ICR
ICR staat voor Intercityrijtuig. ICRm staat voor de gemoderniseerde variant ervan (waarbij de m staat voor modern).
ICR is een type rijtuig dat in in de jaren '80 in dienst kwam op het Nederlandse spoor. Een deelserie van ICR is toegelaten in België.
Geschiedenis
Het ICR-ontwerp stamt af van het de Intercitytreinstellen (ICM). De draaistellen zijn anders ten opzichte van ICM: voor ICR werden dezelfde draaistellen gebruikt als bij de Franse Corail-rijtuigen. De rijtuigen werden in vier verschillende series besteld, vanaf 1977, waarna ze tussen 1980 en 1988 in dienst kwamen. De series ICR-1, ICR-2 en ICR-4 zijn uitsluitend toegelaten in Nederland, (met uitzondering van enkele ICR-4-rijtuigen). ICR-3 was ook toegelaten in de buurlanden. Door de modernisering is de toelating voor Duitsland vervallen. De rijtuigen zijn nu alleen nog in Belgie toegelaten. Deze rijtuigen doen tegenwoordig dienst in de series 900 (Fyra Amsterdam - Rotterdam) en 1200 (Beneluxtrein Den Haag - Brussel).
In totaal werden 378 rijtuigen aangeschaft. Er werden rijtuigen besteld van het type A (eerste klasse), B (tweede klasse), BKD (tweede klasse met keuken en bagageruimte), AB (eerste en tweede klasse) en Bs (tweede klasse met stuurstand, alleen voor de Beneluxdienst).
Bijna alle rijtuigen zijn tussen 2000 en 2006 grondig gereviseerd. Alleen de rijtuigen type Bs werden niet gereviseerd. Gemoderniseerde rijtuigen worden aangeduid met de toevoeging 'm' (ICRm). Tijdens de revisie werd onder meer het interieur vernieuwd en airconditioning ingebouwd. Sommige rijtuigen van het type BKD werden omgebouwd naar stuurstandrijtuigen, de BDs-rijtuigen. Deze stuurstandrijtuigen kunnen alleen rijden met locomotieven type 1700. De resterende BKD-rijtuigen werden omgebouwd naar rijtuigen type B (tweede klasse) of rijtuigen type Bf (tweede klasse met fietsafdeling). De rijtuigen type AB zijn met de verbouwing naar ICRm omgebouwd naar A- of B-rijtuigen. Omdat op een laat tijdstip bleek dat er nog behoefte was aan meer BDs-rijtuigen, zijn ook enkele gemoderniseerde B-rijtuigen alsnog omgebouwd tot BDs.
Huidige inzet
In de binnenlandse dienst wordt ICRm sinds 2007 uitsluitend ingezet in trek/duwbedrijf. Deze treinen bestaan uit 7 of uit 10 rijtuigen. ICRm wordt ingezet volgens een stammenbedrijf: er zijn diverse treinstammen gevormd bestaande uit drie rijtuigen. Deze rijtuigen blijven in principe altijd bij elkaar, en ze worden gezamenlijk onderhouden. De BDs-rijtuigen worden los ingezet (en gezien als stam met één rijtuig). De volgende stammen worden ingezet:
- 5200: losse BDs
- 5600: B + A + B (nummering volgens A)
- 5800: Bf + B + Bf (nummering volgens eerste Bf)
ICRm-treinen rijden altijd met een locomotief type 1700 en een BDs. Bij de revisie van het ICR is een sluitfluit en een centraal vergrendelingssysteem ingebouwd in het deursysteem. Hierdoor is het (zoals bij treinstellen gebruikelijk) mogelijk om te werken met een 'groene lamp' in de locomotief of stuurstand en hoeft de machinist niet meer naar buiten voor het vertreksein van de conducteur. Dit wordt 'treinstelmodus' genoemd.
ICRm wordt momenteel ingezet in de volgende treinseries:
| Serie | Treinsoort | Traject | Bijzonderheden |
|---|---|---|---|
| 900 | Intercity direct | Amsterdam Centraal – Breda | |
| 1000 | Intercity direct | Amsterdam Centraal – Rotterdam Centraal | |
| 1200 | Intercity | Den Haag HS - Rotterdam Centraal - Antwerpen-Centraal - Brussel-Zuid | PRIO-versie (zie onder) |
| 1900 | Intercity | Den Haag Centraal – Rotterdam Centraal – Breda – Eindhoven – Venlo | Gecombineerd met DDZ, ICMm, VIRM |
| 3600 | Intercity | Zwolle – Roosendaal | Gecombineerd met V-IRM en ICMm |
In de 3600 bestaan de ICR-treinen altijd uit 7 rijtuigen: een BDs en twee B+A+B-stammen.
NS Hispeed
NS Hispeed maakte gebruik van ICRm voor de Fyra (serie 900) en tot 9 december 2012 ook in de Beneluxdienst (serie 9200).
Sinds 18 februari 2013 rijdt er vanwege problemen met de Fyra V250 weer een nieuwe Beneluxdienst met ICRm rijtuigen (serie 1200). Deze rijtuigen zijn aangepast voor NS Hispeed en onder meer voorzien van een afwijkend interieur en exterieur in de huisstijl van NS Hispeed. Deze rijtuigen worden PRIO-rijtuigen genoemd en zijn toegelaten op de HSL-Zuid. In de Beneluxtreinen werd tot 2010 ook nog gebruik gemaakt van de stuurstandrijtuigen type Bs. Deze rijtuigen konden alleen communiceren met de Belgische locomotieven reeks 11.8, na de vervanging van deze locs door TRAXX-locs reden de Bs'en op het laatst als gewone getrokken rijtuigen mee.
Van de Benelux-stuurstanden is één exemplaar toegevoegd aan de collectie van het Spoorwegmuseum. De overige Bs'en werden begin 2011 gesloopt.
