Wijzigingen

|vervoerders=[[NS]], [[Arriva]], [[Breng]], [[VIAS Rail|VIAS]]

[[Afbeelding:Rhijnspoorweg bocht Maarn.JPG|290px|thumb|right|Tussen [[Utrecht Centraal|Utrecht]] en [[Ede-Wageningen|Ede]] loopt de spoorlijn grotendeels parallel aan de snelweg A12. Tussen [[Driebergen-Zeist|Driebergen]] en Maarsbergen doorsnijdt de lijn de Utrechtse Heuvelrug en maakt een bocht bij [[Maarn]]. Er zijn werkzaamheden gaande om de snelweg te verbreden, 19 augustus 2011.]]De '''Rhijnspoorweg''' is de spoorlijn tussen [[Amsterdam Centraal]], [[Utrecht Centraal]], [[Arnhem Centraal]], [[Zevenaar]] en de Duitse grens. Tussen Amsterdam Amstel en Amsterdam Holendrecht ligt sinds de jaren '70 het spoor van de [[metro van Amsterdam]] tussen de sporen van de Rhijnspoorweg.

Het is de === De eerste plannen ===De eerste lijn die werd aangelegd plannen voor een spoorweg tussen Amsterdam en Keulen werden in 1831 gemaakt door luitenant-kolonel William Archibald Bake. Deze spoorweg zou van Amsterdam via Amersfoort, Arnhem en Doesburg richting Pruisen moeten lopen. Deze aanbesteding mislukte. De behoefte van een spoorlijn tussen Amsterdam en Keulen bleef desondanks wel bestaan omdat de [[NRS|Nederlandsche Rhijnspoorweg-Maatschappij (NRS)]] vaarwegen van en is naar Amsterdam verre van ideaal waren. In 1836 werd bij koninklijk besluit een staatscommissie opgericht om het belang van en de oudste spoorlijnen mogelijkheid tot het aanleggen van spoorwegen in Nederland: te onderzoeken. Hoewel staatsaanleg zeker niet de voorkeur had, zag men een uitzondering voor de lijn tussen [[Amsterdam WeesperpoortCentraal|Amsterdam]] – Utrecht NRS en [[Arnhem Centraal|Arnhem]]. In 1838 werd geopend op 18 december 1843een ontwerp ingediend voor deze spoorlijn, op 17 juni 1844 werd de lijn doorgetrokken tot inclusief zijtak van [[Driebergen-ZeistUtrecht Centraal|Utrecht]] en op 15 maart 1845 werd Arnhem bereikt. De verbinding met naar [[EmmerichRotterdam Centraal|Rotterdam]], waar maar de hoge kosten in combinatie met de lijn aansluit op het Duitse spoorwegnet, kwam op 15 februari 1856 tot standenorme aflossing van de staatsschuld zorgde ervoor dat de plannen in de Tweede Kamer ruim verworpen werden. In 1889 werd Op 30 april 1838 gelaste koning Willem I de aanleg van de spoorlijn (zonder de lijn verbonden met het nieuwe Amsterdamse Centraal stationzijtak naar Rotterdam). De spoorleg zou vanaf Amsterdam via [[Abcoude]] en [[Breukelen]] naar Utrecht lopen en vanaf daar via [[Maarn]], in 1939 werd het kopstation Weesperpoort gesloten en vervangen door het [[Amsterdam Amstel|AmstelstationMaarsbergen]]en onderlangs de Wageningse Berg naar Arnhem lopen.

=== Aanleg van de spoorlijn ===De Rhijnspoorweg werd, net als de in 1839 geopende lijn tussen Amsterdam en [[Haarlem]], aangelegd in breedspoor. Door de hoge kosten die betaald moesten worden voor de aankoop van grond werd het eerste deel van de Rhijnspoorweg, tussen Amsterdam en Utrecht, pas geopend op 18 december 1843. Op 17 juni 1844 kwam de spoorlijn tot aan [[Driebergen-Zeist]] en op 15 maart 1845 werd Arnhem bereikt. Oorspronkelijk was het de bedoeling dat de spoorlijn via Wageningen kwam te lopen, maar om defensieve redenen werd de lijn uiteindelijk via het destijds kleinere [[Ede-Wageningen|Ede]] aangelegd.  === Verlenging naar Duitsland en overgang naar normaalspoor ===Vijf dagen na opening van de lijn werd deze overgedragen aan particulieren, met name Engelse bankiers, die de concessie onderbrachten in de [[Nederlandsche Rhijnspoorweg-Maatschappij]] (NRS). De grootste wens van de NRS was het doortrekken van de spoorlijn naar Pruisen. Door [[Oberhausen Hbf|Oberhausen]] liep een lijn van het Cöln-Mindener Eisenbahn-Gesellschaft (CME); het NRS wenste daar op aan te sluiten. Het NRS zou dan vanaf Arnhem oostwaarts naar Zevenaar bouwen; het CME zou via [[Wesel]] een lijn naar Nederland aanleggen. Probleem hierbij was het breedspoor in Nederland en het normaalspoor in Pruisen. Pas in 1851 werd een verdrag met Pruisen getekend voor de aanleg van het verbindingsstuk van de spoorlijnen van de NRS en de CME. Uiteindelijk werd op 15 februari 1856 het traject tussen Arnhem en Elten geopend. Tussen Amsterdam en Arnhem werd het spoor hierbij versmald; het overgebleven materiaal van de versmalling werd gebruikt voor de aanleg van een tweede spoor tussen Utrecht en Arnhem; het traject tussen Amsterdam en Utrecht werd tussen 1867 en 1872 verdubbeld. === Amsterdam Weesperpoort ===De lijn van de NRS eindigde oorspronkelijk bij station [[Amsterdam Weesperpoort]]. In 1889 werd het Centraal is Station van Amsterdam geopend, waar de NRS ook kon komen via een verbindingsboog. Pas in 1939 werd het station Amsterdam Weesperpoort gesloten.  === Overnames en fusies ===In 1890 werd het net van de NRS onderhands aangekocht door de staat; de meeste lijnen werden ondergebracht bij de [[Staatsspoorwegen]] (SS). Nadat de SS en [[HIJSM]] per 1 januari 1917 al verregaande samenwerking hadden aangekondigd, kwam de Rhijnspoorweg per 1 januari 1938 onder het beheer van de fusiemaatschappij [[NS|NV Nederlandsche Spoorwegen]] (NS). === Elektrificatie ===Halverwege de jaren 1930 kwamen plannen voor de [[elektrificatie]] van het Middennet (Amsterdam / Rotterdam / Den Haag - Utrecht - Eindhoven / Nijmegen) naar buiten. Na onderhandelingen over de te betalen stroomprijs werd de elektrificatie van dit net in april 1936 goedgekeurd. In 1938 was de Rhijnspoorweg daarmee geëlektrificeerdtussen Amsterdam en Arnhem; het aansluitende traject naar Nijmegen kwam in 1940 gereed. In 1953 werd het traject tussen Arnhem en Elten Arnhem Velperpoort geëlektrificeerd als onderdeel van [[Staatslijn A]]; pas in 1966 volgde ook het traject naar [[Emmerich]]. === Rail 21 ===In 1999 werd begonnen met de spoorverdubbeling van het traject tussen Amsterdam en Utrecht, in 1966het kader van de [[Rail 21]]-plannen. Het Oorspronkelijk zou het traject is dubbelsporig aangelegd; sinds 2007 liggen tussen [[Amsterdam Bijlmer ArenAMuiderpoort]] en [[Utrecht Centraal]] vier sporenverdubbeld worden, waarbij maar uiteindelijk bleef het bij het traject tussen Amsterdam Bijlmer en Utrecht Centraal; dit kwam gereed op 25 april 2007. Sindsdien rijden de [[Sprinter|Sprinters ]] over de middelste sporen berijden binnensporen en de intercity[[Intercity|Intercity's ]] over de buitenste sporenbuitensporen. Ook het traject tussen Utrecht en Zevenaar zou volgens de plannen van Rail 21 worden uitgebouwd, maar dit heeft geen doorgang gevonden. Wel is het Arnhemse station uitgebreid met een extra perron en komen er ook aanpassingen aan de stations [[Driebergen-Zeist#Stationsvernieuwing|Driebergen-Zeist]] en [[Ede-Wageningen#Spoorzone Ede|Ede-Wageningen]].

{{RouteRij| {{Rimg|rer}}{{Rimg|AtnL|png}} | ''[[VeenendaallijnSpoorlijn Kesteren - Amersfoort]] naar [[Rhenen]]''}}

{{RouteRij| {{Rimg|rer}}{{Rimg|AtvL|png}} | ''[[Betuweroute|Goederenlijn]] van [[Rotterdam]]'' }}

{{RouteRij| {{Rimg|rer}}{{Rimg|rsGr|png}} | ''Grens Nederland - Duitsland'' }}{{TreinRouteRij| {{Rimg|rer}}{{Rimg|rn0rs0}} | [[Emmerich-Elten]] }}