektrificatie van het Middennet (Amsterdam / Rotterdam / Den Haag - Utrecht - Eindhoven / Nijmegen) naar buiten. Na onderhandelingen over de te betalen stroomprijs werd de elektrificatie van dit net in april 1936 goedgekeurd. In 1938 was de Rhijnspoorweg daarmee geëlektrificeerd tussen Amsterdam en Arnhem; het aansluitende traject naar Nijmegen kwam in 1940 gereed. In 1953 werd het traject tussen Arnhem en Arnhem Velperpoort geëlektrificeerd als onderdeel van Staatslijn A; pas in 1966 volgde ook het traject naar Emmerich.

Rail 21

In 1999 werd begonnen met de spoorverdubbeling van het traject tussen Amsterdam en Utrecht, in het kader van de Rail 21-plannen. Oorspronkelijk zou het traject tussen Amsterdam Muiderpoort en Utrecht Centraal verdubbeld worden, maar uiteindelijk bleef het bij het traject tussen Amsterdam Bijlmer en Utrecht Centraal; dit kwam gereed op 25 april 2007. Sindsdien rijden de Sprinters over de binnensporen en de Intercity's over de buitensporen. Ook het traject tussen Utrecht en Zevenaar zou volgens de plannen van Rail 21 worden uitgebouwd, maar dit heeft geen doorgang gevonden. Wel is het Arnhemse station uitgebreid met een extra perron en komen er ook aanpassingen aan de stations Driebergen-Zeist en Ede-Wageningen.

Traject

  Station
Route rer.svgRoute 0sr.svg Amsterdam Centraal
Route rer.svgRoute bdrie.png  
Route rer.svgRoute wpl.png Opstelplaats Dijksgracht  
Route rer.svgRoute edrie.png  
Route rer.svgRoute rsr.svg Amsterdam Muiderpoort
Route rer.svgRoute AtnR.png Oosterspoorweg naar Zutphen  
Route vBegin.pngRoute rlr.svg Amsterdam Weesperpoort  
Route 70vAtvL.png  
Route rer.svgRoute rsr.svg Amsterdam Amstel
Route rer.svgRoute rsr.svg Duivendrecht
Route rer.svgRoute AtvR.png Schiphollijn van Weesp  
Route rer.svgRoute AtvL.png Utrechtboog van Amsterdam RAI  
Route rer.svgRoute rsr.svg Amsterdam Bijlmer ArenA
Route rer.svgRoute rsr.svg Amsterdam Holendrecht
Route rer.svgRoute rsr.svg Abcoude
Route rer.svgRoute rsrg.svg Vreeland  
Route rer.svgRoute vAtvL.png Lijn van Aalsmeer  
Route rer.svgRoute rsrg.svg Nieuwersluis-Loenen  
Route rer.svgRoute rsr.svg Breukelen
Route rer.svgRoute AtnL.png Lijn naar Harmelen  
Route rer.svgRoute rsr.svg Maarssen
Route rer.svgRoute brug.png Demka- en Werkspoorbruggen over het Amsterdam-Rijnkanaal  
Route rer.svgRoute rsr.svg Utrecht Zuilen
Route rer.svgRoute AtvR.png Centraalspoorweg van Kampen  
Route rer.svgRoute AtvL.png Lijn van Rotterdam Centraal  
Route rer.svgRoute rsr.svg Utrecht Centraal
Route rer.svgRoute rsrg.svg Jeremiebrug  
Route rer.svgRoute rsr.svg Utrecht Vaartsche Rijn
Route rer.svgRoute AtnL.png Staatslijn H naar Boxtel  
Route rer.svgRoute rsrg.svg Houtenschepad  
Route rer.svgRoute vAtvR.png Oosterspoorweg van Hilversum  
Route rer.svgRoute rsrg.svg Meerveldscheweg  
Route rer.svgRoute rsrg.svg Vechten  
Route rer.svgRoute rsr.svg Bunnik
Route rer.svgRoute rsr.svg Driebergen-Zeist
Route rer.svgRoute rsrg.svg Driebergen-Austerlitz  
Route rer.svgRoute rsr.svg Maarn
Route rer.svgRoute rsrg.svg Maarsbergen
Route rer.svgRoute AtnL.png Spoorlijn Kesteren - Amersfoort naar Rhenen  
Route rer.svgRoute rsrg.svg Heuvelsche Steeg  
Route rer.svgRoute rsr.svg Veenendaal-De Klomp
Route rer.svgRoute AtvR.png Kippenlijn van Nijkerk  
Route rer.svgRoute rsr.svg Ede-Wageningen
Route rer.svgRoute rsrg.svg Buunderkamp  
Route rer.svgRoute rsr.svg Wolfheze
Route rer.svgRoute rsr.svg Oosterbeek
Route rer.svgRoute AtvL.png Lijn van Nijmegen  
Route rer.svgRoute rsr.svg Arnhem Centraal
Route rer.svgRoute rsr.svg Arnhem Velperpoort
Route rer.svgRoute AtnR.png Staatslijn A naar Leeuwarden  
Route rer.svgRoute rsrg.svg Fort Westervoort  
Route rer.svgRoute brug.png Brug over de IJssel  
Route rer.svgRoute rsrg.svg Oostzijde Brug  
Route rer.svgRoute rsr.svg Westervoort
Route rer.svgRoute rsr.svg Duiven
Route rer.svgRoute rsrg.svg Groessen  
Route rer.svgRoute rsr.svg Zevenaar
Route rer.svgRoute AtnR.png Lijn naar Winterswijk  
Route rer.svgRoute AtvL.png Goederenlijn van Rotterdam  
Route rer.svgRoute rsrg.svg Babberich  
Route rer.svgRoute rsGr.svg Grens Nederland - Duitsland  
Route rer.svgRoute rs0.svg Emmerich-Elten

Dienstregeling

Dienstregeling 2025

Treinsoort Treinserie Frequentie Traject Vervoerder Opmerkingen
ICE International 120 5-6x/dag Frankfurt (M) Hbf - Amsterdam Centraal NS International Draagt in Duitsland de lijnnummers ICE 43 of ICE 78.
ICE International 220 2-3x/dag (per richting) (München Hbf -) Frankfurt (M) Hbf - Amsterdam Centraal NS International
Intercity 1400 1x/uur Rotterdam Centraal - Amsterdam Centraal - Utrecht Centraal NS Nachtnet.
Intercity 3900 2x/uur Enkhuizen - Heerlen NS Rijdt alleen van maandag tot en met donderdag tussen Enkhuizen en Eindhoven Centraal.
Intercity 3500 2x/uur Dordrecht - Schiphol Airport - Venlo NS
Intercity 3200 0-2x/uur Arnhem Centraal - Schiphol Airport - Rotterdam Centraal NS Rijdt alleen van maandag tot en met donderdag tot 19:00.
Intercity 3100 2x/uur Nijmegen - Schiphol Airport - Den Haag Centraal NS Stopt vrijdag tot en met zondag tot 19:00 te Veenendaal-De Klomp.
Intercity 3000 2x/uur Nijmegen - Den Helder NS Stopt na 19:00 te Veenendaal-De Klomp.
Stopt na 23:15 te Amsterdam Bijlmer ArenA.
Intercity 2900 2x/uur Enkhuizen - Maastricht NS Rijdt alleen 's avonds en van vrijdag tot en met zondag.
Intercity 2700 2x/uur (Den Helder -) Alkmaar - Maastricht NS Rijdt van vrijdag tot en met zondag alleen tussen Alkmaar en Amsterdam Centraal.
Intercity 21430 1-2x/nacht Utrecht Centraal - Nijmegen NS Nachtnet. Rijdt alleen op vrijdag- en zaterdagnacht.
Nachttrein 32710 1x/week Maastricht - Schiphol Airport Arriva Rijdt alleen op vrijdagnacht.
Nightjet 400 1x/nacht Amsterdam Centraal - Zürich HB ÖBB
Regional-Express 20000 1x/uur Arnhem Centraal/Bocholt - Düsseldorf Hbf VIAS Rail Er wordt gecombineerd en gesplitst te Wesel.
Sprinter 4000 2x/uur Rotterdam Centraal - Uitgeest NS
Sprinter 7300 2x/uur Breukelen - Rhenen NS
Sprinter 7400 2x/uur Uitgeest - Driebergen-Zeist NS
Sprinter 7500 2x/uur Ede-Wageningen - Arnhem Centraal NS
Stoptrein 30700 2x/uur Arnhem Centraal - Doetinchem Hermes Rijdt alleen op werkdagen overdag.
Stoptrein 30900 2x/uur Arnhem Centraal - Winterswijk Arriva
Stoptrein 36900 1x/uur Arnhem Centraal → Terborg Arriva Rijdt alleen op zondagochtend.

Historische dienstregeling

Bronnen, noten en/of referenties

Bronnen, noten en/of referenties:

Veenendaal, G. (2004) Spoorwegen in Nederland. Amsterdam: Boom.

Overgenomen van "https://wiki.ovinnederland.nl/w/index.php?title=Rhijnspoorweg&oldid=760873"