Wijzigingen

Ga naar: navigatie, zoeken

Gedecentraliseerde treindienst

10.604 bytes toegevoegd, 4 jan 2014 21:30
Artikel toegevoegd
Een '''gedecentraliseerde treindienst''' is een treindienst die niet wordt uitgevoerd in opdracht van en onder verantwoording van de landelijke overheid maar bij een lagere overheid, bijvoorbeeld een provincie of plusregio, die optreedt als [[:Categorie:OV-autoriteit|OV-autoriteit]]. In tegenstelling tot 'gecentraliseerde' lijnen maken deze lijnen geen deel uit van het [[Hoofdrailnet]]. In sommige gevallen wordt de treindienst echter nog altijd uitgevoerd door de [[Nederlandse Spoorwegen|NS]]. Vele gedecentraliseerde treindiensten zijn inmiddels [[aanbesteding|openbaar aanbesteed]] waardoor zij bedient worden door [[Arriva]], [[Connexxion]], [[Syntus]] of [[Veolia Transport|Veolia]].

== Voorgeschiedenis ==
In het jaar 1995 maakten de overheid en de NS afspraken over de manier waarop de verzelfstandiging van het spoorwegbedrijf werd vormgegeven. Onder meer werd afgesproken dat de Rijksoverheid de bijdrage voor de uitvoer van de treindienst tot het jaar 2000 zou verminderen tot 0. Daar stond tegenover dat de NS zogenaamde 'onrendabele' treindiensten vanaf 1998 mocht beëindigen of ingrijpend mocht wijzigen. Om te voorkomen dat sommige gebieden onvoldoende per trein bereikbaar zouden konden contracten afgesloten worden waardoor er toch een rijksbijdrage in de uitvoering van de treindienst zou komen. Afgesproken werd dat NS alleen onrendabele treindiensten zou aanbieden ter contractering en dat een onafhankelijke partij zou beslissen welke treindiensten daarvoor in aanmerking kwamen. Dit resulteerde erin dat NS op 20 maart 1996 op basis van een onderzoek door McKinsey & Company 30 treindiensten ter contractering (zogenaamde 'contractsectorlijnen') aanbood. Het ging hierbij om de volgende treindiensten:

{|
|
* [[Staatslijn K|Alkmaar-Schagen–Den Helder]]
* [[spoorlijn Alkmaar - Hoorn|Alkmaar–Hoorn]]
* [[spoorlijn Zaandam - Enkhuizen|Zaandam–Hoorn–Enkhuizen]]
* [[spoorlijn Haarlem - Uitgeest|Haarlem–Uitgeest]]
* [[Flevolijn|Weesp–Lelystad]]
* [[spoorlijn Gouda - Alphen aan den Rijn|Gouda–Alphen a/d Rijn]]
* [[Hoekse Lijn|Rotterdam–Hoek van Holland]]
* [[Spoorlijn Zwolle - Stadskanaal|Zwolle–Emmen]]
* [[treinserie 8500 (1996/1997)|Zwolle–Kampen]]
* [[treinserie 5900 (1996/1997)|Utrecht–Rhenen]]
|
* [[treinserie 7400 (1996/1997)|Amersfoort–Ede/Wageningen]]
* [[treinserie 7100 (1996/1997)|Geldermalsen–Dordrecht]]
* [[Maaslijn|Nijmegen–Roermond]]
* [[treinserie 7900 (1996/1997)|Zwolle–Almelo]]
* [[treinserie 17800 (1996/1997)|Zutphen–Apeldoorn]]
* [[treinserie 7200 (1996/1997)|Zutphen–Hengelo]]
* [[treinserie 7600 (1996/1997)|Hengelo–Oldenzaal]]
* [[treinserie 5500 (1996/1997)|Utrecht–Baarn]]
* [[Betuwelijn|Geldermalsen–Tiel–Arnhem]]
* [[Zoetermeer Stadslijn|Den Haag CS–Zoetermeerlijn]]
|
* [[Hofpleinlijn|Rotterdam Hofplein–Den Haag CS]]
* [[treinserie 8400 (1996/1997)|Almelo–Mariënberg]]
* [[Heuvellandlijn|Maastricht–Kerkrade]]
* [[treinserie 8200 (1996/1997)|Leeuwarden–Harlingen]]
* [[treinserie 8900 (1996/1997)|Leeuwarden–Stavoren]]
* [[treinserie 8700 (1996/1997)|Groningen–Roodeschool]]
* [[treinserie 8800 (1996/1997)|Groningen–Delfzijl]]
* [[treinserie 8300 (1996/1997)|Groningen–Nieuweschans]]
* [[treinserie 7700 (1996/1997)|Arnhem–Zevenaar–Winterswijk]]
* [[treinserie 7800 (1996/1997)|Zutphen–Winterswijk]]
|}

== Decentralisatie-experimenten ==

=== Het begin ===

Het Ministerie van Verkeer & Waterstaat was van mening dat voor [[spoorlijn Mariënberg - Almelo|Almelo–Mariënberg]] onvoldoende mogelijkheid was om tot een rendabele treindienst te komen en men stelde voor om de treindienst te verbussen. Voor de laatste acht verbindingen was het voornemen concrete ervaringen op te doen met aanbesteding in combinatie met een experiment waarbij decentrale overheden verantwoordelijk werden voor de beschikbare budgetten. Tot die tijd was de Rijksoverheid, op grond van de Wet Personenvervoer 1988, verantwoordelijk voor al het spoorvervoer. Op de laatste twee verbindingen wilde men de ruimte geven aan het [[Syntus#IGO-project|IGO Plus-project]] dat in 1997 gestart was als samenwerking tussen NS en [[Oostnet]].

Naar aanleiding van het voornemen tot decentralisatie deden de provincies Gelderland en Friesland het verzoek de verantwoordelijkheid over te nemen voor de spoorlijnen in hun provincies. Hiervoor werden twee decentralisatie-experimenten gestart voor het personentreinverkeer op de spoorlijnen van [[Leeuwarden]] naar [[Harlingen]] en [[Stavoren]] en van [[Winterswijk]] naar [[Zutphen]] en [[Doetinchem]] gestart. De provincies zouden hier met ingang van de [[dienstregeling 1999/2000]] op 30 mei 1999 de verantwoordelijkheid overnemen. Het eerste decentralisatie-experiment was ondertussen echter onbedoeld al begonnen. Op 24 mei 1998 was [[Oostnet]] na openbare aanbesteding namelijk al beginnen te rijden tussen [[Almelo]] en [[Mariënberg]] na een succesvolle actie van de [[Provincie Overijssel]] en [[Regio Twente]] om de spoorlijn voor treinverkeer te behouden. Ook werden de lagere overheden verantwoordelijk voor het budget om de treindienst uit te voeren.

=== Verdere experimenten ===

Naar aanleiding van de experimenten in de provincies Gelderland en Friesland werd het experiment uitgebreid. De [[provincie Groningen]] kreeg in 1999 verantwoordelijkheid voor de spoorlijnen van [[Groningen]] naar [[Delfzijl]], [[Roodeschool]] en [[Nieuweschans]]. In tegenstelling tot de onderhandse gunning voor de in 1999 gedecentraliseerde treindiensten werden de Groningse treindiensten [[concessie Regionale treindiensten Groningen|openbaar aanbesteedt]]. Met ingang van de [[dienstregeling 2000/2001]] werd de verantwoordelijkheid overgedragen aan de provincie. In 2001 volgende de treindienst [[treinserie 7700 (2000/2001)|Arnhem–Doetinchem]], in 2003 [[Concessie Treindienst Zutphen-Hengelo-Oldenzaal|Zutphen–Oldenzaal]] en in 2004 [[Concessie Treindienst Zutphen-Apeldoorn|Zutphen–Apeldoorn]].

== Concessiewet ==

De experimenten waren een succes en daarom werd in 2004 in de concessiewet personenvervoer per trein opgenomen dat de [[Wet Personenvervoer 2000]] zodanig zou worden aangepast dat er wetgeving kwam over decentralisatie van treindiensten. Na overleg met lagere overheden werden vervolgens de treindiensten [[Concessie Treindienst Tiel - Arnhem|Arnhem–Tiel]], [[Concessie Treindienst Ede/Wageningen-Barneveld-Amersfoort|Ede-Wageningen–Amersfoort]], [[Merwede-Lingelijn|Dordrecht–Geldermalsen]], [[Concessie Treindienst Zwolle-Kampen|Zwolle–Kampen]], [[Concessie Maaslijn|Nijmegen–Roermond]] en [[Heuvellandlijn|Maastricht Randwyck–Kerkrade Centrum]] en later [[concessie Vechtdallijnen|Zwolle–Emmen]].

== Overzicht ==

{| class="wikitable sortable"
! Datum decentralisatie
! Treindienst
! Spoorlijn(en)
! OV-autoriteit
|-
| 24 mei 1998
| [[Concessie Regionale treindienst Almelo - Mariënberg|Almelo–Mariënberg]]
| [[Spoorlijn Mariënberg - Almelo|Mariënberg–Almelo]]
| [[Provincie Overijssel]]/[[Regio Twente]]<ref> de provincie heeft in 2005 haar verantwoordelijkheid overgedragen aan de Regio Twente</ref>
|-
| 30 mei 1999
| [[Concessie Regionale treindiensten Friesland|Friese nevenlijnen]]
| [[Staatslijn B]]<br>[[Spoorlijn Leeuwarden - Stavoren|Leeuwarden–Stavoren]]
| [[Provincie Friesland]]/Rijksoverheid<ref>De treindienst Leeuwarden–Groningen werd als onderdeel van deze vergunning ook door NoordNed uitgevoerd i.o.v. het Ministerie van Verkeer & Waterstaat.</ref>
|-
| 30 mei 1999
| [[Concessie Achterhoek|Achterhoek]]
| [[Spoorlijn Winterswijk - Zevenaar|Winterswijk–Zevenaar]]<br>[[Spoorlijn Zutphen - Gelsenkirchen|Zutphen–Winterswijk]]
| [[Provincie Gelderland]]
|-
| 28 mei 2000
| [[Concessie Regionale treindiensten Groningen|Groningse nevenlijnen]]
| [[Staatslijn B]]<br>[[Spoorlijn Groningen - Delfzijl|Groningen–Delfzijl]]<br>[[Hogelandspoor]]
| [[Provincie Groningen]]
|-
| 10 juni 2001
| [[Treinserie 30700 (2001/2002)|Arnhem–Doetinchem]]
| [[Rhijnspoorweg]]<br>[[Spoorlijn Winterswijk - Zevenaar|Winterswijk–Zevenaar]]
| [[Stadsregio Arnhem-Nijmegen]] (i.s.m. Provincie Gelderland)
|-
| 14 december 2003
| [[Concessie Treindienst Zutphen-Hengelo-Oldenzaal|Zutphen–Oldenzaal]]
| [[Staatslijn D]]<br>[[Spoorlijn Almelo - Salzbergen|Almelo–Salzbergen]]
| Provincie Gelderland/Regio Twente
|-
| 13 december 2004
| [[Concessie Treindienst Zutphen-Apeldoorn|Zutphen–Apeldoorn]]
| [[Oosterspoorweg]]
| Provincie Gelderland
|-
| 10 december 2006
| [[Concessie Noordelijke treindiensten|Leeuwarden–Groningen]]
| [[Staatslijn B]]
| Provincie Friesland/Provincie Groningen
|-
| 10 december 2006
| [[Concessie Treindienst Zwolle-Kampen]]
| [[Centraalspoorweg]]
| [[Provincie Overijssel]]
|-
| 10 december 2006
| [[Concessie Treindienst Tiel - Arnhem|Tiel–Arnhem]]
| [[Betuwelijn]]<br>[[Spoorlijn Arnhem - Nijmegen|Arnhem–Nijmegen]]
| Provincie Gelderland/Stadsregio Arnhem-Nijmegen<ref>De provincie is verantwoordelijk voor het deel Tiel–Zetten-Andelst, de stadsregio is verantwoordelijk voor het deel Zetten-Andelst–Arnhem</ref>
|-
| 10 december 2006
| [[Merwede-Lingelijn|Dordrecht–Geldermalsen]]
| [[Betuwelijn]]
| [[Provincie Zuid-Holland]]
|-
| 10 december 2006
| [[Valleilijn|Ede/Wageningen–Amersfoort]]
| [[Kippenlijn]]
| Provincie Gelderland
|-
| 10 december 2006
| [[Concessie Maaslijn|Nijmegen–Roermond]]
| [[Maaslijn]]<br>[[Staatslijn E]]
| [[Provincie Limburg]]/Stadsregio Arnhem-Nijmegen<ref>De provincie is verantwoordelijk voor het deel Roermond–Cuijk, de stadsregio is verantwoordelijk voor het deel Cuijck–Nijmegen</ref>
|-
| 10 december 2006
| [[Heuvellandlijn|Maastricht Randwyck–Kerkrade Centrum]]
| [[Spoorlijn Luik - Maastricht|Luik–Maastricht]]<br>[[Spoorlijn Aken - Maastricht|Aken–Maastricht]]<br>[[Spoorlijn Heerlen - Schin op Geul|Heerlen–Schin op Geul]]<br>[[Spoorlijn Sittard - Herzogenrath|Sittard–Herzogenrath]]<br>[[Miljoenenlijn]]
| Provincie Limburg
|-
| 9 december 2007
| [[Vechtdallijnen|Zwolle–Emmen]]
| [[Spoorlijn Zwolle - Stadskanaal|Zwolle–Stadskanaal]]
| Provincie Overijssel/[[Provincie Drenthe]]
|-
| 14 december 2014
| [[Concessie Treindienst Zwolle - Enschede|Zwolle–Enschede]]
| [[Spoorlijn Zwolle - Almelo|Zwolle–Almelo]]
| Overijssel/Regio Twente<ref>Het voornemen is dat de provincie en de regio gezamenlijk de verantwoordelijkheid krijgen over het traject. Het voornemen is echter om de gemeenschappelijke regelingen met ingang van 1 januari 2015 te beëindigen. De verantwoordelijkheden van de Regio Twente zullen dan overgaan naar de provincie.</ref>
|}

{{bron|bronvermelding=<references/>}}
209
bewerkingen

Navigatiemenu