ap_users
3.184
bewerkingen
Wijzigingen
Spreektaal
De '''spoorlijn Zutphen - Winterswijk''' is een verlengstuk van de [[Oosterspoorweg]]. In de negentiende eeuw was het de bedoeling dat er een spoorlijn kwam die Amsterdam via [[Amersfoort Centraal|Amersfoort]], [[Apeldoorn]], [[Zutphen]] en [[Winterswijk]] verbond met het Ruhrgebiet. Hier waren veel kolenmijnen. Echter, de [[HSM|HSM (Hollandsche IJzeren Spoorwegmaatschappij)]] heeft de Oosterspoorweg slechts tot Zutphen aangelegd. Ze was bang geen toestemming te krijgen voor aanleg van de spoorlijn op Duits grondgebied, en een spoorlijn tot Winterswijk zou te onrendabel zijn.
De Winterswijkse textielfabrikant Jan Willink maakte zich sterk voor een spoorverbinding met de rest van het land. Hij zag in dat de route zeer nuttig kon zijn voor het goederenvervoer. Niet alleen voor een snelle verbinding van Amsterdam met de kolenmijnen in het Ruhrgebiet, ook de textielfabrieken in de Achterhoek zouden baat hebben bij een spoorlijn. Uiteindelijk kon in 1878 de spoorlijn Zutphen-Winterswijk worden geopend. In 1880 werd ook het verlengstuk geopend, de spoorlijn Winterswijk-Borken-Gelsenkirchen=Bismarck (tegenwoordig ''Gelsenkirchen Zoo''). De lijn werd aangelegd en geëxploiteerd door de [[NWS|NWS (Nederlandsch-Westphaalse-Spoorwegmaatschappij)]]. In 1926 werd de NWS (en dus ook de spoorlijn) overgenomen door de HSM.
Dat Jan Willink een goede zet had gedaan, zou in de daarop volgende jaren wel blijken. In 1880 werd de spoorlijn Winterswijk-Bocholt geopend. In die jaren werd, onder leiding van Willink, een heel net van lokaalspoorwegen aangelegd in de Achterhoek. De lijnen Winterswijk-[[Zevenaar]] en Winterswijk-Neede-[[Hengelo]]/[[Enschede]] hadden in Winterswijk een eigen station, [[Winterswijk GOLS]]. Het gebouw hiervan werd in 1908 geopend en staat er nu nog steeds.
In 1920, de bloeiperiode van station Winterswijk, waren er aansluitingen in vijf richtingen, drie locomotiefloodsen, twee kolenparken, diverse gebouwen voor technische diensten, en hadden de stations NWS en [[GOLS]] samen maar liefst 32 sporen. In Winterswijk kwamen meer goederen de grens over dan alle andere Duitse grensovergangen bij elkaar. Het traject [[Vorden]]-[[Ruurlo]] is zelfs een tijd dubbelsporig geweest om alle treinen te kunnen verwerken. Het goederenvervoer viel in de jaren 1960 terug omdat kolen bijna niet meer werden gebruikt en iedereen Nederland op aardgas overstapte.
Inmiddels is station Winterswijk teruggevallen naar een kopstation voor de series {{S|30800}} en serie {{S|30900}} en liggen er nog zes sporen. Het NWS-gebouw dat nog steeds in gebruik is, herinnert nog aan het verleden.
Vanaf Gladbeck Zweckel liep de lijn oorspronkelijk naar Gelsenkirchen Bismarck. Tegenwoordig rijden de treinen vanaf Borken naar Essen.
* 30 september 1994: Burlo - Borken
Tussen Winterswijk en de spoorwegovergang overweg Kienveenweg (in Nederland, vlak voor de grens met Duitsland) is het spoor opgebroken. Tussen de Kienveenweg en de rijksgrens ligt het spoor er nog (zie foto), en tussen de rijksgrens en Borken is het spoor ook opgebroken.
== Hedendaagse toegankelijkheid van de spoorlijn ==
Het gebeurt vaak dat op het tracé van voormalige spoorlijnen na de opbraak een fietspad of zelfs autoweg wordt aangelegd (bijvoorbeeld de N348 tussen Raalte en Ommen). De voormalige spoorlijnen Winterswijk-Neede en Winterswijk-Bocholt zijn nu fietspad, maar bij de ''Borkense Baan'' is dit echter niet het geval. Het Nederlandse deel van de lijn is in bezit van Natuurmonumenten. Er komen salamanders voor, en bijzondere flora doordat de treinen van verre gebieden bijzondere zaadjes meenamen.
Eind jaren 1990 is het Nederlandse deel van de spoorlijn opgebroken tussen de spoorwegovergangen overwegen ''Badweg'' en ''Kienveenweg'', en is vrijwel geheel niet toegankelijk. Het ballastbed ligt er nog wel, en ook de brug over de Boven-Slinge ligt er nog en is toegankelijk. Nabij wachtpost 36 aan de ''Meester Brouwerlaan'' ligt er een stukje fietspad langs de lijn, dit is ook het geval nabij de overgang ''Deunkmolenweg''.
Na de overweg ''Kuipersweg'', waar het spoor nog aanwezig is, ligt de ''Blankersweg'' een stukje parallel aan de spoorlijn, daarna is het het tracé toegankelijk voor voetgangers tot de rijksgrens (zie bovenstaande foto).
Direct na de rijksgrens ligt er circa anderhalve kilometer een fietspad rechts langs het tracé, na de voormalige spoorwegovergang in provinciale weg landweg L572 (waar nog altijd een bushalte met de naam ''Bahnübergang'' is) ligt er een straat links van het tracé. In de voormalige spoorbedding zijn enkele bordjes en oude hectometerstenen zonder opschrift te vinden.
Van Burlo tot Borken ligt de spoorlijn op particulier terrein en is ontoegankelijk. Op enkele percelen is de lijn niet meer te herkennen, maar op luchtfoto's is vaak nog redelijk te zien waar de lijn heeft gelopen.
== Treindienst ==
In 1979 reed de laatste goederentrein van Nederland naar Duitsland over dit traject. Reizigersverkeer was er al sinds de jaren '40 niet meer. Sindsdien is de spoorlijn opgeheven tussen Winterswijk en Borken.
Tussen Zutphen en Winterswijk wordt tegenwoordig een half-uursdienst onderhouden door [[Arriva]]. Zie voor meer details de pagina over de serie {{S|30800}}. Tussen Borken, Dorsten en Essen wordt een uursdienst onderhouden. Deze dienst staat bekend onder de naam ''Der Borkener'' en wordt geboden door de NordWestbahn.
{{HuidigeSpoorlijnBediening|spoorlijn=Spoorlijn Zutphen - Gelsenkirchen}}
