S-Bahn Berlijn: verschil tussen versies
k (Pagina beetje opgeknapt) |
k (→Materieel) |
||
| Regel 2: | Regel 2: | ||
De '''S-Bahn van Berlijn''' is een uit 15 lijnen bestaand net van snelle stoptreinen in en rond de 3,5 miljoen inwoners tellende regio rondom de Duitse hoofdstad Berlijn. Het net is onder deze naam ontstaan in de jaren 1930, toen verschillende buurtspoorwegen werden samengevoegd tot één samenhangend net met één tariefsysteem. Vele andere Duitse agglomeraties zouden dit voorbeeld volgen, zoals [[S-bahn van Hamburg|Hamburg]] enkele jaren later. | De '''S-Bahn van Berlijn''' is een uit 15 lijnen bestaand net van snelle stoptreinen in en rond de 3,5 miljoen inwoners tellende regio rondom de Duitse hoofdstad Berlijn. Het net is onder deze naam ontstaan in de jaren 1930, toen verschillende buurtspoorwegen werden samengevoegd tot één samenhangend net met één tariefsysteem. Vele andere Duitse agglomeraties zouden dit voorbeeld volgen, zoals [[S-bahn van Hamburg|Hamburg]] enkele jaren later. | ||
| − | + | == Materieel == | |
| − | Op dit moment is de S-Bahn naast de [[Metro van Berlijn|metro]] het belangrijkste vervoersmiddel van de stad, als aanvulling op het fijnmazigere | + | Op dit moment is de S-Bahn naast de [[Metro van Berlijn|metro]] het belangrijkste vervoersmiddel van de stad, als aanvulling op het fijnmazigere metronet. Er rijden drie materieelsoorten: de '''[[BR480]]''' (bijnaam ''Broodrooster'' door de vorm van de frontruiten), de '''[[BR485/885|BR485]]''' (bijnaam ''Colablikje'' vanwege de oude rode kleurstelling) en de '''[[BR481/482|BR481]]''' (bijnaam ''Duikbril'', of ''Luchtalarm'' vanwege het kenmerkende optrekgeluid). |
== Voor en tijdens WOII == | == Voor en tijdens WOII == | ||
Versie van 16 jan 2014 om 01:27
De S-Bahn van Berlijn is een uit 15 lijnen bestaand net van snelle stoptreinen in en rond de 3,5 miljoen inwoners tellende regio rondom de Duitse hoofdstad Berlijn. Het net is onder deze naam ontstaan in de jaren 1930, toen verschillende buurtspoorwegen werden samengevoegd tot één samenhangend net met één tariefsysteem. Vele andere Duitse agglomeraties zouden dit voorbeeld volgen, zoals Hamburg enkele jaren later.
Inhoud
Materieel
Op dit moment is de S-Bahn naast de metro het belangrijkste vervoersmiddel van de stad, als aanvulling op het fijnmazigere metronet. Er rijden drie materieelsoorten: de BR480 (bijnaam Broodrooster door de vorm van de frontruiten), de BR485 (bijnaam Colablikje vanwege de oude rode kleurstelling) en de BR481 (bijnaam Duikbril, of Luchtalarm vanwege het kenmerkende optrekgeluid).
Voor en tijdens WOII
Al rond 1900 bestonden er veel spoorlijnen van en naar Berlijn, maar een echt gemeenschappelijk hoofdstation was er niet. De meeste lijnen eindigden op een kopstation, zoals Anhalter Bahnhof of Görlitzer Bahnhof, waarbij de meeste stations werden vernoemd naar de richting waar de spoorlijn heenging. Later werd besloten deze stations met elkaar te verbinden. Zo ontstond bijvoorbeeld de Berliner Ringbahn, een ringspoorlijn rond het oudere Berlijn, waar nu de lijnen S41 en S42 rondjes over rijden. De Stadtbahn is een lijn die dwars door de stad liep in oost-west-richting. Deze lijnen waren en zijn de basis voor het S-Bahnnetwerk dat zo ontstond.
In de jaren 1930 kwam Hitler aan de macht. Berlijn moest een grootse hoofdstad worden van het Derde Rijk, waarvoor onder andere allerlei groteske spoor-ideëen werden bedacht. Sommige ideëen haalden het niet, zoals dat van een enorm luxe trein die over een spoorwijdte van 3 meter zou rijden inclusief restaurant en slaapkamers, maar wel werd er in 1934 begonnen aan de Nord-Südtunnel. Deze loopt van het Anhalter Bahnhof midden onder de binnenstad naar de noordkant van de ring bij Gesundbrunnen. De lijn werd in delen voltooid tussen 1936 en 1939. Station Unter den Linden werd in de lengterichting onder de gelijknamige boulevard gebouwd waarvoor aan beide kanten zeer krappe bogen werden gebouwd met een straal van slechts 150 meter. De maximumsnelheid bedraagt er dan ook maar 40 km/h.
Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog werd een deel van de tunnel opgeblazen door Russische troepen, onder het Landwehrkanal. Dit had als gevolg dat de S-Bahntunnel onder water liep, en via deze tunnel ook delen van het metronet.
De S-Bahn tijdens de verdeelde stad
Na de Tweede Wereldoorlog werd de stad Berlijn opgedeeld in vier sectors, een Britse, een Franse, een Amerikaanse en een Russische. Het Russische bewind, in Oost-Berlijn, voerde echter een totaal andere koers dan het westerse in de andere sectors. Toen bleek dat enorm veel Oost-Berlijners vertrokken naar de westerse sectors werd besloten tot de bouw van de Berlijnse Muur op 13 augustus 1961. Voor Oost-Berlijnse burgers was het niet meer zomaar toegestaan om naar het westen te reizen. Deze splitsing van de stad had ook gevolgen voor het openbaar vervoer.
De stad was gesplitst, en het S-Bahnnet werd dus ook gesplitst. Alle trajecten die de grens overstaken werden gesloten. Er waren enkele uitzonderingen:
- De lijn Gesundbrunnen - Schönholz lag nét ten oosten van de grens. De eroverheengaande lijn was West-Berlijns. Dat betekende dat die lijn zelf dus nét op Oost-Berlijns grondgebied lag. Daarom werden de uitgangen aan de oostzijde van de stations gesloten, zodat reizigers alleen aan de westelijke zijde de stations konden verlaten. Station Bornholmer Straße vormde een moeizaam punt omdat de grens daar midden overheen lag: de grens lag tussen beide perrons in. Dat station werd dus in zijn geheel gesloten.
- De Nord-Südtunnel liep van West-Berlijn naar West-Berlijn via Oost-Berlijn. Hierom werden alle Oost-Berlijnse stations gesloten en de treinen reden er zonder stoppen doorheen. De toegangen op de straat werden onherkenbaar gemaakt. Station Friedrichstraße was een uitzondering, hier stopten de treinen wel, maar dit station was alleen bereikbaar voor mensen die via de Stadtbahn uit het westen aankwamen. Treinen over die lijn reden namelijk ook door tot dit station. Treinen uit oostelijke richting ook, maar door het plaatsen van allerlei muren en gangen was het op dit Oost-Berlijnse station onmogelijk gemaakt dat reizigers uit beide stadsdelen elkaar tegenkwamen.
Klik hier voor meer informatie over de gevolgen van de stadssplitsing voor de metro van Berlijn.
De 'S-Bahn-Boykott' in het westen
De Deutsche Reichsbahn (DR) verzorgde het trein- en S-Bahnvervoer in geheel Oost-Duitsland, en de beide delen van Berlijn. Dit tegen de zin van de West-Berlijnse inwoners én de West-Berlijnse medewerkers van de S-Bahn van hun stadsdeel. Zij werden uitbetaald in Oost-Duits geld, en werden door West-Berlijners uitgemaakt voor landverraders omdat ze voor een Oost-Duits vervoersbedrijf werkten. Steeds minder West-Berlijners gebruikten hun S-Bahnnet nog. De tram in dat stadsdeel was al afgeschaft omdat het niet modern en flexibel genoeg werd geacht, maar de metro was in opmars. De huidige lijnen U7 en U9 werden in deze tijd geopend. Lijnen die Oost-Berlijn omzeilden, en zelfs ongeveer parallel liepen met de S-Bahn. Nog steeds horen deze lijnen tot de drukste van het Berlijnse metronet. Het overige vervoer werd door buslijnen gedaan. West-Berlijners besloten en masse de S-Bahn niet meer te gebruiken, de zogeheten S-Bahn-Boykott.
Door al deze ontwikkelingen kwam het in 1980 uiteindelijk tot een staking van de West-Berlijnse S-Bahn, de S-Bahnstreik.
Vier jaar lang reed er geen enkele S-Bahntrein meer in West-Berlijn. Tot in 1984 de West-Berlijnse (en huidige geheel-Berlijnse) stadsvervoerder BVG de S-Bahn overnam van de DR. Langzaamaan begon het BVG weer met het heropenen van de lijnen, en nu het net in handen van een westerse vervoerder was kwamen de reizigers ook weer terug. Ter vervanging van de oude treinen werd besloten tot het bestellen van nieuwe treinen, de BR480. Sommige lijnen bleven echter gesloten, tot op de dag van vandaag.
Ondertussen in het oosten
In Oost-Berlijn was de S-Bahn echter het meest belangrijke vervoersmiddel. Ook was de tram daar blijven bestaan. De metro had daar slechts twee lijnen (de huidige U2 en U5) en had een ondergeschikte rol. Wel werd lijn U5 in 1988 en 1989 nog flink verlengd naar Hönow. Voor de S-Bahn werd in de jaren 1980 nieuw materieel besteld, de BR485, die momenteel nog steeds het vaakst op Oost-Berlijnse lijnen is aan te treffen, bijvoorbeeld de S9.
Na de Wende
Na de val van de Berlijnse Muur konden ook de beide openbaar vervoersnetten in Berlijn weer op elkaar worden aangesloten. De S-Bahntreinen in de Nord-Südtunnel stopten weer op alle stations, nadat deze opgeknapt en weer toegankelijk gemaakt waren. Midden jaren 1990 was ook de ring weer gesloten. Door deze samenvoeging was het bestellen van nieuw materieel weer nodig, hetgeen resulteerde in de BR481. De West-Berlijnse treinen 480 en de Oost-Berlijnse treinen 485 hadden op zich wel het hele net samen kunnen rijden maar ze voldeden niet meer aan de veiligheis- en comforteisen van de jaren 1990 bij een samengevoegd net. In 1996 begon de serielevering, en in 2004 kwam de laatste.
Berlijn heeft weer één S-Bahnnet, maar sommige trajecten blijven nog steeds gesloten na de S-Bahnstreik, zoals Zehlendorf-Düppel, en Jungfernheide-Siemensstadt. Laatstgenoemde ligt er nog altijd nutteloos bij, te wachten op zijn heringebruikname..
Lijnennet
| Lijn | Route |
|---|---|
| 60px | Potsdam Hbf - Wannsee - Steglitz - Schöneberg - Anhalter Bahnhof - Friedrichstraße - Gesundbrunnen - Wittenau - Oranienburg |
| 60px | Blankenfelde - Mariënfelde - Südkreuz - Anhalter Bahnhof - Friedrichstraße - Gesundbrunnen - Pankow - Bernau |
| 60px | Ostkreuz - Karlshorst - Köpenick - Erkner |
| 60px | Spandau - Westkreuz - Charlottenburg - Zoologischer Garten - Hauptbahnhof - Friedrichstraße - Alexanderplatz - Ostbahnhof - Ostkreuz - Lichtenberg - Wuhletal - Mahlsdorf - Strausberg |
| 60px | Potsdam Hbf - Wannsee - Westkreuz - Charlottenburg - Zoologischer Garten - Hauptbahnhof - Friedrichstraße - Alexanderplatz - Ostbahnhof - Ostkreuz - Lichtenberg - Ahrensfelde |
| 60px | Birkenwerder - Pankow - Ostkreuz - Schöneweide - Grunau - Zeuthen |
| 60px | Flughafen Schönefeld - Schöneweide - Ostkreuz - Pankow |
| 60px | Teltow Stadt - Lichterfelde - Südkreuz - Anhalter Bahnhof - Friedrichstraße - Gesundbrunnen - Reinickendorf - Tegel - Henningsdorf |
| 60px | Gesundbrunnen > Ostkreuz > Neukölln > Südkreuz > Bundesplatz > Westkreuz > Jungfernheide > Gesundbrunnen |
| 60px | Gesundbrunnen > Jungfernheide > Westkreuz > Bundesplatz > Südkreuz > Neukölln > Ostkreuz > Gesundbrunnen |
| 60px | Flughafen Schönefeld - Schöneweide - Neukölln - Südkreuz - Bundesplatz |
| 60px | Westend - Westkreuz - Bundesplatz - Südkreuz - Neukölln - Schöneweide - Grunau - Zeuthen - Königs Wusterhausen |
| 60px | Hermannstraße - Neukölln - Schöneweide - Spindlersfeld |
| 60px | Westkreuz - Charlottenburg - Zoologischer Garten - Hauptbahnhof - Friedrichstraße - Alexanderplatz - Ostbahnhof - Ostkreuz - Lichtenberg - Wartenberg |
| 60px | Grünau - Schöneweide - Ostkreuz - Wittenau - Waidmannslust |
