DDAR
DDAR staat voor DubbelDeks AggloRegiomaterieel. AggloRegio was bedacht als nieuwe naam voor de stoptrein uit het drietreinensysteem. Deze naam is echter nooit ingevoerd.
Inhoud
Historie
In 1991 werd NS geconfronteerd met materieelschaarste door een snelle groei van het aantal reizigers (onder andere door de komst van de OV-studentenkaart), gecombineerd met de gedwongen afvoer van Mat '54, en was genoodzaakt op korte termijn nieuwe treinen aan te schaffen. Omdat treinen verlengen vanwege perronlengtebeperkingen niet overal mogelijk was, werd besloten dubbeldekstreinstellen te bestellen. Dit nieuwe dubbeldeksmaterieel werd gebaseerd op de reeds bestaande DDM-1-rijtuigen, waardoor het snel geleverd kon worden. Anders dan DDM-1 zou het nieuwe DDAR voornamelijk in stoptreinen ingezet worden en moest het dus de rijtijden van Mat '64 kunnen halen. Kleine eenheden waren daarom gewenst. De koprijtuigen en de gebruikte locomotieven werden voorzien van automatische koppelingen, waardoor twee stammen indien nodig gezamelijk kunnen rijden. Bij aflevering werden er driewagenstammen en vierwagenstammen gevormd, allen getrokken of geduwd door een loc 1700.
Het opvallendste verschil met DDM-1 is het interieur: in tegenstelling tot de rode Sprinterbanken in DDM-1 kreeg het DDAR een groen interieur. In de deelserie DDM-2 zijn dit oncomfortabele banken, die al snel de bijnaam planken kregen. DDM-3 kreeg comfortabeler banken, die op de kleur na sterk lijken op de banken in DDM-1. De deelseries DDM-2 en DDM-3 werden verder door elkaar heen ingezet. Uiterlijk is een verschil met DDM-1 dat bij DDAR alle bakken koersdisplays kregen.
In totaal werden tussen 1991 en 1996 door Talbot in Aachen 79 2e klas stuurstandrijtuigen (Bvk, serie 270 7000), 103 2e klas rijtuigen (Bv, serie 280 7200), 76 1e/2e klas rijtuigen (ABv, serie 280 7500) en 50 1e/2e klas motorrijtuigen (mABk, ook wel mDDM genoemd, serie 390 7700) gebouwd. De stammen die geen motorrijtuig kregen bleven rijden met een loc uit de serie 1700.
Motorrijtuigen
Omdat de ontwikkeling van motorrijtuigen voor de nieuwe dubbeldeksstellen te lang zou gaan duren, werd het DDAR in eerste instantie voorzien van een loc serie 1700. Toen de motorrijtuigen in 1996 alsnog afgeleverd werden vervingen deze in de driewagenstammen de loc. Vanwege de splitsing van NS in Prorail, NS-Reizigers en NS-Cargo werden de locs ook over de bedrijfsonderdelen Reizigers en Cargo verdeeld. NS-Reizigers had hierdoor opeens een loc-overschot en heeft hierdoor de totale vervanging van 1700s in de DDAR stammen geannuleerd.
Samenstelling en nummering
Het DDAR wordt ingezet in treinstammen: vaste combinaties van meerdere rijtuigen die gedurende langere tijd gecombineerd blijven. De nummering ontstaat door voor het volgnummer van de Bvk twee cijfers te plaatsen die de samenstelling aangeven. Omdat er 79 Bvk's zijn kunnen de nummers dus lopen van xx01 t/m xx79.
De mogelijke samenstellingen zijn:
- 73xx: Bvk + ABv + Bv + loc, later Bvk + Bv + ABv + loc
- 74xx: Bvk + ABv + Bv + Bv + loc
- 78xx: Bvk + ABv + Bv + mABk
- 79xx: Bvk + ABv + Bv + Bv + ABv + Bv + loc (komt niet meer voor)
Als gevolg van dit systeem kan bijvoorbeeld stam 7424 niet meer bestaan als stam 7824 al bestaat. De driewagenstammen met 73xx nummer bestonden sinds de instroom van de mABk-rijtuigen niet meer. Echter werd in februari 2008 een stam 7364 samengesteld. Deze was bedoeld om de stoptreinen Zwolle - Utrecht Centraal (serie 5600) te versterken, waarvoor een combinatie van twee vierwagenstammen te groot was.
Er zijn ook plannen geweest om vijfwagenstammen te vormen bestaande uit Bvk + ABv + Bv + Bv + mABk. Hiervoor was het nummer 7900 oorspronkelijk gereserveerd. In een periode van materieelschaarste en een constructiewijziging aan de mDDMs werden echter bovengenoemde zeswagenstammen DDAR geformeerd. Het reeds in de stammen aanwezige 7900-nummer werd hiervoor gebruikt. Met deze actie werden 3 mDDMs bespaard en 3 Bvk's. De Bvk's zijn toen ingezet met ICRm als korte trek-duwstammetjes.
Inzet
DDAR wordt met name ingezet in stoptreinen en sneltreinen, maar rijdt ook in enkele intercity's. Ze rijden in de hele Randstad en op een aantal uitlopers. Bovendien worden ze vaak ingezet voor voetbaltreinen of andere treinen bij evenementen.
Inzet tot nu toe
DDAR is in de hele Randstad ingezet. Ze zijn altijd te vinden geweest in de sneltreinen Amsterdam - Breda via Haarlem (de huidige serie 2200). In hun eerste dienstjaren zijn ze ook veel als intercity ingezet, en deden ze diensten in wat we nu kennen als de serie 3000 Amsterdam - Arnhem/Nijmegen. De treinen op de Flevolijn zijn ook al sinds mensenheugenis onderdeel van het werkpakket van DDAR. In veel series wordt de inzet van DDAR en Mat '64 afgewisseld. Het ene jaar DDAR, het andere jaar Mat '64, of mengparken. Voorbeelden hiervan zijn de serie 5100, de serie 6300 en de treinen die samen het Rondje Randstad vormen: de serie 5000, de serie 5700 en de daaraan gekoppelde serie 4900.
Inzet in de dienstregeling 2012
Vanaf 11 december 2011 wordt het DDAR ingezet in de volgende treinseries:
| Serie | Treinsoort | Traject | Bijzonderheden |
|---|---|---|---|
| 2600 | Intercity | Den Haag Centraal - Amsterdam Centraal | Tot indienststelling van DDZ tijdelijk gecombineerd met VIRM |
| 3200 | Sprinter | Amsterdam Centraal - Hoofddorp | |
| 3400 | Intercity | Haarlem – Hoorn | |
| 3900 | Intercity | Amsterdam Centraal – Lelystad Centrum | |
| 4900 | Intercity | Utrecht Centraal – Almere Centrum | |
| 5600 | Sprinter | Utrecht Centraal – Zwolle | |
| 5700 | Sprinter | Utrecht Centraal – Hoofddorp (- Leiden Centraal) | |
| 5800 | Sprinter | Amsterdam Centraal - Amersfoort (- Amersfoort Vathorst) | |
| 14500 | Intercity | Amsterdam Centraal – Enkhuizen | Spitstrein; gecombineerd met VIRM en DDM-1 |
| 14800 | Sprinter | Amsterdam Centraal - Haarlem - Alkmaar (- Hoorn) | 's Avonds t.v.v. 3400 en 4800; gecombineerd met SGMm en SLT |
Modernisering: DDZ
Vanwege de toenemende behoefte aan intercitymaterieel wordt het DDAR bij de aankomende revisie omgebouwd naar IC-materieel. Dit betekent dat DDAR niet meer zal worden ingezet als stoptrein, in de stoptreindiensten zal het vervangen worden door het nieuwe SLT-materieel. Tussen 2010 en 2014 zullen er vijftig gemoderniseerde stammen afgeleverd worden door NedTrain. Het moderniseringsproject heeft de naam DubbelDekkerZones (DDZ, zie ook [1])) gekregen. In 2011 is de naam Nieuwe Intercity Dubbeldekker (NID) geintroduceerd als benaming voor de vernieuwde treinstammen.
In tegenstelling tot DDAR zullen er geen stammen meer worden gevormd met een locomotief. De tussenrijtuigen van de huidige stammen met loc worden gebruikt worden om de stammen met mABk te verlengen tot vijf of zes rijtuigen. De vrijkomende 1700-locs worden vervolgens gebruikt om de oudere locs uit de serie 1800 te vervangen. De mABk is ontworpen om drie tot vier rijtuigen te trekken/duwen, om in stoptreindienst even snel als Mat '64 te kunnen zijn. Nu het Intercitymaterieel wordt vervalt die eis en deert het niet dat de stammetjes met vijf tot zes rijtuigen gaan rondrijden. Een DDAR mABK heeft ongeveer hetzelfde motorvermogen als een VIRM-VI.
Ontwikkelingen met betrekking tot de ombouw van dit type zijn te volgen via het forum: Revisie DDAR.
