Wijzigingen

[[Bestand:VELIOSDDZ te Elst.JPGjpg|thumb|rechts|[[Velios]] trein van [[Veolia Transport]] op [[Nijmegen|Een DDZ vertrekt vanaf station Nijmegen]]Elst als intercity naar Zwolle.]]

Nederland kent een uitgebreid spoornet. Vroeger Tot in de jaren negentig van de 20e eeuw exploiteerde de NS alle binnenlandse reizigerstreinen. Tegenwoordig Sinds eind 2023 zijn er zes daarnaast vijf bedrijven die personenvervoer per trein verzorgen, namelijk [[Arriva Nederland|Arriva]], [[Breng]] ([[Hermes]]), [[ConnexxionKeolis]], [[NS Reizigers]], [[Syntus]], en [[Veolia TransportQbuzz]].

[[Lovers Rail]] was het eerste bedrijf dat in 1996, een jaar na de verzelfstandiging van de NS, de concurrentie aanging. Dit werd al snel een flopbleek geen succes.

Succesvoller bleek het [[gedecentraliseerde treindienst|decentraliseren van diverse regionale treindiensten]], die door de NS vaak als onrendabel waren aangewezen. Veel van deze diensten zijn daarna [[aanbesteding|openbaar aanbesteed]]. Bij een aanbesteding wordt gekeken welke vervoerder de beste prijs-kwaliteitsverhouding kan bieden. Het exploitatiecontract, de zogeheten [[concessie]], mag tegenwoordig maximaal 15 jaar duren, waarna er weer een nieuwe aanbesteding moet worden uitgeschreven. De [[Concessie Regionale treindienst Almelo - Mariënberg|treindienst Almelo - Mariënberg]] had in 1997 de primeur, deze werd in mei 1998 overgenomen door [[Oostnet]]. Later [[Gedecentraliseerde treindienst#Overzicht|volgden meer trajecten]]. [[Arriva Nederland|Arriva]] rijdt nu bijvoorbeeld [[stoptrein|stop-]] en [[sneltrein]]en op de [[Concessie Vechtdallijnen|Vechtdallijnen]] en [[Veolia TransportKeolis]] op de het traject Amersfoort - Ede-Wageningen, waar voor 10 december 2023 [[Connexxion]] reed onder de naam [[HeuvellandlijnValleilijn]].

De belangrijkste verbindingen (tegenwoordig alle [[Intercity|Intercity's]] en [[Sprinter (treinsoort)|Sprinters]]) zijn gebundeld in het [[hoofdrailnet]]. Deze concessie is door het [[Ministerie van Infrastructuur en MilieuWaterstaat]] tot zeker 2025 [[onderhands gunnen|onderhands gegund]] aan [[NS Reizigers]]. Enkele gedecentraliseerde treindiensten worden ook nog door NS uitgevoerdDaarnaast zijn de stoptreinen tussen Roermond en Maastricht alsmede tussen Sittard en Heerlen, vanaf eind 2016, waaronder gedecentraliseerd ondanks dat zij samenvallen met het [[Kamperlijntje]]hoofdrailnet.

Internationale treinen van en naar Nederland worden gereden door [[NS International]], [[Arriva Nederland|Arriva]] en door de buitenlandse vervoerders [[VIAS Rail]], [[Deutsche Bahn]], [[Eurobahn]], [[NMBS]] en [[ThalysEurostar]].

Elke treinrit heeft een eigen [[Treinnummering|treinnummer]]. De laatste twee cijfers hiervan verschillen per rit, de overige cijfers duiden de [[:Categorie:Treinserie|treinserie]] aan. Het meeste [[:Categorie:treinmaterieel|treinmaterieel]] voor personenvervoer rijdt tegenwoordig op elektriciteit. Slechts op enkele trajecten wordt nog [[dieselmaterieel]] ingezet, met name in Noord- en Oost-Nederland. In Nederland hebben alle speciale punten van het spoorwegnet (zoals dienstregelpunten) eigen [[plaatsnaamverkortingen]].

Op deze wiki is tevens informatie te vinden over circa 1300 bestaande [[:Categorie:Stations naar land|stations]] in binnen- en buitenland en over ongeveer 600 750 [[:Categorie:Voormalig station|voormalige stations]].