RijnGouweLijn

De RijnGouweLijn was een controversieel project in de provincie Zuid-Holland voor een lightrail (tramachtige) verbinding tussen Gouda via Alphen aan den Rijn en Leiden Centraal naar Katwijk en Noordwijk. Hierbij werd er deels gebruik gemaakt van bestaand spoor, en deels van nieuw spoor. De naam RijnGouweLijn werd tot eind 2009 ook gebruikt voor de inzet van lightrailstellen in de serie 9500 (A32) tussen Gouda en Alphen aan den Rijn.

RijnGouweLijn Oost

Het oostelijke gedeelte van de RijnGouweLijn was over het bestaande spoor tussen Gouda en Leiden Lammenschans. Voor de RijnGouweLijn was er in Gouda een nieuw spoor 12 voorzien, gelegen achter het bestaande spoor 11, zodat de kruising met normale treinen naar spoor 9LR verdwijnt. De trein zou dan over de spoordijk naar naar de Gouwebrug gaan rijden, waar de serie 9500 nu ook al gebruik van maakt. Hiermee is een eerder plan om de spoorlijn vanaf deze brug op straatniveau te laten lopen vervallen, vanwege de hoge kosten. De gewenste doortrekking naar de Goudse binnenstad is hiermee definitief van de baan. Richting Alphen is op het nieuwe industrieterrein langs de A20 een halte voorzien, Gouda Gouweknoop. In Waddinxveen kreeg het industrieterrein Coenecoop een halte, en mogelijk wordt het huidige station richting zuiden verplaatst, zodat het aansloot bij het nieuwe winkelcentrum. Waddinxveen Noord bleef op dezelfde locatie. In het zuiden van Boskoop komt een tweede halte, Boskoop Snijdelwijk. Station Boskoop bleef op dezelfde locatie in het noorden van de plaats. Een eerder plan voor een station in het dunbevolkte noorden van Boskoop (Boskoop Paddegat) werd vroegtijdig afgeschoten.

Het perron van Boskoop Snijdelwijk lag lange tijd in ruwbouw gereed, en werd uiteindelijk op 10 december in gebruik genomen. Hiervoor moest het oude tramperron verwijderd worden, en een nieuw treinperron aangelegd worden. Het station wordt nu bedient door treinserie 8600 en 8700. De treinen rijden hier nu in R-net huisstijl.

	Gouda
	Gouda Goudse Poort
	Gouda Gouweknoop
	Waddinxveen Coenecoop
	Waddinxveen Centrum
	Waddinxveen Noord
	Boskoop Snijdelwijk
	Boskoop
	Alphen aan den Rijn

Na Alphen aan den Rijn ging de RijnGouweLijn verder over de spoorlijn Leiden Centraal - Woerden - Utrecht Centraal. Hiervoor zou de spoorlijn tussen Leiden Lammenschans en Alphen aan den Rijn volledig dubbelsporig moeten worden, in plaats van alleen het huidige stukje bij Zoeterwoude. De NS heeft besloten dat op de nieuwe stations langs dit trajectdeel niet gestopt zal worden door de reguliere treinen (de serie 8800). Mocht er ook een sprinterdienst komen tussen Leiden en Alphen, dan zouden deze waarschijnlijk wel stoppen bij de nieuwe haltes.

Langs dit deel van het traject was een tweede halte in Alphen aan den Rijn voorzien, met de voorlopige werknaam Alphen aan den Rijn West. Verder zou er een halte Rijnwoude komen ten hoogte van Hazerswoude-Rijndijk. In Zoeterwoude-Rijndijk kwamen zelfs twee haltes, Smeetsweg en Meerburg A4. Daar werd ook een transferium voorzien, en de tramremise. Vanaf hier werden de sporen van de RijnGouweLijn en de reguliere spoorlijn gescheiden, en was het stadstraject van Leiden voorzien. Tot Leiden Lammenschans liepen de spoorlijn en de tramlijn naast elkaar. Dit zou een driesporig traject opleveren.

	Alphen aan den Rijn
	Alphen aan den Rijn West
	Rijnwoude
	Zoeterwoude Smeetsweg
	Zoeterwoude Meerburg A4
	Leiden ROC
	Leiden Lammenschans

Concessie 2010 - 2012/2013

Sinds 2004 reed de serie 9500 als voorproefje al met lightrailvoertuigen van het type A32. Met ingang van de dienstregeling van 2010 zijn deze voertuigen vroegtijdig uit dienst gegaan en werden vervangen worden door SGMm-II. De provincie heeft in een onderhandse gunning aan de NS besloten te kiezen voor meer doorgaande treinen tussen Gouda en Leiden Centraal, en de lange stop van de spitstreinen te laten vervallen. Daarnaast moest de overstap in Alphen verbeteren. Hierdoor is het oude patroon van voor 2007 weer geïntroduceerd, met in de spits een afwijkend patroon. Ten tijde van het besluit, in augustus 2009, reden er geen lightrails vanwege de verbouwing van station Alphen aan den Rijn. Hierdoor ontstond onduidelijkheid of de lightrails per direct afgeschreven waren.

Alle aanwezige trams zijn in 2012 aan Stockholm verkocht. Sinds december 2016 rijden op het traject Gouda - Alphen aan den Rijn de treinseries 8600 en 8700. De treinen rijden hier nu in R-net huisstijl en worden geëxploiteerd door de NS.

Stadstraject Leiden

Binnen Leiden moest de RijnGouweLijn als een stadstram gaan rijden met een frequentie van 8x per uur. Over het tracé van deze stadstram is veel gesteggel geweest. In november 2008 is uiteindelijk besloten dat het geplande trace via de Breestraat niet doorgaat, en dat er een omleiding via de Hooigracht wordt aangelegd. Voordeel van dit tracé was dat het niet door een drukke winkelstraat gaat, en het volledige traject dubbelsporig aangelegd kan worden, terwijl dat niet mogelijk was in de Breestraat. Wel zijn de kosten bijna 18 miljoen hoger. De beslissing en het akkoord tussen de gemeente Leiden en de provincie kwam net voor een deadline gesteld door de provincie. Zou de gemeente niet op tijd met een alternatief komen nadat een eerder plan was weggestemd in een door sommigen onrechtmatig bestempeld referendum, dan was alsnog het tracé door de Breestraat doorgedrukt.

Westelijk van Leiden Centraal zou de tramlijn langs het Leidsch Universitair Medisch Centrum, het Bio Science Park en het universiteitsterrein naar het transferium bij de A44 moeten gaan lopen. Hiervoor werd deels gebruik gemaakt van een oud tracé van de Blauwe tram.

	Leiden Lammenschans
	Leiden Hogewoerd
	Leiden Haarlemmerstraat
	Leiden Korte Mare
	Leiden Centraal
	Leiden LUMC
	Leiden Hogeschool
	Leiden Bio Science Park
	Oegstgeest (Transferium A44)

Voorgeschiedenis besluitvorming

De plannen van de provincie Zuid-Holland vanaf 2005 voor een stadstraject in Leiden hebben meerdere jaren voor een politiek spektakel gezorgd. Na de presentatie van de eerste plannen ontstonden er diverse actiegroepen tegen de RijnGouweLijn die een referendum eisten. Door de pro-RijnGouwelijn D66-wethouders Pechtold en Hessing is dit altijd tegengehouden. Een tweede bestuursakkoord tussen de Leiden en de provincie is nooit goedgekeurd, en het eerste akkoord is in 2006 verlopen. Toen al was al duidelijk dat de kosten flink zouden oplopen.

De RijnGouwelijn werd in 2006 zodoende een onderwerp van de gemeenteraadsverkiezingen. De partijen die uiteindelijk een coalitie vormden, PvdA, SP, GL en CU, namen een referendum op in het coalitieakkoord. Deze werd gehouden op 7 maart 2007, tijdens de verkiezingen van de provinciale staten. Het referendum, met de vraag "Wilt U dat de gemeente Leiden meewerkt aan de RijnGouwelijn door Leiden?", werd door bijna 69% van de stemmers met nee beantwoord, en de opkomst was ruim 54%, waardoor het bindend werd. Dit referendum was echter zeer controversieel, omdat alle andere gemeentes al akkoord waren gegaan met de RijnGouwelijn Oost, waardoor de burgers van Leiden een besluit namen over het beleid van andere gemeentes. De provincie heeft daarom ogenblikkelijk verklaard dat ze het referendum naast zich neer zouden leggen, en dat ze door zouden gaan met planvorming.

Hierdoor ontstaat er een conflict binnen de coalitie. De SP is van mening dat elke samenwerking voor de RijnGouweLijn niet wordt goedgekeurd, de overige partijen vinden dat dit alleen geldt voor het tracé door de Breestraat. De SP stapt uit de coalitie, en het college valt. De provincie stelt dan al voor haar doorzettingsmacht te gebruiken, om zo de politieke problemen op te lossen.

Dan komt de nieuwe coalitie van PvdA, VVD, GL en CDA met haar akkoord, waarin staat dat de RijnGouweLijn er hoe dan ook komt. Na stevige onderhandelingen met de provincie komt er een nieuw akkoord over een tracé via de Hooigracht en Langegracht. Hierbij is ook een ringweg in het oosten van Leiden inbegrepen. Uiteindelijk is dit plan 40 miljoen euro duurder. In 2008 werd hiervoor de bestuursovereenkomst getekend, en goedgekeurd. Daarmee kon de aanleg van de RijnGouweLijn in Leiden in 2014 beginnen.

In 2010 werd de strijdbijl toch weer opgegraven, want bij de verkiezingen voor de gemeenteraad werd een nieuwe coalitie gevormd onder de leiding van D66. Naast D66 zitten ook de VVD, SP en CDA in deze coalitie. In het coalitieakkoord werd het eerste beleidspunt dat opgenomen werd dat er geen (medewerking aan een) RijnGouweLijn gegeven zou worden. Daarnaast werd een commissie aangesteld die zou onderzoeken wat de mogelijkheden van de gemeente Leiden waren om onder de tram uit te komen.

Deze Adviescommisie Hoogwaardig Openbaar Vervoer Leiden presenteerde op 22 september 2010 een rapport waarin men de conclusie trok dat er onvoldoende juridische onderbouwing was voor de gemeente Leiden om de afgesloten bestuursovereenkomst op te kunnen zeggen. Het college van Leiden nam dit standpunt over en staakte het verzet tegen de aanleg van de RijnGouweLijn.

De provincie is nu gestart met het uitvoeren van de Milieu Effecten Rapportage. Hieruit moet blijken wat de beste variant is, al gaat men er vanuit dat de aanleg van de RijnGouweLijn in Leiden zal gebeuren via de Hooigracht. Daarnaast start de provincie de aanbesteding van nieuw trammateriaal, dat vanaf december 2012 ingezet moet gaan worden tussen Gouda en Alphen, en later ook op de rest van de RijnGouweLijn. De provincie wordt eigenaar van het materieel om zo het bedrijfsrisico voor de vervoerders te verminderen.

In 2011 kwam het project na de verkiezingen voor de Provinciale Staten opnieuw tot stilstand, wellicht zelfs definitief. De trambaan tussen Leiden en de plaatsen aan de kust leek gedegradeerd te worden tot busbaan en ook de aanleg van de trambaan door de binnenstad van Leiden kwam op glad ijs. Hoewel de burgers in eerste instantie erg positief waren over het stilleggen van het project realiseerde men zich al snel dat hiermee de ringweg ook van de kaart was verdwenen, ondanks de plannen van de Provinciale Staten om deze toch aan te leggen.

Op 15 mei 2012 besloot Gedeputeerde Staten van de provincie Zuid-Holland de RijnGouweLijn definitief niet aan te leggen.

RijnGouweLijn West

Vanaf het transferium bij de A44 zoud een volledig nieuw traject aangelegd gaan worden naar Katwijk aan Zee en Noordwijk aan Zee. De splitsing van deze twee takken was voorzien in Katwijk. Er zijn op dit moment nog twee tracévarianten voor Katwijk, de beslissing over het definitieve tracé valt op 24 juni 2009. De voorkeur van de provincie is een route grotendeels gelijk aan de oude blauwe tram, waardoor vijftig jaar na de laatste tram opnieuw trams door de Tramstraat in Katwijk zullen rijden. Gedeputeerde Staten heeft hier reeds mee ingestemd, naar verwachting zal de Provinciale Staten hiermee ook instemmen.

De gemeentes Katwijk en Noordwijk hebben een duidelijke voorkeur over een snelle trajectvariant via de N206. De provincie heeft al toegezegd haar macht te gebruiken om bestemmingsplannen erdoor te drukken als de gemeentes hun medewerking aan de plannen zullen weigeren. Eerder dreigde hetzelfde te gaan gebeuren in Leiden.