ap_users, beheerders
3.236
bewerkingen
Wijzigingen
geen bewerkingssamenvatting
<br>
==Geschiedenis==
<br>Berlijn begon aan het eind van de 19e eeuw dicht te slibben. De trams en bussen konden de vervoersvraag niet meer aan, waardoor er een nieuwe vervoersvorm moest worden bedacht. In eerste instantie werd er gedacht aan een zweeftrein zoals die ook in [[Wuppertaler Schwebebahn|Wuppertal]] in aanbouw was toendertijd, maar daar werd uiteindelijk vanaf gezien aangezien dat in de binnenstad moeilijk inpasbaar zou zijn. Zodoende werd er gekozen voor een echte metro. Het te openen traject, ''Warschauerstraße''-''Knie''/''Potsdamerplatz'', werd voor het grootste gedeelte als ''Hochbahn'' uitgevoerd, op viaducten dus. Op de plek van het huidige station ''Gleisdreieck'' werd een spoordriehoek gebouwd, waardoor er rechtstreekse treinen Warschauerstraße-Knie konden rijden, én treinen die via Potsdamerplatz reden, waar gekeerd werd. De stations Potsdamerplatz, Wittenbergplatz, Zoologischer Garten en Knie liggen ondergronds. Het traject door de wijk Kreuzberg was in principe een proeftraject om te kijken of de metro zou aanslaan, bij succes zou de metro de binnenstad ingaan.<br>In 1908 vond er een groot ongeluk plaats op de spoordriehoek, waarbij veel doden vielen. Twee metrotreinen reden elkaar hierbij in de flank. De spoordriehoek werd nu omgebouwd tot een ongelijkvloers kruispunt en er werd een station gebouwd, dat nog altijd Gleisdreieck heet, hoewel de driehoek dus allang niet meer bestaat. Wel is deze driehoek nog in het landschap zichtbaar. Er werd nu een verbindingsbaan geopend van Gleisdreieck naar Nollendorfplatz-Wittenbergplatz via Kürfurstenstraße, welke grotendeels ondergronds loopt. Om ongelukken zoals die in 1908 gebeurde te voorkomen wordt er nog steeds bij bijna alle metronetwerken in de wereld zoveel mogelijk het principe gehanteerd van ná het station invoegen of splitsen, dit is bijvoorbeeld bij het Amsterdamse station [[Overamstel]] erg goed zichtbaar.<br>Op dit ongeluk na bleek de metro een groot succes te zijn. De metro werd in de jaren 1910 doorgetrokken naar de binnenstad. In 1912 werd het ondergrondse traject Potsdamerplatz-Spittelmarkt geopend. Ook de omliggende plaatsen Charlottenburg, Wilmersdorf en Dahlem hadden interesse gekregen, het traject werd vanaf Knie ook al snel doorgetrokken verder Charlottenburg in, en er werd een zijtak Wittenbergplatz-Uhlandstraße gebouwd. Dahlem werd bediend door een eigen lijn die ook bij Wittenbergplatz aftakte, de huidige lijn [[Metrolijn U3 Nollendorfplatz - Krumme Lanke|U3]]. Wilmersdorf kreeg vanaf 1910 een eigen lijn die de huidige [[Metrolijn U4 Nollendorfplatz - Innsbrückerplatz|U4]] is. ==De metro tijdens de splitsing van de stad==Op 13 augustus 1961 werd de Berlijnse Muur gebouwd, die het westelijke deel van Berlijn, bestuurd door de Verenigde Staten, Groot-Brittannië en Frankrijk splitste van het oostelijke deel van Berlijn, dat door de USSR bestuurd werd. Dit had ook gevolgen voor het metronetwerk. <br>Lijn U2 liep van Oost-Berlijn naar West-Berlijn. Deze lijn werd in tweëen gesplitst, een westelijk deel ''Ruhleben-Nollendorfplatz'' en een oostelijk deel ''Mohrenstraße-Vinetastraße'', lijn A genoemd. Bij de lijnen U6 en U8 was het een ander verhaal: deze liepen van West-Berlijn via Oost-Berlijn weer naar West-Berlijn. Om deze reden werden de stations van deze lijn die in Oost-Berlijn lagen hermetisch afgesloten. De stationstoegangen werden onherkenbaar gemaakt, zodat de Oost-Berlijnse bevolking de stations kon gaan vergeten, zij mochten immers zo weinig mogelijk te weten komen van een bestaande 'kapitalistische wereld'Spoedig zal hier informatie verschijnen.Op de stations zelf stonden soldaten, en de metrotreinen reden erdoorheen zonder te stoppen. Uit protest reden de bestuurders er niet op volle snelheid doorheen maar slechts met ongeveer 25 km/h, zodat de (West-Berlijnse) inzittenden duidelijk konden zien dat de stations bestonden. Op station [[Berlin Friedrichstraße|Friedrichstraße]] werd wel gestopt, zodat de reizigers konden overstappen op de [[S-Bahn van Berlijn|S-Bahn]]. Er waren echter zoveel muren en gangen bijgebouwd op dit station dat de reizigers uit beide stadshelften elkaar niet tegenkwamen.<br>Dit laatste was ook het geval op station Alexanderplatz. Het perron van lijn [[Metrolijn U5 Alexanderplatz - Hönow|U5]] (toen lijn E), in Oost-Berlijn, was ook bereikbaar via het perron van de West-Berlijnse lijn [[Metrolijn U8 Wittenau - Hermannstraße|U8]]. Daarom werden er over dit perron muren langs de perronrand gebouwd, zodat het perron voor de Oost-Berlijnse reizigers een normale gang leek. De verbindingsspoortunnel tussen de lijnen U2 (toen A) en U8 werd ook afgesloten toen bleek dat er veel Oost-Berlijners waren die via die tunnel naar West-Berlijn probeerden te vluchten.<br>Het is opvallend te noemen hoe de beide stadsdelen hun metronetwerken op de plattegronden zette. In West-Berlijn werd het gehele net op de kaart gezet, echter de onbereikbaar geworden stations waren afgekruist. In Oost-Berlijn echter werd het West-Berlijnse net in zijn geheel niet weergegeven.<br>In West-Berlijn werd ondertussen het netwerk grootschalig uitgebreid. De lijnen [[Metrolijn U7 Rathaus Spandau - Rudow|U7]] en [[Metrolijn U9 Osloerstraße - Rathaus Steglitz|U9]] werden geopend en waren lijnen die het Oost-Berlijnse stadsgebied omzeilden. ===Na de 'Wende'===Eind 1989 viel de Berlijnse Muur en werd de stad, en Duitsland, weer één. Dit betekende ook dat de metro weer gewoon kon doorrijden. De beide lijnen U2/A werden weer aan elkaar geknoopt door de heringebruikname van het traject Mohrenstraße-Nollendorfplatz. De U6 en U8 konden weer stoppen op alle stations nadat deze snel weer heropend werden. Station Warschauerstraße was het enige station van de U1 dat in Oost-Berlijn was komen te liggen, pas in 1995 konden de treinen dit station weer bereiken via de Oberbaumbrücke.
==Groß- en Kleinprofil==
<br>De eerste vier lijnen van de Berlijnse metro zijn door particuliere maatschappijen aangelegd. Lijn U4 is bijvoorbeeld door de toen nog zelfstandige gemeente Wilmersdorf bekostigd. Over deze vier 'oerlijnen', U1 t/m U4, reden voertuigen van 2.35 meter breed.
<br>Ondanks dat treinen op de beide profielnetten niet uitwisselbaar zijn, zijn er toch verbindingstunnels. Één tunnel bevindt zich tussen ''Deutsche Oper'' van lijn 2 en ''Richard Wagnerplatz'' van lijn 7. Lijn 7 was vroeger een pendelmetrolijn tussen deze twee stations, maar tegenwoordig is het een losse lijn die lijn 2 kruist op station ''Bismarckstraße''. Hierbij is station Richard Wagnerplatz omgebouwd naar een grootprofielstation. Station Deutsche Oper is wel nog altijd viersporig. Door deze viersporigheid was er vroeger genoeg ruimte om metro's van beide lijnen te ontvangen. Verder bevindt er zich nog een tunnel tussen ''Klosterstraße'' aan lijn 2 en ''Alexanderplatz'' van lijn 8. Beide verbindingstunnels kunnen alleen door speciale voertuigen bereden worden en dit gebeurt slechts een enkele keer per week.<br>
==Beknopte lijnbeschrijvingen==
<br>Het net bestaat uit 10 lijnen. De lijnen U1 t/m U4 zijn zogeheten ''Kleinprofillinien'', dit wil zeggen dat zij geschikt zijn voor voertuigen van 2,35 meter breed. De overige lijnen zijn ''Großprofillinien'', waarover voertuigen van 2,65 meter breed rijden.
<br>[[Afbeelding:U7bln.png|50px|left]] Lijn [[Metrolijn U7 Rathaus Spandau - Rudow|U7]] is de langste lijn met 31 kilometer. Ook ligt deze lijn geheel ondergronds. De lijn is aangelegd als semi-ringlijn om om het centrum van Oost-Berlijn te kunnen rijden.
<br>[[Afbeelding:U8bln.png|50px|left]] Ook lijn [[Metrolijn U8 Wittenau - Hermannstraße|U8]] is een noord-zuidverbinding die deels onder Oost-Berlijn doorgaat. Beide eindpunten (''Wittenau'' en ''Hermannstraße'') liggen bij een S-bahnstation.
<br>[[Afbeelding:U9bln.png|50px|left]] Net als lijn U7 is ook lijn [[Metrolijn U9 Osloerstraße - Rathaus Steglitz|U9]] een lijn die Oost-Berlijn omzeilt. Ook komt deze lijn bij het vroegere centrale station van West-Berlijn, Zoologischer Garten.
<br>[[Afbeelding:U55bln.png|50px|left]] Lijn [[Metrolijn U55 Hauptbahnhof - Brandenburger Tor|U55]] is de kortste en nieuwste lijn van de Berlijnse metro, van het [[Berlin Hbf|Centraal Station]] naar de Brandenburger Tor. Er is één tussenstation, ''Bundestag'', en de lijn is dermate kort dat één metrotrein voldoende is om de lijn mee te exploiteren. Doortrekking naar Alexanderplatz is nu in bouw, zodat deze lijn met de U5 wordt verbonden en als één lijn kan rijden.
[[Categorie:Metrolijnen]]
[[Categorie:Metronetwerken]]
