140.610
bewerkingen
Wijzigingen
geen bewerkingssamenvatting
{{NetInfo|type=Metro|stad=Amsterdam|land=Nederland|plaats=Amsterdam|vervoerder=[[Bestand:CAF Duivendrecht.JPGGVB]]|290pxspoorbreedte=1435 millimeter|thumbopening=14 oktober 1977|rightpassagiers=340.000 per dag|]]stations=39}}Het [[metro|metronet]] van Amsterdam bestaat uit 4 5 lijnen, en heeft een lengte van 42,5 kilometer. Het eerste deel van het net is geopend op 14 oktober 1977, toen de trajecten [[Amsterdam Weesperplein|Weesperplein]]-[[Amsterdam Gaasperplas|Gaasperplas]] en Weesperplein-[[Amsterdam Holendrecht|Holendrecht]] in gebruik werden genomen. Het netwerk wordt geëxploiteerd door stadsvervoerder [[GVB]].
==Eerste plannen==
In de jaren '50 laaide de discussie over ondergronds openbaar vervoer weer op. De stad begon echt dicht te slibben en de trams konden de vervoersstromen niet meer aan. In 1968 nam de gemeenteraad de definitieve beslissing tot het aanleggen van een metronet, hetgeen in fases zou geschieden. Er zouden vier lijnen komen.
*Een '''Noord-Zuidlijn''', die in twee takken in Noord zou beginnen die bij het Buikslotermeerplein zouden samenkomen en dan naar het Centraal Station zouden leiden. Vervolgens gingen de takken bij het Weteringcircuit weer uit elkaar. De linkertak voerde naar het Haarlemmermeerstation, de [[Amsterdam Amstelveenseweg|Amstelveenseweg]] en Amstelveen, de rechter liep via de Ferdinand Bolstraat naar het Europaplein en [[Amsterdam Zuid|Station Zuid]] naar het zuiden van Amstelveen, waar de lijnen weer samenkwamen vlak voor het eindpunt in Schiphol Oost. Het deel BuikslotermeerpleinNoord-Station Zuid wordt momenteel gebouwd en zal door is op 22 juli 2018 in gebruik genomen als lijn [[Noord/Zuidlijn|M52]] bereden worden. Het gedeelte Station Zuid-Marne is in 1990 geopend als sneltramlijn [[Lijn 51 Amsterdam CS Centraal Station - Amstelveen Westwijk|M51]].
*Een '''Oost-Westlijn''' die van Geuzenveld, via de [[Amsterdam Jan van Galenstraat|Jan van Galenstraat]], de Singelgracht, het [[Amsterdam Muiderpoort|Muiderpoortstation]] en de Middenweg naar [[Amsterdam Gaasperplas|Gaasperplas]] voert. Het gedeelte [[Diemen Verrijn Stuartweg|Verrijn Stuartweg]]-Gaasperplas is aangelegd en wordt nu gebruikt door lijn [[Lijn 53 Amsterdam, Centraal Station - Gaasperplas|M53]]. Onder metrostation [[Amsterdam Weesperplein|Weesperplein]] bevindt zich een station in ruwbouw, waar deze lijn de Oostlijn zou kruisen.
*De '''Ringlijn''' gaat vanaf de [[Amsterdam Isolatorweg|Isolatorweg]] langs de West- en Zuiderringspoorbaan naar [[Diemen|station Diemen]]. Voor het grootste gedeelte is deze lijn echt gebouwd en wordt door lijn [[Lijn 50 Amsterdam, Isolatorweg - Gein|M50]] gebruikt, tot station [[Duivendrecht Van der Madeweg|Van der Madeweg]]. Vanaf hier tot [[Diemen Zuid]] maakt lijn M53 gebruik van het traject.
Rond het jaar 2000 zou dit net klaar moeten zijn. Zoals we allemaal weten Deze datum is deze datum niet gehaald, hoewel het huidige metronet wel grote delen van de oorspronkelijk geplande routes omvat.
==De metro wordt gebouwd==
Het traject Weesperplein-Centraal Station opende op 11 oktober 1980. Een tegeltableau met de tekst ''Het spoor groet de metro - oktober 1980'' bij de noordelijke uitgangen herinnert hieraan. Het Centraal Station is nog altijd het ondergrondse eindpunt van de lijn. Doortrekkingen naar de Isolatorweg of Osdorp/Schiphol zijn in studie. Het traject Holendrecht-Gein kwam gereed op 27 augustus 1982, enkele maanden eerder was juist [[Amsterdam Spaklerweg|station Spaklerweg]] geopend.
Voorlopig was de Oostlijn voltooid. In 1993 echter werd er nog een station toegevoegd: [[Duivendrecht]]. Dit station werd geopend op de plek waar de spoorlijn [[Amsterdam Centraal|Amsterdam]]-[[Utrecht Centraal|Utrecht]] kruiste met de nieuwe Zuidtak ([[SchipholAirport]]-[[Weesp]]). Ook de metro kreeg een plekje in dit station. Het 700 meter noordelijker gelegen metrostation Duivendrecht kreeg nu de nieuwe naam 'Van der Madeweg'. Nog heel lang heeft op de naamborden de toevoeging ''Duivendrecht Centrum'' onder de naam gestaan.
==Verdere uitbreidingen ==
=== Sneltram 51 ===
Door de problemen die ontstonden na de aanleg van Oostlijn, werd besloten die lijn wel af te bouwen, maar verder geen metro's meer aan te leggen. Toch kwamen er nog uitbreidingen van het metronet met de komst van lijn 51. Amstelveen wilde graag een metro, maar Amsterdam niet, het begrip 'metro' lag nog altijd gevoelig. En dus werd er voor een tussenvorm gekozen. Lijn 51 opende op 1 december 1990 en reed het traject Centraal Station-[[Amstelveen Poortwachter|Poortwachter]], dat in de wijk Middenhoven in Amstelveen ligt. Na Spaklerweg buigt boog de metrolijn af van de Oostlijn, en via de stations [[Amsterdam Overamstel|Overamstel]] en [[Amsterdam RAI|Station RAI]] komt kwam de lijn bij [[Amsterdam Zuid|Station Zuid]]. Tot hier is was de lijn een volwaardige metro, maar op dit station bouwen bouwden de stellen zich om tot [[sneltram]]. De pantografen gaan gingen omhoog en de treeplanken worden werden ingeklapt. Dit laatste omdat de perrons aan het sneltramtraject slechts geschikt zijn waren voor 2,65 meter breed materieel, maar de andere stations voor materieel van 3 meter. De metro rijdt reed nu verder als sneltram. Het verschil met de metro is was dat het traject niet conflictvrij iswas: gelijkvloerse overwegen en gelijkvloerse kruisingen met andere sporen. Ook [[Lijn 5 Amsterdam, Centraal Station - Amstelveen, Binnenhof|stadstramlijn 5]] rijdt reed van Station Zuid mee over de sneltramsporen, tot [[Amstelveen Oranjebaan|Oranjebaan]]. Voor het sneltrambedrijf zijn waren de stellen uitgerust met een bel en knipperlichten. Over een vrije trambaan, maar wel met gelijkvloerse kruisingen met wegen, rijdt reed de sneltram naar Poortwachter.
Op 13 september 2004 is werd de lijn met drie haltes verlengd, [[Amstelveen Spinnerij|Spinnerij]], [[Amstelveen Sacharovlaan|Sacharovlaan]], en het nieuwe eindpunt [[Amstelveen Westwijk|Westwijk]].
=== De Ringlijn ===
Langs de Westerringspoorbaan naar Station Zuid is halverwege de jaren '90 de Ringlijn aangelegd, waar metro 50 de lijnen M50 en M51 nu rijdtrijden. De lijn ligt geheel bovengronds en loopt van Isolatorweg naar GeinStation Zuid. Tussen Station Zuid en Overamstel wordt over de sporen van lijn 51 gereden, tussen Van der Madeweg en Gein rijdt de lijn mee met metro 54. Tussen Overamstel en Van der Madeweg zijn twee sierlijke hoge verbindingsbogen aangelegd. Oorspronkelijk werd deze lijn een sneltramlijn genoemd, nog steeds omdat het begrip 'metro' gevoelig lag in de Amsterdamse politiek. Toch ligt de lijn geheel conflictvrij , geëlektrificeerd met derde rail en is dus een volwaardige metrolijn. Het werd geopend op 1 juli 1997. Ook op deze lijn waren de perrons slechts geschikt voor materieel dat 2,65 meter breed is, en de hiervoor bestelde [[GVB S3/M4|CAF]]-metro's passen hier goed op. De lijn bleek echter ongekend populair te zijn, en al snel werd er een strook van alle perrons afgezaagd zodat ook het 3 meter brede [[Zilvermeeuw|LHB]]-materieel hierop kon rijden, die hebben een grotere capaciteit. Nog steeds wordt laatstgenoemd materieel vast ingezetNa het ter zijde stellen van de LHB-metro's verscheen zijn opvolger, al hebben de CAFjes wel Metropolis (M5) op de overhandlijn. Materieel wordt nu gemengd ingezet.
== Het huidige metronet = Noord-Zuidlijn ===Het metronet bestaat uit vier lijnenNog tijdens de bouw van de Ringlijn werd er verder gekeken naar uitbreiding van het netwerk. De Noord-Zuidlijn werd het meest dringend geacht en in 1996 werd er een referendum gehouden over het bouwen van de lijn. De tegenstemmers waren in de meerderheid, 50maar de opkomst was te laag om geldig verklaard te worden. In 2003 ging uiteindelijk de eerste schep de grond in voor de bouw van de 10 kilometer lange lijn. Ook de bouw van deze lijn verliep niet geheel vlekkeloos en is geplaagd door bouwproblemen, 51, 53 verzakkingen en 54kostenoverschrijdingen. Lijn 52 Jaren later dan gepland is momenteel de lijn uiteindelijk op 22 juli 2018 in aanbouw en opent naar verwachting in 2017gebruik genomen, na een feestelijke opening een dag eerder.
Lijnsymbool: [[afbeelding:lijnkleur50.svg|20px]]<br>Lengte: 20,5 kilometer<br>Stations: 21<br>Materieel: [[BN]], [[GVB S3/M4|CAF]], [[Metropolis]]<br>Opening: 1 juli 1997<br>Instappers per dag: 100.200
Lijnsymbool: [[afbeelding:lijnkleur51.svg|20px]]<br>Lengte: 18,5 kilometer<br>Stations: 19<br>Materieel: [[BN]], [[GVB S3/M4|CAF]], [[Metropolis]]<br>Opening: 1 december 1990<br>Instappers per dag: 100 20060.800
[[Afbeelding:M51M52.png|112px90px|]] [[Lijn 51 52 Amsterdam CS , Noord - Amstelveen WestwijkStation Zuid|''(hoofdpagina)'']]
Lijnsymbool:[[afbeelding:lijnkleur51lijnkleur52.svg|20px]]<br>Lengte: 9,7 kilometer<br>Stations: 8<br>Materieel: [[Metropolis]]<br>Opening: 22 juli 2018<br>Instappers per dag: 105.000
Lijnsymbool: [[afbeelding:lijnkleur53.svg|20px]]<br>Lengte: 11,6 kilometer<br>Stations: 2914<br>Materieel: [[GVB S3/M4|CAF]], waarvan 19 sneltramhaltes[[Metropolis]]<br>Opening: 14 oktober 1977<br>Instappers per dag: 60.600
Lijnsymbool: [[afbeelding:lijnkleur54.svg|20px]]<br>Lengte: 12,4 kilometer<br>Stations: 15<br>Materieel: [[GVB S3/M4|CAF]], [[Metropolis]]<br>Opening: 14 oktober 1977<br>Instappers per dag: 60 80073.500
===Feiten en cijfers===
*Kortste stationsafstand: Nieuwmarkt - Waterlooplein, 550 m
*Langste stationsafstand: Amstelveenseweg - Henk Sneevlietweg, 2.270 m
*Langste ondergrondse stationsafstand: De Pijp - Europaplein, 1.390 m
*Diepste station: De Pijp, perron richting Station Zuid, NAP -26
*Drukste station: Centraal Station, 89.570 reizigers per dag
*Rustigste station: Verrijn Stuartweg, 1.609 reizigers per dag
*Oudste traject: Venserpolder - Verrijn Stuartweg, in 1973 als testbaan in gebruik genomen.
<br>Het talud van de ringspoorlijn was echter al in de jaren 1930 gereed!
<br>Op de ondergrondse stations van de Oostlijn (Centraal Station t/m Wibautstraat) wordt licht klassieke muziek gedraaid.
Bij de opening van de metro in 1977 is er een complete huisstijl ontwikkeld voor alle borden en aanwijzers, met de naam M.O.L., dat geen afkorting is maar een verwijzing naar het gelijknamige dier dat in eerste instantie ook de mascotte van de Amsterdamse metro zou worden. Het was een tijdloos ontwerp met afgeronde letters, gebaseerd op de vele afgeronde vormen die ook in het stationsmeubilair terugkwamen. Elk bord was blauw met witte letters en een rode bovenrand. De kleur rood kwam ook terug op de toen gebruikte treinaanwijzers en de biezen en deuren van de metrotreinen. Het was een huisstijl die zeer consequent werd toegepast.
Deze metro's deden voornamelijk dienst op de lijnen M53 en M54, maar waren ook op de 50 te vinden. De treinen zijn in de periode 2012-2015, op een leeftijd van ruim 35 jaar oud, vervangen door de nieuwe serie [[Metropolis|M5]]. Om ze in de laatste jaren van hun inzet nog toonbaar te houden, waren ze voorzien van kunst aan de binnenkant, en kregen ze blauwe deuren en blauwe biezen, conform de huisstijl van [[GVB]].
Op 4 december 2015 zijn de allerlaatste treinen van dit type afgevoerd naar de sloper. Alleen stel 23 is overgebleven, hetzelfde stel waarmee ook de Amsterdamse metro werd geopend in 1977. Op 19 december is hiermee een officiële afscheidsrit gereden. Het stel zal een museumfunctie krijgen.| [[Afbeelding:M54LHB Amstel.pngJPG|112px290px|]] LHB-metro's bij het [[Lijn 54 AmsterdamAmstel|Amstelstation]], Centraal Station - Gein|''(hoofdpagina)''23 juni 2008.]]|}
<br>Voorgenoemde plannen staan niet op zichzelf maar hangen samen met nog weer andere plannen die één en ander mogelijk of juist onmogelijk maken. Schiphol per metro ontsluiten kan immers ook door de Noord/Zuidlijn door te trekken van station Zuid langs de treinsporen. Het is de goedkoopste manier maar ook de manier die het minste rendement oplevert door het parallelverkeer met de trein en de weinige bebouwing langs de lijn.