ap_users
3.588
bewerkingen
Wijzigingen
k
→Afsluitdijk
[[Bestand:ATO logo.jpg|thumb|right|ATO -logo op een vrachtwagen van ATO/Van Gend en Loos vrachtwagen, tentoongesteld in het [[Spoorwegmuseum]].]]
De NV '''Algemeene Transport Onderneming''' (ATO) was een dochteronderneming van de [[NS|Nederlandse Spoorwegen]] en actief in het streekvervoer per autobus.
===Nunspeet – Zwolle/Kampen===
Op 1 september 1931 nam ATO het reizigersvervoer van Nunspeet naar Zwolle en Kampen over van de Nederlandsche Centraal-Spoorweg-Maatschappij (NCS), welke die haar stoomtramdienst staakte. Het traject Wezep – Kampen werd in 1934 gestaakt. De lijn Nunspeet – Zwolle bleef goed draaien en in Nunspeet kwam in 1938 aansluiting op een lijn van VAD. In 1939 probeerde ATO opnieuw een vergunning te krijgen voor het traject naar Kampen, maar dit ging niet door. In oktober 1942 ging de lijn over naar VAD.
===Afsluitdijk===
De meest succesvolle lijn van ATO was die over de Afsluitdijk van Alkmaar naar Leeuwarden. ATO kreeg in 1932 een exclusieve vergunning voor het vervoer over de Afsluitdijk. Op 23 mei 1933 reed de eerste bus. Op enkele delen van het traject mocht ATO geen lokale reizigers vervoeren ten gunste van plaatselijke ondernemers. Ook kreeg ATO last van Friese ondernemers die zonder vergunning reizigers van Friesland naar Amsterdam vervoerden. Dit duurde tot de zomer van 1934, waarna grote politiecontroles er een einde aan maakten. Op 19 augustus 1940 werd de dienst gestaakt. De vergunning verliep op 15 mei 1942 en ATO kreeg in verband met schaarste geen tijdelijke vergunning. In 1946 diende ATO een nieuwe aanvraag in. ATO kreeg de vergunning maar besteedde de exploitatie uit aan NACO en NTM. Op 18 januari 1948 droeg ATO de rechten over aan NACO en NTM. Dit betekende het definitieve einde van de lijndiensten van ATO.
==Overnames==
Enkele overgenomen bedrijven werden later eerste krings-bedrijven. Dit waren NS-dochters, net als ATO zelf en daarmee zusterbedrijven van ATO, met eigen directie en werkplaatsen. Naast ATO had NS enkele voormalige tramwegmaatschappijen die eerste krings-bedrijven waren, GoTM, NBM, NZH, WSM, NTM en vanaf 1943 MBS. Enkele grote busbedrijven van ATO werden ook eerste krings-bedrijf, waaronder GADO, NACO, VAD en Vitesse. Later ontstonden ook tweede krings-bedrijven. Dit waren ATO-dochters met een eigen bedrijfsleider, die verantwoording aan de ATO-directie afleverde. Onderhoud werd bij de Centrale Werkplaats van ATO uitgevoerd. De nieuwe eerste krings-bedrijven waren eerst tweede krings-bedrijven geweest. Andere tweede krings-bedrijven onder andere Van de Rijdt, [[Citosa]] en LAD. Van de Rijdt werd later bij Vitesse ondergebracht.
ATO zette zelf ook enkele nieuwe bedrijven als tweede krings-bedrijf op om zo kleine bedrijven samen te voegen. Zo ontstond onder andere Salland in Overijssel en NOVA op de Veluwe. ATO zette zelf ook enkele nieuwe bedrijven op, Rijnstreek en [[Velox]]. Tegen het einde van de ATO waren de opgekochte bedrijven of NS-dochters geworden, opgegaan in NS-dochters of verkocht aan particulieren.
==Toeractiviteiten==
==Einde==
In 1948 verdween ATO als busonderneming. Overgenomen bedrijven waren inmiddels verkocht of een rechtstreeks dochterbedrijf van NS geworden en de toeractiviteiten waren gestaakt. In januari stond ATO haar laatste buslijn, over de Afsluitdijk, af. ATO hield op te bestaan als een openbaar vervoerbedrijfopenbaarvervoerbedrijf. ATO ging verder met Van Gend & Loos als NV Algemene Transport- en Expeditie-onderneming Van Gend & Loos. Onder de vervoerders in het openbaar vervoer had ATO een zeer slechte naam opgebouwd, vooral door de vaak valse beloften bij het aanvragen van vergunningen, de poging tot monopoliseren van de markt en het agressieve overnamebeleid. Als toeronderneming was ATO wel succesvol en had een goede naam en beleefde met de Rally van Monte Carlo in 1936 haar hoogtepunt.
{{Bron|bronvermelding=
