DDAR

Een DDAR-stam met mABk

Een DDAR-stam met loc 1700

DDAR staat voor DubbelDeks AggloRegiomaterieel. AggloRegio is bedacht als nieuwe naam voor de stoptrein uit het drietreinensysteem. Deze naam is echter nooit ingevoerd.

Historie

In 1991 werd NS geconfronteerd met materieelschaarste door een snelle groei van het aantal reizigers (onder andere door de komst van de OV-studentenkaart) gecombineerd met de gedwongen afvoer van Mat '54, genoodzaakt op korte termijn nieuwe treinen aan te schaffen. Omdat treinen verlengen vanwege perronlengtebeperkingen niet overal mogelijk was, werd besloten dubbeldekstreinstellen te bestellen. Dit nieuwe dubbeldeksmaterieel werd gebaseerd op de reeds bestaande DDM-1 rijtuigen, waardoor het snel geleverd kon worden. Anders dan DDM-1 zou het nieuwe DDAR voornamelijk in stoptreinen ingezet worden en moest het dus de rijtijden van Mat '64 kunnen halen. Kleine eenheden waren daarom gewenst. De koprijtuigen en de gebruikte locomotieven werden voorzien van automatische koppelingen, waardoor twee stammen indien nodig gezamelijk konden rijden. Bij aflevering werden er driewagenstammen en vierwagenstammen gevormd, allen getrokken of geduwd door een loc 1700.

Het opvallendste verschil met DDM-1 is het interieur: in tegenstelling tot de rode Sprinterbanken in DDM-1 kreeg het DDAR een groen interieur. In de deelserie DDM-2 waren dit oncomfortabele banken, die al snel de bijnaam planken kregen. DDM-3 kreeg comfortabeler banken, die op de kleur na sterk lijken op de banken in DDM-1. De deelseries DDM-2 en DDM-3 werden verder door elkaar heen ingezet.

In totaal werden tussen 1991 en 1996 door Talbot in Aachen 79 2e klas stuurstandrijtuigen (Bvk), 103 2e klas rijtuigen (Bv), 76 1e/2e klas rijtuigen (ABv) en 50 1e/2e klas motorrijtuigen (mABk, ook wel mDDM genoemd) gebouwd. De stammen die geen motorrijtuig kregen bleven getrokken worden door een loc uit de serie 1700.

Motorrijtuigen

Omdat de ontwikkeling van motorrijtuigen voor de nieuwe dubbeldeksstellen te lang zou gaan duren, werd het DDAR in eerste instantie voorzien van een loc serie 1700. Toen de motorrijtuigen in 1996 alsnog afgeleverd werden vervingen deze in de driewagenstammen de loc. De vierwagenstammen bleven met loc rijden en doen dat vandaag de dag nog steeds.

Samenstelling en nummering

Het DDAR wordt ingezet in treinstammen: vaste combinaties van meerdere rijtuigen die gedurende langere tijd gecombineerd blijven. De nummering ontstaat door voor het volgnummer van de Bvk twee cijfers te plaatsen die de samenstelling aangeven. Omdat er 79 Bvk's zijn kunnen de nummers dus lopen van xx01 t/m xx79.

De mogelijke samenstellingen zijn:

• 73xx: Bvk + ABv + Bv + loc, later Bvk + Bv + ABv + loc
• 74xx: Bvk + ABv + Bv + Bv + loc
• 78xx: Bvk + ABv + Bv + mABk
• 79xx: Bvk + ABv + Bv + Bv + ABv + Bv + loc (komt niet meer voor)

Als gevolg van dit systeem kan bijvoorbeeld stam 7424 niet meer bestaan als stam 7824 al bestaat. De driewagenstammen met 73xx nummer bestonden sinds de instroom van de mABk-rijtuigen niet meer. Echter werd in februari 2008 een stam 7364 samengesteld. Deze was bedoeld om de stoptreinen Zwolle - Utrecht Centraal (serie 5600) te versterken, waarvoor een combinatie van twee vierwagenstammen te groot was.

Er zijn ook plannen geweest om vijfwagenstammen te vormen bestaande uit Bvk + ABv + Bv + Bv + mABk. Hiervoor was het nummer 7900 oorspronkelijk gereserveerd. In een periode van materieelschaarste en een constructiewijziging aan de mDDMs werden echter bovengenoemde zeswagenstammen DDAR geformeerd. Het reeds in de stammen aanwezige 7900-nummer werd hiervoor gebruikt. Met deze actie werden 3 mDDMs bespaard en 3 Bvk's. De Bvk's zijn toen ingezet met ICRm als korte trek-duwstammetjes.

Inzet

DDAR wordt met name ingezet in stoptreinen en sneltreinen, maar rijdt ook in enkele intercity's. Ze rijden in de hele Randstad en op een aantal uitlopers. Bovendien worden ze vaak ingezet voor voetbaltreinen of andere treinen bij evenementen.

Inzet tot nu toe

DDAR is in de hele Randstad ingezet. Ze zijn altijd te vinden geweest in de sneltreinen Amsterdam - Breda via Haarlem (de huidige serie 2200). In hun eerste dienstjaren zijn ze ook veel als intercity ingezet, en deden ze diensten in wat we nu kennen als de serie 3000 Amsterdam - Arnhem/Nijmegen. De treinen op de Flevolijn zijn ook al sinds mensenheugenis onderdeel van het werkpakket van DDAR. In veel series wordt de inzet van DDAR en Mat '64 afgewisseld. Het ene jaar DDAR, het andere jaar Mat '64, of mengparken. Voorbeelden hiervan zijn de serie 5100, de serie 6300 en de treinen die samen het Rondje Randstad vormen: de serie 5000, de serie 5700 en de daaraan gekoppelde serie 4900.

Inzet in de dienstregeling 2008

Serie:	Treinsoort:	Route:	Bijzonderheden:
2200	Sneltrein	Amsterdam Centraal – Haarlem – Den Haag HS – Rotterdam C. – Dordrecht (– Breda)	Gemengd met DDM-1
3300	Stoptrein	Hoorn Kersenboogerd – Purmerend – Zaandam – Schiphol – Hoofddorp	Doordeweeks gemengd met SGMm
3400	Sneltrein	Hoorn – Alkmaar – Castricum – Beverwijk – Haarlem (– Den Haag Centraal)	Gemengd met Mat '64
3900	Intercity	Hoofddorp – Amsterdam Centraal – Weesp – Almere Centrum – Lelystad Centrum	Gemengd met DDM-1
4300	Stoptrein	Hoofddorp – Amsterdam Zuid – Weesp – Almere Centrum – Lelystad Centrum	Gemengd met DDM-1
4500	Stoptrein	Amsterdam Centraal – Zaandam – Purmerend – Hoorn – Enkhuizen	's Avonds gemengd met SGMm
4600	Stoptrein	Amsterdam Centraal – Weesp – Almere Centrum – Almere Oostvaarders	Gemengd met DDM-1
4800	Stoptrein	Amsterdam Centraal – Haarlem – Beverwijk – Uitgeest
4900	Intercity	Utrecht Centraal – Hilversum – Almere Centrum – Almere Oostvaarders	Gemengd met Mat '64
5000	Stoptrein	Leiden Centraal – Den Haag HS – Rotterdam Centraal – Dordrecht	Gemengd met Mat '64
5100	Stoptrein	Den Haag Centraal – Rotterdam Centraal – Dordrecht – Roosendaal	Gemengd met Mat '64
5400	Intercity	Amsterdam Centraal – Haarlem – Overveen – Zandvoort aan Zee	Gemengd met DDM-1
5600	Stoptrein	Utrecht Centraal – Amersfoort – Harderwijk – Zwolle	Gemengd met Mat '64
5700	Stoptrein	Utrecht Centraal – Weesp – Amsterdam Zuid – Schiphol – Leiden Centraal	Gemengd met Mat '64
5800	Stoptrein	Amsterdam Centraal – Weesp – Hilversum – Amersfoort	Alleen in het weekend. Gemengd met SGMm
6000	Stoptrein	Utrecht Centraal – Geldermalsen – Tiel	Gemengd met Mat '64
6300	Stoptrein	Den Haag Centraal – Leiden Centraal – Haarlem	Gemengd met Mat '64
13600	Stoptrein	Amsterdam Centraal – Hoorn – Enkhuizen	Gemengd met Mat '64
14500	Intercity	Amsterdam Centraal – Hoorn – Enkhuizen	Gemengd met DDM-1
16000	Stoptrein	Utrecht Centraal – Geldermalsen – 's-Hertogenbosch	Gemengd met Mat '64

Toekomst

Vanwege de toenemende behoefte aan intercitymaterieel zijn er plannen om het DDAR bij de aankomende revisie om te bouwen naar IC-materieel. De tussenrijtuigen van de huidige stammen met loc zouden dan gebruikt worden om de stammen met mABk te verlengen tot zes rijtuigen. De vrijkomende 1700-locs worden vervolgens gebruikt om de oudere locs uit de serie 1800 te vervangen.