De Lijn
De Lijn is een Vlaamse vervoermaatschappij die al het stads- en streekvervoer in Vlaanderen verzorgt. De Lijn is een extern zelfstandig bedrijf dat voor het grootste gedeelte in handen is van het Vlaamse Gewest (81,6% van de aandelen). Daarnaast hebben ook enkele Vlaamse gemeenten en provincies aandelen in handen.
De Lijn coördineert al het tram- en busvervoer in Vlaanderen en is voor de reiziger het centrale aanspreekpunt. Een deel van het busvervoer is echter uitbesteed aan pachters, die op contractbasis vervoer verzorgen met eigen voertuigen in de huisstijl van De Lijn.
Geschiedenis
De Lijn ontstond in 1991 uit een fusie van stadsvervoerders MIVA (Antwerpen) en MIVG (Gent) met het Vlaamse deel van de NMVB. Bij deze fusie gingen de aandelen over van de Belgische staat naar het Vlaamse Gewest. Vanaf 2007 werden er meer aandelen op de markt gebracht, waardoor ook andere partijen aandelen konden kopen.
Basismobiliteit
In 2001 kreeg De Lijn het decreet Basismobiliteit opgelegd van de Vlaamse overheid. Dit hield in dat in grootstedelijke omgevingen binnen 500 meter vanaf elk huis een tram- of bushalte moet zijn, in kleinstedelijke gebieden binnen 650 meter en in landelijk gebied binnen 750 meter, met een bediening op werkdagen tussen 6:00 en 21:00 en in het weekend en feestdagen tussen 8:00 en 23:00. Dit leidde tot een enorme uitbreiding van het netwerk van De Lijn, maar niet overal tot bevredigende reizigersaantallen.
Basisbereikbaarheid
In 2019 is vanuit de Vlaamse overheid een rationaliseringsactie gestart waarbij de Basismobiliteit werd vervangen door Basisbereikbaarheid. Vlaanderen wordt hierbij ingedeeld in vijftien vervoerregio's. De gemeenten in deze vervoerregio's werken samen een nieuw vervoerplan uit voor de regio. In elk vervoerplan wordt onderscheid gemaakt tussen de frequente hoofdlijnen (kernnet), lijnen ter aanvulling van het vervoersnet (aanvullend net), spits- en scholierenlijnen (functioneel net) en waar nodig Vervoer op Maat in verschillende vormen zoals een belbus, seizoensbus, deelauto's en -fietsen. Voor elke tram- of buslijn wordt in principe één vervoerregio als verantwoordelijke toegewezen, ook wanneer de lijn buiten de aangesloten gemeentes rijdt. De Vlaamse overheid zorgt voor de verdeling van het budget naar de vervoerregio's. Dit budget is ingedeeld op de verschillende mobiliteitsvormen die in het nieuwe vervoerplan worden gespecificeerd. De regio Vlaamse Ardennen heeft door de regel van één verantwoordelijke per lijn geen geld toegewezen gekregen voor het kernnet. De regio Vlaamse Rand heeft zeer weinig landelijke gebieden en daarom geen geld toegewezen gekregen voor Vervoer op Maat. Oorspronkelijk zou de ingrijpende nethervorming die voortvloeit uit de nieuwe vervoerplannen in december 2020 doorgevoerd worden, maar na problemen in de aanloopfase bij de ontwikkeling van deze nieuwe vervoerplannen is dit uitgesteld.
Het nieuwe net zoals de Lijn bovengenoemde vervoersplannen aankondigd is in 2 fasen uitgerold. Op 1 juli 2023 is de eerste fase uitgerold. In veel regio's werden lijnen gestrekt en werden de vele routevarianten die één lijn kende vernummerd naar elk een eigen lijnnummer. De 2de fase volgende op 6 januari 2024, waar het lijnen net nog niet was aamgepast in fase 1 gebeurde dat nu. Daarnaast werden alle belbussen van De Lijn vervangen door Flexbussen. Niet alle bestaande belbushalten werden opgezet in flexhalten. In heel Vlaanderen werd 17% van de halten opgeheven, 3247 in totaal.[1]
Organisatie
Het hoofdkantoor van De Lijn is gevestigd in Mechelen, daarnaast heeft De Lijn sinds medio 2021 een 15-tal vervoersregio's. Daarvoor waren dat een 5 tal entiteiten, deze entiteiten vielen ongeveer samen met de vijf Vlaamse provincies.
De vervoerregio's die zijn ingericht op basis van een kerngemeente die ook als voorzitter van de vervoerregio verantwoordelijk is. Indien de vervoerregio niet is vernoemd naar de gemeente die als voorzitter is aangewezen, is de voorzittende gemeente apart vermeld. De vervoerregio Limburg beslaat de gehele provincie en heeft de provincie als voorzitter.
De vervoerregio's zijn:
- Vervoerregio Aalst
- Vervoerregio Antwerpen
- Vervoerregio Brugge
- Vervoerregio Gent
- Vervoerregio Kempen (voorzitter: Herentals)
- Vervoerregio Kortrijk
- Vervoerregio Leuven
- Vervoerregio Limburg
- Vervoerregio Mechelen
- Vervoerregio Midwest (voorzitter: Roeselare)
- Vervoerregio Oostende
- Vervoerregio Vlaamse Ardennen (voorzitter: Kruisem)
- Vervoerregio Vlaamse Rand (voorzitter: Dilbeek)
- Vervoerregio Waasland (voorzitter: Sint-Niklaas)
- Vervoerregio Westhoek (voorzitter: Veurne)
De 5 voormalige entiteiten
- Antwerpen (kantoor: Antwerpen)
- Limburg (kantoor: Hasselt)
- Oost-Vlaanderen (kantoor: Gent)
- Vlaams-Brabant (kantoor: Leuven)
- West-Vlaanderen (kantoor: Oostende)
