NoordOost
De NoordOost is de verzamelnaam van de Intercity's uit het Noorden en Oosten van Nederland naar de Randstad. De NoordOost in zijn huidige opzet dateert uit de jaren 70, waarin bij Spoorslag '70 de dienstregeling grondig op de schop ging.
In de NoordOost worden gedurende het uur verschillende verbindingen aangeboden, zodat zo veel mogelijk plaatsen rechtstreeks met elkaar verbonden zijn. In de jaren 70 werd vanuit Amersfoort gereden naar Amsterdam Centraal, naar Utrecht - Den Haag Centraal/Rotterdam Centraal, naar Zwolle - Groningen/Leeuwarden, en naar Enschede. De tak naar Amsterdam ging met het gereedkomen van de Westtak doorrijden naar Schiphol (via Amsterdam Lelylaan). Met het gereedkomen van de Zuidtak kwam er in 1995 een nieuwe vleugel bij, voortaan werd van Amersfoort naar Schiphol gereden zonder via Amsterdam Centraal te gaan. De stop in Hilversum kwam toen te vervallen, maar werd in 2007 weer ingevoerd.
In de huidige opzet, sinds de dienstregeling 2007, ligt de tak naar Amsterdam Centraal (serie 4500) standaard los van de andere takken. Hilversum vormt een extra overstapmogelijkheid tussen deze tak en die naar Schiphol.
Het centrale knooppunt van de NoordOost is station Amersfoort: ieder half uur kan hier worden overgestapt op de diverse takken.
Inhoud
Opzet
In de huidige opzet worden de volgende verbindingen aangeboden:
| Ene halfuur | Andere halfuur |
|---|---|
| 375px | 375px |
In Hilversum kan cross-platform worden overgestapt tussen de series 4500 en 1600. In Amersfoort kan cross-platform worden overgestapt tussen de series 500 en 1600. |
In Hilversum kan cross-platform worden overgestapt tussen de series 700 en 4500. In Amersfoort kan cross-platform worden overgestapt tussen de series 700 en 1700. |
Brede spits
In de brede spitsuren wordt dit patroon veranderd. De verbinding tussen Leeuwarden en Rotterdam wordt dan altijd aangeboden, waardoor het volgende patroon ontstaat:
| Ene halfuur | Andere halfuur |
|---|---|
| 375px | 375px |
In Hilversum kan cross-platform worden overgestapt tussen de series 1600 en 4500. In Amersfoort kan cross-platform worden overgestapt tussen de series 500 en 1600, en tussen de series 4500 en 12500. |
In Hilversum kan cross-platform worden overgestapt tussen de series 700 en 1500. In Amersfoort kan cross-platform worden overgestapt tussen de series 700 en 1700, en tussen de series 4500 en 12700. |
Voortreinen
De toegevoegde treinen rijden in alle gevallen als voortrein. Dat betekent dat ze voor de normale treinen uit rijden. Tussen Rotterdam Centraal en Utrecht Centraal rijden de spitstreinseries 12500 en 12700 op de tijd van respectievelijk de 20500 en 21700, tussen Zwolle en Leeuwarden rijden deze series respectievelijk op de tijd van de 10500 en 10700.
Van Zwolle richting Utrecht rijden de spitstreinen voor de normale treinen uit. Omdat in Utrecht het Rotterdamse deel van de NoordOost later vertrekt dan het Haagse deel (dat op de normale tijd in Utrecht aankomt), staan de spitstreinen in Utrecht lang stil. De andere kant op rijden de treinen ook voor de normale treinen uit, wat een lang stationnement in Zwolle oplevert.
Voordeel van het standaard rijden met voortreinen ten opzichte van het inleggen van een volgtrein is dat een voortrein voor meer reizigers een alternatief is. Je hebt dan wel niet de overstappen die de normale verbinding biedt, maar je bent er wel eerder. Nadeel is dat de symmetrie niet meer klopt, wat zich met name uit bij stoptreinserie 5600.
Verdichtingstreinen
Toen de NoordOost opgezet werd, waren halfuurs-Intercitydiensten (al dan niet rijdend als stoptrein) op alle baanvakken voldoende. Vanwege de reizigersgroei en de veranderende eisen van reizigers werden er echter vanaf de jaren '90 (met de komst van de IC '90-treinen) in de spits toegevoegde treinen gereden tussen Utrecht, Den Haag en Rotterdam. Deze treinen kwamen uit Arnhem. Tussen Utrecht en Zwolle werden extra treinen gereden vanuit de richting Eindhoven. De treinen uit de richting Eindhoven kennen we nu als serie 3500 naar Schiphol en de voortreinen van de NoordOost. De versterkingen tussen Utrecht, Den Haag en Rotterdam kennen we nu nog. Met de invoering van dienstregeling 2007 kwamen het treindeel naar Rotterdam niet meer uit de richting Arnhem of vanuit Utrecht, maar vanaf Amersfoort Schothorst als serie 2800. De serie 2000 reed nog wel vanuit Arnhem (in de spits Nijmegen) naar Den Haag. Pas sinds dienstregeling 2009 is er geen doorgaande trein uit Arnhem in de richting Gouda meer, en keert de serie 2000 in Utrecht.
Stoptreinen als onderdeel van de NoordOost
Tussen Zwolle en Leeuwarden/Groningen rijdt de NoordOost een keer per uur als stoptrein. Tot 1996 maakte ook de 7000 (stoptrein Deventer - Enschede) deel uit van de NoordOost, een keer per uur werd de trein uit Rotterdam en Den Haag in Deventer gesplitst, waarna een deel doorging als intercity en een deel als stoptrein.
Materieelinzet
Tijdens de opzet van de NoordOost werd deze serie gedomineerd door de Hondekoppen (Mat '54), afgewisseld met enkele getrokken treinen. Na de komst van ICM wordt bijna de gehele serie gereden met dit materieel. In de serie 500 Groningen - Den Haag Centraal wordt een aantal treinen gereden met V-IRM en ook de serie 1500 rijdt met VIRM. Tot 14 juni 2009 reed hier ICL. Tussen alle NoordOost-series zitten materieelkoppelingen: treinen keren op de eindpunten op andere series. Het is mogelijk dat een stel op één dag in alle NoordOost-series gezeten heeft. Een uitzondering hierop vormt de 1500, deze rijdt in een aparte omloop, samen met de 4500 (Enkhuizen-Amsterdam Centraal).
Dienstregeling 2010
Sinds dienstregeling 2010 rijdt er in de spits elk kwartier een trein tussen Deventer en de Randstad. Serie 2800 rijdt in de spits tussen Rotterdam en Deventer (in de daluren alleen tussen Rotterdam en Amersfoort). De serie 4500 rijdt niet meer naar Deventer, maar keert te Amersfoort Schothorst. In Amsterdam Centraal is deze serie gekoppeld aan de serie 4500 naar Enkhuizen, waarmee Enkhuizen feitelijk bediend wordt door een uitloper van de NoordOost. In het Noorden was het oorspronkelijke plan van NS dat de serie 700 van maandag tot en met vrijdag overdag als Intercity zou gaan rijden, zonder stops in Meppel, Hoogeveen, Beilen en Haren. Deze plaatsen zouden dan bediend worden door een extra stoptrein tussen Zwolle en Groningen. De plannen hiervoor hebben met name in Hoogeveen en in de landelijke politiek veel stof doen opwaaien. Door deze discussie is dit plan uiteindelijk niet uitgevoerd, en bleef de lijnvoering dus zoals die was.
Dienstregeling 2012
In dienstregeling 2012 werden de treinen tussen Amersfoort Schothorst en Enkhuizen onder een doorgaand treinnummer gereden, voortaan ging deze serie door het leven als serie 4500.
Dienstregeling 2013
In [[dienstregeling 2013] komt de Hanzelijn in dienst, de directe verbinding tussen Zwolle en Lelystad Centrum. Hiermee wijzigt de opzet van de NoordOost. Voortaan wordt de rechtstreekse verbinding tussen Zwolle en Schiphol niet meer via Amersfoort aangeboden, maar via Lelystad Centrum. Dat heeft ook gevolgen voor de treinen uit Enschede. Bovendien wordt er niet meer gesplitst of gecombineerd, waardoor overstapknopen ontstaan in Zwolle, Utrecht Centraal en Gouda. NS heeft gekozen voor het aanbieden van zo veel mogelijk rechtstreekse verbindingen, wat tot gevolg heeft dat er vier verschillende kwartieren ontstaan.
Eerste kwartier
- Leeuwarden - Zwolle - Amersfoort - Utrecht Centraal - Rotterdam Centraal (serie 12500)
- Groningen - Zwolle - Almere Centrum - Schiphol - Den Haag Centraal (serie 700)
- Lelystad Centrum - Amsterdam Centraal (- Schiphol - Den Haag Centraal) (serie 2600)
- (Deventer -) Amersfoort - Amsterdam Centraal - Enkhuizen (serie 1500)
- Utrecht Centraal - Den Haag Centraal (serie 2000)
Tweede kwartier
- Enschede - Amersfoort - Schiphol (serie 1600)
- Amersfoort Schothorst - Amersfoort - Utrecht Centraal - Den Haag Centraal (serie 11700)
- Utrecht Centraal - Rotterdam Centraal (serie 2800)
Derde kwartier
- Leeuwarden - Zwolle - Almere Centrum - Schiphol - Den Haag Centraal (serie 12700)
- Groningen - Zwolle - Amersfoort - Utrecht Centraal - Rotterdam Centraal (serie 500)
- Lelystad Centrum - Amsterdam Centraal (- Schiphol - Den Haag Centraal) (serie 2600)
- (Deventer -) Amersfoort - Amsterdam Centraal - Enkhuizen (serie 1500)
- Utrecht Centraal - Den Haag Centraal (serie 2000)
Vierde kwartier
- Enschede - Amersfoort - Utrecht Centraal - Den Haag Centraal (serie 1700)
- Amersfoort Schothorst - Amersfoort - Schiphol (serie 11600)
- Utrecht Centraal - Rotterdam Centraal (serie 2800)
Opmerkingen
- Eens per 2 uur rijdt de trein van en naar Berlijn (serie 140/serie 240) in plaats van de serie 1500 tussen Deventer, Amersfoort en Amsterdam Centraal. De serie 1500 rijdt dan alleen tussen Amsterdam Centraal en Enkhuizen.
- Alleen in de spits rijdt de serie 1500 van en naar Deventer, op de overige uren wordt tot Amersfoort gereden
- In Zwolle is er een cross-platform overstap tussen de treinen uit hetzelfde kwartier.
- In Lelystad Centrum en Almere Centrum is er een cross-platform overstap tussen de treinen uit hetzelfde kwartier.
- In Amersfoort is er een cross-platform overstap tussen de treinen uit hetzelfde kwartier.
- In Utrecht Centraal is er een cross-platform overstap tussen de treinen uit hetzelfde kwartier. Uitzondering: de overstap van en naar de serie 2800 is op Utrecht Centraal niet cross-platform, er kan wel cross-platform worden overgestapt op Gouda.
- Ten opzichte van dienstregeling 2012 blijven de vertrektijden in Zwolle ongeveer gelijk. Dit betekent dat de vertrektijden in Twente en tussen Amersfoort en Schiphol ongeveer een kwartier verschuiven. Diverse stoptreinen schuiven hierdoor ook in tijd.
- In de avonduren rijden er minder treinen. De treinen uit Zwolle rijden na Lelystad Centrum door als serie 2600 naar Amsterdam Centraal, Schiphol en Den Haag Centraal. Hierdoor wordt de reistijd naar Schiphol en Den Haag ongeveer 20 minuten langer. Ook rijden 's avonds de serie 2800 en serie 2000 niet. Vanaf welk tijdstip deze treinen niet meer rijden is nog niet bekend.
- Er zijn geen uitzonderingen meer in de spitsuren
