Wijzigingen

Ga naar: navigatie, zoeken

Metro van Berlijn

2.269 bytes toegevoegd, 21 sep 2023 17:59
geen bewerkingssamenvatting
|spoorbreedte=1435 millimeter
|opening=15 februari 1902
|passagiers=1.400.000 miljoen per dag
|stations=173
}}
[[Afbeelding:U6 Platz der Luftbrücke.JPG|290px|thumb|right|Een metro van lijn [[Metrolijn U6 Alt-Tegel - Alt-Mariendorf|U6]] richting Alt-Mariendorf op station Platz der Luftbrücke, 14 augustus 2010.]][[Afbeelding:Spittelmarkt.JPG|290px|thumb|right|Twee metro's van het type [[H (metrotype)|Hk]] op station Spittelmarkt aan lijn U2, 14 augustus 2010.]]Het metronet van '''Berlijn''' is één van de grootste en oudste netten van Europa. De eerste lijn werd in 1902 geopend en liep van ''Warschauerstraße'' Warschauer Straße naar ''Knie'' (teg. ''tegenwoordig Ernst Reuterplatz''-Reuter-Platz), met een aftakking naar ''Potsdamerplatz''Potsdamer Platz, een traject dat tegenwoordig door de lijnen [[Lijn U1 Berlin, Warschauer Straße - Uhlandstraße|U1]] en , [[Lijn U2 Berlin, Pankow - Ruhleben|U2]] en [[Lijn U3 Berlin, Warschauer Straße - Krumme Lanke|U3]] bereden wordt.
== Geschiedenis ==
Berlijn begon aan het eind van de 19e eeuw dicht te slibben. De trams en bussen konden de vervoersvraag niet meer aan, waardoor er een nieuwe vervoersvorm moest worden bedacht. In eerste instantie werd er gedacht aan een zweeftrein zoals die al in [[Wuppertaler Schwebebahn|Wuppertal]] in aanbouw was, maar daar werd vanaf gezien aangezien dat in de binnenstad moeilijk inpasbaar zou zijn. Zodoende werd er gekozen voor een echte metro. Het te openen traject, ''Warschauer Straße'' - ''Knie'' / ''Potsdamer Platz'', werd voor het grootste gedeelte als ''Hochbahn'' uitgevoerd, op viaducten dus. Op de plek van het huidige station ''Gleisdreieck'' werd een spoordriehoek gebouwd, waardoor er rechtstreekse treinen Warschauer Straße-en Knie konden rijden, én treinen die met een extra aftakking via Potsdamer Platz reden, waar gekeerd werd. De stations Potsdamer Platz, Wittenbergplatz, Zoologischer Garten en Knie liggen werden ondergrondsgebouwd. Het traject vanaf Warschauer Straße door de wijk Kreuzberg was in principe een proeftraject om te kijken of de metro zou aanslaan, : bij succes zou de metro de binnenstad ingaan.
In 1908 vond er een groot ongeluk plaats op de spoordriehoek, waarbij veel doden vielen. Twee metrotreinen reden elkaar hierbij in de flank. De spoordriehoek werd omgebouwd tot een ongelijkvloers kruispunt en er werd een station gebouwd, dat nog altijd Gleisdreieck heet, hoewel de driehoek allang niet meer bestaat. Wel is deze driehoek nog in het landschap zichtbaar. Er werd een verbindingsbaan geopend van Gleisdreieck naar het de Nollendorfplatz-en Wittenbergplatz via de KürfurstenstraßeKurfürstenstraße, die grotendeels ondergronds loopt. Om ongelukken zoals in dat van 1908 gebeurde te voorkomen wordt bij bijna alle metronetwerken in de wereld zoveel mogelijk het principe gehanteerd van ná het station invoegen of splitsen, ; dit is bijvoorbeeld bij het Amsterdamse station [[Amsterdam Overamstel|Overamstel]] goed zichtbaar.
Op dit ongeluk na bleek de metro een groot succes te zijn. De metro werd in de jaren 1910 doorgetrokken naar de binnenstad. In 1912 werd het ondergrondse traject Potsdamer Platz-Spittelmarkt geopend. Ook de omliggende plaatsen Charlottenburg, Wilmersdorf, Dahlem en Schöneberg hadden interesse gekregen, : het traject werd vanaf Knie al snel doorgetrokken verder Charlottenburg in, en er werd een zijtak Wittenbergplatz-Uhlandstraße gebouwd. Wilmersdorf en Dahlem werden bediend door een eigen lijn die ook bij Wittenbergplatz aftakte, een deel van de huidige lijn [[Lijn U3 Berlin, Warschauer Straße - Krumme Lanke|U3]]. De plaatsen wilden hun rijkdom graag laten zien, : zodoende zijn de stations langs deze lijn zijn prachtig versierd. Schöneberg kreeg vanaf 1910 een eigen lijn die , de huidige lijn [[Lijn U4 Berlin, Nollendorfplatz - Innsbrücker Platz|U4]] is.
== De metro tijdens de splitsing van de stad ==
Op 13 augustus 1961 werd de Berlijnse Muur gebouwd, die het westelijke deel van Berlijn, bestuurd door de Verenigde Staten, Groot-Brittannië en Frankrijk , splitste van het oostelijke deel van Berlijn, dat door de USSR bestuurd werd. Dit had ook gevolgen voor het metronetwerk. Lijn U2 liep van Oost-Berlijn naar West-Berlijn. Deze lijn werd in tweëen gesplitst, een westelijk deel ''Ruhleben-Nollendorfplatz'' en een oostelijk deel ''Mohrenstraße-Vinetastraße'', lijn A genoemd. Bij de lijnen U6 en U8 was het een ander verhaal: deze liepen van West-Berlijn via Oost-Berlijn weer naar West-Berlijn. Om deze reden werden de stations van deze lijnen die in Oost-Berlijn lagen hermetisch afgesloten. De stationstoegangen werden onherkenbaar gemaakt, zodat de Oost-Berlijnse bevolking de stations kon gaan vergeten, zij mocht immers zo weinig mogelijk te weten komen van een bestaande "kapitalistische wereld". Op de stations zelf stonden soldaten en de metrotreinen reden erdoorheen zonder te stoppen. Uit protest reden de bestuurders er niet op volle snelheid doorheen maar slechts met ongeveer 25 km/h, zodat de (West-Berlijnse) inzittenden duidelijk konden zien dat de stations bestonden. Op station [[Berlin Friedrichstraße|Friedrichstraße]] werd gestopt, zodat de reizigers konden overstappen op de [[S-Bahn van Berlijn|S-Bahn]]. Er waren zodanig veel muren en gangen bijgebouwd op dit station dat de reizigers uit beide stadshelften elkaar niet tegenkwamen.<br>Dit laatste was ook het geval op station Alexanderplatz. Het perron van lijn [[Lijn U5 Berlin, Alexanderplatz - Hönow|U5]] (toen lijn E), in Oost-Berlijn, was bereikbaar via het perron van de West-Berlijnse lijn [[Lijn U8 Berlin, Wittenau - Hermannstraße|U8]]. Daarom werden er over dit perron muren langs de perronrand gebouwd, zodat het perron voor de Oost-Berlijnse reizigers een normale gang leek. De verbindingsspoortunnel tussen de lijnen U2 (toen A) en U8 werd afgesloten toen bleek dat er veel Oost-Berlijners waren die via die tunnel naar West-Berlijn probeerden te vluchten.
Lijn U2 liep van Oost-Berlijn naar West-Berlijn. Deze lijn werd in tweeën gesplitst: een westelijk deel Ruhleben - Nollendorfplatz en een oostelijk deel Mohrenstraße - Vinetastraße, lijn A genoemd. Bij de lijnen U6 en U8 was het een ander verhaal: deze liepen van West-Berlijn via Oost-Berlijn weer naar West-Berlijn. Om deze reden werden de stations van deze lijnen die in Oost-Berlijn lagen hermetisch afgesloten. De stationstoegangen werden onherkenbaar gemaakt, zodat de Oost-Berlijnse bevolking de stations kon gaan vergeten: zij mocht immers zo weinig mogelijk te weten komen van een bestaande "kapitalistische wereld". Op de stations zelf stonden soldaten en de metrotreinen reden erdoorheen zonder te stoppen. Uit protest reden de bestuurders er niet op volle snelheid doorheen maar slechts met ongeveer 25 km/uur, zodat de (West-Berlijnse) inzittenden duidelijk konden zien dat de stations bestonden.  Op station [[Berlin Friedrichstraße|Friedrichstraße]] werd wel gestopt, zodat de reizigers konden overstappen op de [[S-Bahn Berlijn|S-Bahn]]. Er waren zodanig veel muren en gangen bijgebouwd op dit station dat de reizigers uit beide stadshelften elkaar niet tegenkwamen. Dit laatste was ook het geval op station Alexanderplatz. Het perron van lijn [[Lijn U5 Berlin, Alexanderplatz - Hönow|U5]] (toen lijn E), in Oost-Berlijn, was bereikbaar via het perron van de West-Berlijnse lijn [[Lijn U8 Berlin, Wittenau - Hermannstraße|U8]]. Daarom werden er over dit perron muren langs de perronrand gebouwd, zodat het perron voor de Oost-Berlijnse reizigers een normale gang leek. De verbindingsspoortunnel tussen de lijnen U2 (toen A) en U8 werd afgesloten toen bleek dat er veel Oost-Berlijners waren die via die tunnel naar West-Berlijn probeerden te vluchten. Het is opvallend te noemen hoe de beide stadsdelen hun metronetwerken op de plattegronden zetten. In West-Berlijn werd het gehele net op de kaart gezet, waarbij de onbereikbaar geworden stations waren afgekruist. Ze werden met naam genoemd en naamswijzigingen aan Oost-Berlijnse zijde werden keurig op de West-Berlijnse kaarten verwerkt. In Oost-Berlijn werd het West-Berlijnse net in zijn geheel niet weergegeven.<br> In West-Berlijn werd ondertussen het netwerk grootschalig uitgebreid. De en werden de lijnen [[Lijn U7 Berlin, Rathaus Spandau - Rudow|U7]] en [[Lijn U9 Berlin, Osloer Straße - Rathaus Steglitz|U9]] werden geopend en . Dit waren lijnen die het Oost-Berlijnse stadsgebied omzeilden.
=== Na de 'Wende' ===
Eind 1989 viel de Berlijnse Muur en werden de stad, en Duitsland, weer één. Dit betekende dat de metro weer kon doorrijden. De beide lijnen U2/A werden weer aan elkaar geknoopt door de heringebruikname van het traject Mohrenstraße-Nollendorfplatz. De U6 en U8 konden weer stoppen op alle stations nadat deze snel weer heropend werdenwaren. Station Warschauer Straße was het enige station van de U1 dat in Oost-Berlijn was komen te liggen, ; pas in 1995 konden de treinen dit station weer bereiken via de Oberbaumbrücke.<br>Oost-Berlijn had een aantal stations omgenoemd naar prominenten, : station ''Mohrenstraße'' heette in DDR-tijd bijvoorbeeld ''Otto-Grotewohl-Straße''. Het huidige station ''Eberswalder Straße'' heette ''Dimitroffstraße'' en station ''Naturkundemuseum'' heette achtereenvolgens ''Walther-Ulbricht-Platz'' en ''Stadion der Weltjugend''. Curieus feit bij het laatstgenoemde station was is dat het aan lijn U6 ligt. Het is dus twee keer van naam veranderd terwijl het station niet eens in gebruik was en er geen naamborden meer waren!<br>Na de 'Wende' zijn alle namen die stations in DDR-tijd kregen weer terug veranderd naar de oude namen of kregen ze kregen een geheel andere naam. Alle stations langs het gehele netwerk kregen een uniforme huisstijl op de bebording en bewegwijzering, dat die nu nog steeds op alle reisinformatie consequent wordt toegepast. Het enige dat nu nog herinnert aan de DDR-tijd is het design van sommige oude ondergrondse stations langs lijn U2, die in DDR-tijd redelijk sober betegeld werden zonder veel opsmuk. Dit is bijvoorbeeld te zien op de stations ''Stadtmitte'', ''Hausvogteiplatz'' en ''Senefelderplatz''. Het staat op de planning om deze stations te verbouwen zodat ze weer in oude glorie hersteld worden.
== Groß- en Kleinprofil ==
De eerste vier lijnen van de Berlijnse metro zijn door particuliere maatschappijen aangelegd. Lijn U4 is bijvoorbeeld door de destijds zelfstandige gemeente Schöneberg bekostigd. Over deze vier 'oerlijnen', U1 t/m U4, reden rijden voertuigen van 2,35 30 meter breed.
Rond 1925 werd de metroaanleg meer en meer door de 'Stadsregio' "stadsregio" gecoördineerd. Voor de verder aan te leggen lijnen werd voor bredere voertuigen gekozen met een breedte van 2,65 meter. Hierdoor ontstonden zijn in feite twee losse netwerken, onstaan: het ''Kleinprofil'' van de lijnen U1 t/m U4 en het ''Großprofil'' van de lijnen U5 t/m U9. Omdat lijn U55 in 2020 op lijn U5 zal worden aangesloten is ook deze lijn in Großprofil uitgevoerd.<br>De metrotreinen kunnen niet op elkaars netwerk rijden, al is het logischerwijze dit alleen maar omdat Großprofiltreinen grootprofieltreinen te breed zijn om langs voor de perrons van het kleinprofiel te kunnenkleinprofielnet. Stroomafname gebeurt bij beide profielen via de derde rail, echter, wordt de stroom bij het kleinprofiel wordt de stroom aan de bovenkant van de rail afgenomen en bij het grootprofiel aan de onderkant.
Beide netwerken hebben hun eigen hoofdwerkplaatsen voor onderhoud, schoonmaak en reparatie. Het kleinprofieldepot bevindt zich bij station ''Olympiastadion'' Olympia-Stadion aan lijn U2, waar ook een metromuseum is gevestigd. De werkplaats bij station ''Warschauer Straße'' is niet meer in gebruik. Het ; wel dient deze nog als nachtelijke stalling. Ook het eindpunt van lijn U3, ''Krumme Lanke'', heeft enkele opstelsporen die nog stammen uit de tijd dat elke lijn zijn eigen maatschappij en onderhoudsplaats had. Deze werkplaats is helemaal niet meer in gebruik. Voor lijn U4 is er een, al geruime tijd buiten bedrijf zijnde, bescheiden ondergronds depot geweest achter station ''Innsbrückerplatz''Innsbrucker Platz, dat al geruime tijd buiten gebruik was. In 1974 werd er vlak achter het station een tunnel voor wegverkeer gebouwd en de oude verbindingstunnel naar de werkplaats is vervangen door een voetgangerstunnel met een supermarkt. De oude werkplaats is geheel afgebroken.
Het grootprofielnet heeft zijn hoofdwerkplaats zitten bij station ''Seestraße'' aan lijn U6. Ook is zijn er een werkplaats werkplaatsen bij ''station Britz-Süd'' aan lijn U7 en eentje bij station ''Friedrichsfelde'' aan lijn U5. Omdat de lijnen bij deze bovengronds liggende werkplaatsen ondergronds liggen, zijn er verbindingssporen aangelegd naar boven.
Ondanks dat het merendeel van de treinen op de beide profielnetten niet uitwisselbaar zijnis, zijn er toch verbindingstunnels. Een Eén tunnel bevindt zich tussen ''de stations Deutsche Oper'' van lijn U2 en ''Richard Wagnerplatz'' -Wagner-Platz van lijn U7. Station Deutsche Oper was viersporig; hierdoor was er genoeg ruimte om metro's van beide lijnen te ontvangen. Lijn U7 was in eerste instantie een pendelmetrolijn tussen deze twee stations. De , later werd de lijn is omgevormd naar een losse lijn die lijn U2 kruist kruiste op station ''Bismarckstraße''. Hierbij is werd station Richard Wagnerplatz -Wagner-Platz omgebouwd naar een grootprofielstation. Station ; station Deutsche Oper is viersporig gebleven. Door deze viersporigheid was er genoeg ruimte om metro's van beide lijnen te ontvangen. Verder bevindt er zich nog een tweede tunnel tussen ''de stations Klosterstraße'' aan van lijn U2 en ''Jannowitzbrücke'' van lijn U8. Beide verbindingstunnels kunnen alleen door speciale voertuigen bereden worden en ; dit gebeurt slechts een enkele keer per week.
== Lijnennet ==
! Profiel
|-
| [[Afbeelding:U1blnBerlin_transit_icons_-_U1.pngsvg|60px|link=Lijn U1 Berlin, Warschauer Straße - Uhlandstraße]]| Warschauer Straße - Görlitzer Bahnhof Kottbusser Tor - Hallesches Tor - Möckernbrücke - Gleisdreieck - Nollendorfplatz - Kürfurstendamm Wittenbergplatz - Kurfürstendamm - Uhlandstraße
| Kleinprofil
|-
| [[Afbeelding:U2blnBerlin_transit_icons_-_U2.pngsvg|60px|link=Lijn U2 Berlin, Pankow - Ruhleben]]| Pankow - Schönhauserallee Schönhauser Allee - Alexanderplatz - Stadtmitte - Potsdamer Platz - Gleisdreieck - Bülowstraße - Nollendorfplatz - Wittenbergplatz - Zoologischer Garten - Bismarckstraße - Olympiastadion Kaiserdamm - Theodor-Heuss-Platz - Olympia-Stadion - Ruhleben
| Kleinprofil
|-
| [[Afbeelding:U3blnBerlin_transit_icons_-_U3.pngsvg|60px|link=Lijn U3 Berlin, Warschauer Straße - Krumme Lanke]]| Warschauer Straße - Görlitzer Bahnhof Kottbusser Tor - Hallesches Tor - Möckernbrücke - Gleisdreieck - Nollendorfplatz - Hohenzollernplatz Wittenbergplatz - Heidelbergerplatz Spichernstraße - Fehrbelliner Platz - Heidelberger Platz - Dahlem -Dorf - Freie Universität (Thielplatz) - Krumme Lanke
| Kleinprofil
|-
| [[Afbeelding:U4blnBerlin_transit_icons_-_U4.pngsvg|60px|link=Lijn U4 Berlin, Nollendorfplatz - Innsbrücker Innsbrucker Platz]]| Nollendorfplatz - Rathaus Schöneberg Bayerischer Platz - Innsbrücker Innsbrucker Platz
| Kleinprofil
|-
| [[Afbeelding:U5blnBerlin_transit_icons_-_U5.pngsvg|60px|link=Lijn U5 Berlin, Alexanderplatz Hauptbahnhof - Hönow]]| Alexanderplatz Hauptbahnhof - Frankfurter Brandenburger Tor - Unter den Linden - Alexanderplatz - Frankfurter Allee - Lichtenberg - Biesdorf Süd Friedrichsfelde - Wuhletal - Hellersdorf Kaulsdorf-Nord - Hönow
| Großprofil
|-
| [[Afbeelding:U55blnBerlin_transit_icons_-_U6.pngsvg|60px|link=Lijn U55 U6 Berlin, Hauptbahnhof Alt-Tegel - Alt- Brandenburger TorMariendorf]]| Hauptbahnhof Alt-Tegel - Kurt-Schumacher- Bundestag Platz - Brandenburger Leopoldplatz - Friedrichstraße - Unter den Linden - Stadtmitte - Hallesches Tor- Mehringdamm - Tempelhof - Alt-Mariendorf
| Großprofil
|-
| [[Afbeelding:U6blnBerlin_transit_icons_-_U7.pngsvg|60px|link=Lijn U6 U7 Berlin, Alt-Tegel - AltRathaus Spandau -MariendorfRudow]]| AltRathaus Spandau - Haselhorst - Siemensdamm - Jungfernheide - Bismarckstaße - Wilmersdorfer Straße - Fehrbelliner Platz - Berliner Straße - Bayerischer Platz -Tegel Yorckstraße - Scharnweberstraße Möckernbrücke - Wedding Mehringdamm - Friedrichstraße Hermannplatz - Stadmitte Neukölln - Hallesches Tor Britz- Tempelhof Süd - Alt MariendorfRudow
| Großprofil
|-
| [[Afbeelding:U7blnBerlin_transit_icons_-_U8.pngsvg|60px|link=Lijn U7 U8 Berlin, Rathaus Spandau Wittenau - RudowHermannstraße]]| Wittenau - Karl-Bonhoeffer-Nervenklinik - Paracelsus-Bad - Osloer Straße - Gesundbrunnen - Alexanderplatz - Kottbusser Tor - Hermannplatz - Hermannstraße| Großprofil |-| [[Afbeelding:Berlin_transit_icons_-_U9.svg|60px|link=Lijn U9 Berlin, Osloer Straße - Rathaus Spandau Steglitz]]| Osloer Straße - Haselhorst Leopoldplatz - Siemensdamm Westhafen - Jungfernheide Zoologischer Garten - Wilmersdorferstraße Kurfürstendamm - Yorckstraße Spichernstraße - Südstern Berliner Straße - Neukölln Bundesplatz - Britz Süd - RudowRathaus Steglitz
| Großprofil
|}
 
=== Voormalige lijnen ===
{|class="wikitable ovnl"
! Lijn
! Route
! Profiel
|-
| [[Afbeelding:U8blnBerlin_transit_icons_-_U12.pngsvg|60px|link=Lijn U8 U12 Berlin, Wittenau Warschauer Straße - HermannstraßeRuhleben]]| Wittenau Warschauer Straße - Kottbusser Tor - Paracelsus Bad Hallesches Tor - Osloer Straße Möckernbrücke - Gleisdreieck - Nollendorfplatz - Wittenbergplatz - Zoologischer Garten - Bismarckstraße - Kaiserdamm - Theodor-Heuss-Platz - Olympia-Stadion - Ruhleben| Kleinprofil|-| [[Afbeelding:Berlin_transit_icons_- Gesundbrunnen _U5.svg|60px|link=Lijn U5 Berlin, Alexanderplatz - Hönow]]| Alexanderplatz - Jannowitzbrücke Frankfurter Allee - Lichtenberg - Friedrichsfelde - Wuhletal - Moritzplatz Kaulsdorf- Hermannplatz Nord - HermannstraßeHönow| Großprofil
|-
| [[Afbeelding:U9blnBerlin_transit_icons_-_U55.pngsvg|60px|link=Lijn U9 U55 Berlin, Osloer Straße Hauptbahnhof - Rathaus SteglitzBrandenburger Tor]]| Osloerstraße - Westhafen - Zoologischer Garten - Kürfurstendamm - Bundesplatz Hauptbahnhof - Rathaus SteglitzBrandenburger Tor
| Großprofil
|}
== Dienstuitvoering ==
In principe wordt er op het hele net een 10-minutendienst gereden, waarbij op alle lijnen op werkdagen van 6 tot 21 uur maandag t/m zaterdag overdag en in de vroege avond, en op zaterdag van 9 tot 21 uur zondagmiddag de dienst wordt aangevuld tot een 5-minutendienst. Deze aanvulling geldt niet altijd voor de complete lijn; op lijn U5 de trajecten Ruhleben - Theodor-Heuss-Platz, Kaulsdorf-Nord - Hönow en Wittenau - Paracelsus-Bad worden slechts door iedere tweede trein bediend. In de twee laatste gevallen geldt tijdens de spits wel weer een uitgebreidere bediening. Op sommige lijnen wordt bijvoorbeeld alleen de 5-minutendienst in de spits de hele lijn elke verhoogd naar een 4,5 minuten bediend, daarbuiten keert elke tweede trein al in ''Kaulsdorf Nord''-minutendienst of een 4-minutendienst.<br>Op langere lijnen beginnen of eindigen sommige vroege en late treinen ergens onderweg. Op lijn de lijnen U1 en U2 zijn er enkele ritten die in de spitsrichting na station ''Wittenbergplatz'' doorrijden als lijn U3 tot een tussenstation op die lijn.<br>Op werkdagen wordt de dienstregeling al vroeg opgestart: de eerste treinen beginnen al rond 4:30 uur met rijden.<br>De laatste treinen vertrekken rond 0:30 uur van hun beginpunt. In de nachten van vrijdag op zaterdag, van zaterdag op zondag, en in de nachten vóór een feestdag voor feestdagen wordt echter op bijna alle lijnen in een kwartiersdienst 15-minutendienst de hele nacht doorgereden met ''Kurzzüge'', treinen die vier rijtuigen lang zijn in plaats van zes of acht. Alleen In overige nachten rijdt per lijn een vervangende nachtbus, tevens in een 15-minutendienst, die grotendeels de route van de metrolijn volgt. Van de huidige lijnen kent alleen lijn U4 en U55 kennen geen nachtdienst, noch een vervangende nachtbus.<br>Van de nacht van zondag op maandag tot en met de nacht van donderdag op vrijdag worden de metrolijnen na einde dienstregeling vervangen door elk kwartier rijdende nachtbussen, ook hier weer met uitzondering van Hetzelfde gold in het verleden voor lijn U4 en U55.
== Materieel ==
Er zijn zes tegenwoordig vijf metrotypes actief in Berlijn. Alle metro's zijn op de ruiten voorzien van folie met daarop zich herhalende patronen van gestileerde afbeeldingen van de Brandenburger Tor. Dit moet het bekrassen van de ruiten tegengaan. Verder hebben alle metro's een maximumsnelheid van 70 km/huur, beschikken ze behalve type G A3E over beeldschermen waarop nieuws en reclame worden vertoond (Berliner Fenster) en zijn ze alle voorzien van eenzelfde soort akoestisch informatiesysteem.
{|class="wikitable ovnl"
!width=10%| Type
! Foto
|-
| '''A3LA3'''| A3LA3-metro's bestaan in enkele verschillende uitvoeringen, afhankelijk van het bouwjaar. De jongste deelserie is de A3L92 uit 1992, waarbij de L staat voor ''Leichtmetall'' ("licht metaal"): A3L-treinen werden gebouwd met het lichtere aluminium in plaats van staal. Verder zijn er nog gemoderniseerde metro's van de vroege A3-deelseries actief, die worden aangeduid als A3E; hierbij staat de E voor ''ertüchtigt'' ("versterkt"). Beide types A3-metro's kunnen gekoppeld rijden. Het zijn kleinprofielmetro's die op alle de kleinprofiellijnen (U1 t/m U4) U3 te vinden zijn.| [[Afbeelding:U1 Oberbaumbrücke.JPG|150px|A3L op de Oberbaumbrücke aan lijn U1als 4-, 14 augustus 2010]]|6- of 8-| '''D'''| Het metrotype D, met wagentreinen en op kleinprofiellijn U4 als bijnaam ''Dora'', was eigenlijk al afgeschreven in de jaren 20002-wagentreinen. Vanwege materieeltekort bij het grootprofiel zijn enkele treinen Eén eenheid bestaat uit de mottenballen gehaald om op lijn U55 te rijden, zodat de daar rijdende F-jes op andere lijnen ingezet konden worden2 wagens.
|
|-
| '''F'''
| De F-metro's zijn in verschillende deelseries uitgevoerd met slechts minieme verschillen onderling. Dit metrotype is de het enige waarin voornamelijk vis-aà-vis-zitplaatsen zijn ten opzichte van de langsbanken in de andere types. Het zijn grootprofieltreinen grootprofielmetro's die in principe op alle grootprofiellijnen aan te treffen zijn. Op de lijnen U5, behalve U8 en U9 rijden voornamelijk metro's van de U55 die met Doraseries F74E en F76E, op de lijnen U6 en U7 voornamelijk metro's gereden wordtvan de series F84, F87, F90 en F92.| [[Afbeelding:F Rathaus Steglitz.JPG|150px|F-De metro op U9's worden ingezet als 4-eindstation Rathaus Steglitz, 29 augustus 2013]]6- of 8-wagentreinen en bestaan vaak uit metro's van meerdere deelseries in één trein. Eén eenheid bestaat uit 2 wagens.|
|-
| '''G'''
| Het metrotype G, ook wel ''Gisela'' genoemd, is in de jaren 1980 besteld door de Oost-Berlijnse vervoerder BVB. Dit deed Het oorspronkelijke prototype droeg de bijnaam ''Gustav''. Deze metro's deden dienst op de toenmalige lijn kleinprofiellijn A, van Mohrenstraße naar Vinetastraße. Dit traject is nu onderdeel van lijn U2, waar deze de metro's van de deelserie GI/1E nog steeds te vinden zijn. Op andere Ook op de lijnen rijden U1 en U3 worden ze in principe nietmindere mate ingezet. Inzet vindt plaats als 4- of 8-wagentreinen. Eén eenheid bestaat uit 4 wagens.| [[Afbeelding:G Nollendorfplatz.JPG|150px|G-metro richting Pankow, binnenrijdend op Nollendorfplatz. 13 augustus 2010]]
|-
| [[H (metrotype)|'''H/Hk''']]
| Eind jaren 1990 was het wagenpark toe aan vernieuwing, waarna het metrotype H werd besteld. In tegenstelling tot de andere types is er van de type H zowel een grootprofiel- grootprofieluitvoering (H) als een kleinprofieluitvoering (Hk) gebouwd(hoofdletter 'H' als serievolgletter, kleine letter 'k' voor ''Kleinprofil''). De Eén Hk -eenheid bestaat uit vier 4 wagens, maximale lengte is ; inzet vindt plaats als 4- of 8-wagentreinen. De Eén H heeft -eenheid bestaat uit 6 wagens; inzet vindt altijd plaats als 6-wagentreinen. Beide types zijn geheel doorloopbaar, . Type Hk met deelseries Hk00 en ze zijn voorzien van informatieschermen. De H Hk06 is op de lijnen U5 U1 t/m U9 U3 te vinden, type H met deelseries H95, H97 en H01 op de Hk rijdt alleen op lijn U2.| [[Afbeelding:Hk Schlesisches Tor.JPG|150px|Hk op station Schlesisches Tor, 17 september 2015lijnen U5 t/m U9.]][[Afbeelding:H Alexanderplatz.JPG|150px|H-metro op station Alexanderplatz, 27 augustus 2013]]
|-
| '''Ik'''
| Het metrotype Ik (hoofdletter 'iI' als serievolgletter, kleine letter 'k' voor ''kleinprofielKleinprofil'') is in 2015 op het Berlijnse metronetwerk verschenen. Via Facebook kon men stemmen op de bijnaam van dit type, dat is deze werd uiteindelijk ''Icke'' geworden. Het is een kleinprofielmetro, ter vervanging van bouwserie A3Ltype A3. Door een knik in de buitenwand is deze metro aan de vloeren en het dak de gebruikelijke 2,3 meter breed, maar in het midden 2,4 meter. Zo wordt er binnen iets meer Eén eenheid bestaat uit 4 wagens; inzet vindt plaats gebodenals 4- of 8-wagentreinen. De metro's zijn net als het type Hk vier bakken lang zijn Deelseries Ik15, Ik18 en geheel doorloopbaar. Ze (deels) Ik20 zijn aan te vinden op de buitenkant voorzien van digitale koersdisplayskleinprofiellijnen U1 t/m U3.<br>De deelserie Deelserie Ik17, bestaande uit 11 treinen, zullen en een deel van serie Ik20 zijn in eerste instantie ''niet'' op het kleinprofielnet gaan rijden, maar verband met een grootprofielmaterieeltekort aangepast om op grootprofiellijn U5 vanwege een grootprofielmaterieeltekort. De deelserie zal daarom worden te kunnen rijden en derhalve uitgerust met andere stroomafnemers, en met vaste treeplanken om het breedteverschil te overbruggen. Als grootprofielserie Wanneer de nieuwe grootprofieltype J instroomt (nog niet besteld), zullen de Ik17deze Ik-treinen worden omgebouwd voor kleinprofielbedrijfhet kleinprofielnet.| [[Afbeelding:Icke Prinzenstraße.JPG|150px|Ik-metro op station Prinzenstraße, als lijn U12 naar Theodor-Heuss-Platz. 19 september 2015.]]
|}
 
Het metrotype D, met als bijnaam ''Dora'', was eigenlijk al afgeschreven in de jaren 2000. Vanwege materieeltekort bij het grootprofiel waren enkele treinen uit de mottenballen gehaald om op lijn U55 te rijden, zodat de daar rijdende F'jes op andere lijnen ingezet konden worden. Meerdere treinen van type D en type G zijn in Noord-Korea beland, in de hoofdstad Pyongyang.
== RIS en vertrekprocedure ==
In alle metro's wordt op dezelfde manier het volgende station akoestisch aangekondigd. Circa 20 seconden na vertrek klinkt een laag-hoog-toon, waarna door een vrouwenstem in het Duits het volgende station wordt genoemd, met eventueel de mogelijkheid tot overstappen op langeafstandstreinverkeer, op regionaal treinverkeer, op de [[S-Bahn van Berlijn|S-Bahn]], ''MetroTram'' en ''MetroBus''-lijnen, lijnen die hoogfrequent en 24 uur per dag rijdenof op andere metrolijnen. Ook wordt het genoemd als er een overstapmogelijkheid bestaat op een lijn naar het vliegveld of de beurs. Dit laatste gebeurt zowel in het Duits als en Engels.<br>Voorheen had elk metrotype zijn eigen geluid ter aankondiging van de omroep. In het A3LA3-materieel klonk een lange gong, in het F-materieel een hoog-laag-belklank. Lijn U55 had een tijd lang een complete melodie.<br>In alle metro's behalve type A3E zijn er schermen waarop het volgende station wordt getoond, inclusief overstapmogelijkheden. De metro's van het type [[H (metrotype)|H]], [[H (metrotype)|Hk]], en Ik zijn schermpjes bij hebben zowel een lichtkrant met summiere informatie als schermen met de bakovergang waarop het volgende station wordt getoond, met hun eerstvolgende haltes en overstapmogelijkheden.
===Vertrekprocedure===Tijdens de haltering op een station, als wanneer de deuren worden vrijgegeven, klinkt door de buitenomroep het verzoek om in te stappen: ''Einsteigen bitte!''. Op overstapstations wordt hierbij de richting genoemd, bijvoorbeeld ''Zug nach Pankow, einsteigen bitte!'' ("trein naar Pankow, instappen alstublieft!") of ''U3 nach Krumme Lanke, einsteigen bitte!'' ("U3 naar Krumme Lanke, instappen alstublieft!"), afhankelijk van het metrotype. Wanneer de deuren gesloten worden en de metro zal op het punt staat te vertrekken, wordt verzocht niet meer in te stappen: ''Zurückbleiben bitte!''("afstand houden alstublieft"). Er klinkt een zoemer en de deuren sluiten. De bestuurder heeft aan het einde van elk perron spiegels of schermen met camerabeelden tot zijn beschikking om het perron te overzien. Invaliden die een rolstoelplank nodig hebben dienen bij de eerste deur in te stappen; deze plank wordt dan door de bestuurder geplaatst en weer opgeborgen, met vaak een lichte vertraging tot gevolg.
<br>In een ver verleden was het gebruikelijk dat er een treinbegeleider meereed in de cabine. Hij of zij Deze stapte op elk station uit en deelde mondeling aan de bestuurder mee wanneer hij de deuren kon sluiten: ''Türen schließen'', en wanneer hij kon vertrekken: ''Abfahren!''. Op drukke of onoverzichtelijke stations waren er bovendien perronopzichters die alles in de gaten hielden, en door een handsignaal een teken gaven aan de treinbegeleider, die dat dan weer mondeling aan de bestuurder doorgaf.
<br>Bij alle Berlijnse metro's wordt het sluiten van de deuren en vertrek aangekondigd door een zoemer. Buiten de metro klinkt een continu geluid, in de metro zelf is het een herhalend kort geluid. Tijdens de splitsing van de stad was het in Oost-Berlijn een rinkelende bel. Door materieeltekort op een voorganger van de huidige lijn U5 werden er daar ook tijdelijk omgebouwde S-Bahntreinen ingezet, die hun oorspronkelijke laag-hoog-laag-toon behielden.Centrale deurvergrendeling bestond nog niet; de deuren werden bij elk station wel centraal gesloten maar zij waren ook weer te openen, ook tijdens de rit. Iets dat zeker op Op warme dagen gebeurde dit dan ook regelmatig gebeurde. Dit is niet meer mogelijk; het openen van de deuren kan alleen op stations na vrijgave van de bestuurder en dit gebeurt pas vlak voor stilstand. Afhankelijk van de rijstijl van de bestuurder is het daardoor wel vaak mogelijk om al uit te stappen terwijl de trein nog niet volledig tot stilstand is gekomen.
[[Categorie:Buitenlandse metrolijnen]]
[[Categorie:Metrolijnen]]
[[Categorie:Metronetwerken]]
ap_users
15.706
bewerkingen

Navigatiemenu