ap_users
3.184
bewerkingen
Wijzigingen
Verschrijving
|land=Duitsland
|plaats=Dortmund
|vervoerder=[[DSW21]]
|spoorbreedte=1435 millimeter
|opening=1 juni 1881
}}
De '''Stadtbahn van Dortmund''' is het sneltramnetwerk in en rondom de Duitse stad Dortmund, gelegen in Nordrhein-Westfalen. Het tramnet werd in 1881 geopend als paardentramnet. In oktober van dat jaar werd ook stoomtractie op het net geïntroduceerd, maar alleen voor goederenvervoer. Al in 1890 werd het goederenvervoer weer geschrapt. In 1892 kwam de stoomtram weer terug voor de tramlijnen in Horde, waar flinke stijgingen waren. Al snel bleek de combinatie van paardentram en stoomtram niet echt praktisch en daarom werd in 1893 besloten om tot elektrificatie over te gaan. In 1894 werd begonnen met de paardentramlijnen en vanaf 1896 ook de lijnen gereden met stoomtrams.
In 1942 begon het trambedrijf een proef met trolleybussen op twee lijnen, in 1943 kwam hier nog een derde lijn bij. De twee lijnen geopend in 1942 moesten al in 1944 gesloten worden wegens oorlogsschade, de derde lijn in 1945. Door de zware oorlogsschade is na 1945 het trolleybusnet niet meer opnieuw geopend.
Na de tweede wereldoorlog Tweede Wereldoorlog werd het tramnet helemaal opnieuw opgebouwd, waarbij de ringlijn rondom de binnenstad werd vervangen door een trolleybus. In de jaren 50 besloot de gemeente het centrum volgens een nieuw concept op te bouwen, waarbij de auto belangrijk zou worden en de tram alleen op sterke assen met vrije baan zou komen. In de jaren 50 werden enkele uitbreidingen gebouwd, maar trajecten aan de randen van de stad gesloten, waaronder de laatste metersporige tramlijn. In de jaren 60 werd ook de trolleybus afgeschaft.
In de jaren 60 ontstond ook de planning voor een ondergrondse tram, de Stadtbahn, waardoor het autoverkeer geen last meer zou hebben van het OV. In 1969 begon men met de bouw van het eerste tunneltraject. Het plan voorzag in 18,1 kilometer tunnel en 4,5 kilometer bovengrondse vrijliggende banen met 40 stations. Door de financiële krapte is het plan niet volledig in uitvoering gekomen, twee lijnen zijn geen echte stadtbahn geworden maar rijden nu met lagevloerstrams. Er zijn (stand 2011) nog 8 stadtbahnlijnen, waarvan er twee met lagevloerstrams worden bereden en de overige zes met stadtbahnwagens. Wel hebben alle lijnen tunneltrajecten in de binnenstad.
In 1980 werden de lijnnummers van de 9 resterende tramlijnen met 400 40 verhoogd in het kader van de oprichting van het Verkeersverbond Rhein-Ruhr. De lijnen werden daarna omgezet naar Stadtbahnlijnen, waar de nummers U40 tot U49 voor gereserveerd zijn.
== Materieel ==
{| class="wikitable" cellpadding="3" cellspacing="1" "text-align:center" style="width:100%;ovnl"! style="background:#0051a0; text-align:left; color:#fff;" | Type! style="background:#0051a0; text-align:left; color:#fff;" | Bouwjaar! style="background:#0051a0; text-align:left; color:#fff;" | Nummering! style="background:#0051a0; text-align:left; color:#fff;" | Opmerkingen|- style="background-color:#CADCEB;"
| B80C (B6C)
| 1986−1993
| 301–343
| Tweedelige Stadtbahnwagen Stadtbahn B.|- style="background-color:#CADCEB;"
| B80C8 (B8C)
| 1993/1994
| 344–354
| Tweedelige Stadtbahnwagen Stadtbahn B, later voorzien van een middenbak.|- style="background-color:#CADCEB;"
| B80C8 (B8C)
| 1994−1999
| 355–364
| Driedelige Stadtbahnwagen Stadtbahn B.|- style="background-color:#CADCEB;"
| B100S (B1C)
| 1974 (2007/2008)
| 401–410
| Overbodige wagens uit Bonn, overgenomen in 2007/2008. Een wagen is terzijde gesteld.
|- style="background-color:#CADCEB;"
| NGT8 (U43/44)
| 2007–2010
== Lijnennet ==
{| class="wikitable" cellpadding="3" cellspacing="1" "text-align:center" style="width:100%;ovnl"! style="background:#0051a0; text-align:left; color:#fff;" | Lijn! style="background:#0051a0; text-align:left; color:#fff;" | Route
! style="background:#0051a0; text-align:left; color:#fff;" | Aantal haltes<br/>(ondergronds)
|-style="background-color:#CADCEB;"
| style="background-color:#FFE700; text-align:center; font-weight:bold;" | <span style="color:grey;">U41</span>
| '''[[Lijn U41 Lünen Brambauer Verkehrshof - Dortmund Clarenberg|DO-Hörde Clarenberg''' – DO-Hörde Bf – Märkische Straße – Stadthaus Bf – Stadtgarten – Dortmund Hbf – Fredenbaum – Grävingholz – Brechten Zentrum – '''Brambauer Verkehrshof''']]
| 28 (12)
|-style="background-color:#CADCEB;"
| style="background-color:#FCB913; text-align:center; font-weight:bold;" | <span style="color:white;">U42</span>
| '''[[Lijn U42 Dortmund, Grevel - Grotenbachstraße|DO-Hombruch Grotenbachstraße''' – Barop Parkhaus – Theodor-Fliedner-Heim – Möllerbrücke Bf – Städtische Kliniken – Stadtgarten – Schulte Rödding – Kirchderne – Scharnhorst Zentrum – '''Grevel''']]
| 28 (7)
|-style="background-color:#CADCEB;"
| style="background-color:#409387; text-align:center; font-weight:bold;" | <span style="color:white;">U43</span>
| '''[[Lijn U43 Dortmund, Dorstfeld Betriebshof - Wickede S-Bahnhof|DO-Dorstfeld''' – Westentor – Kampstraße – Brackel – Asseln Aplerbecker Straße – Am Hagedorn – Wickede Post/'''DO-Wickede S-Bf.''']]
| 34 (5)
|-style="background-color:#CADCEB;"
| style="background-color:#66A3B1; text-align:center; font-weight:bold;" | <span style="color:white;">U44</span>
| '''[[Lijn U44 Dortmund, Walbertstraße/Schulmuseum - Westfalenhütte|DO-Marten''' – Dorstfeld – Westentor – Kampstraße – '''Westfalenhütte''']]
| 19 (4)
|-style="background-color:#CADCEB;"
| style="background-color:#EE1C23; text-align:center; font-weight:bold;" | <span style="color:white;">U45</span>
| '''[[Lijn U45 Dortmund, Fredenbaum - Westfalenhallen|Dortmund Westfalenhallen''' – Markgrafenstraße – Stadthaus Bf – Stadtgarten – Dortmund Hbf '''( - HafenFredenbaum)''' ]] <br/><small>Bij evenementen rjjdt rijdt deze lijn niet naar Westfalenhallen, maar naar Stadion. In de normale dienst gaat deze lijn op de halte Westfalenhallen over in lijn U46. Op het Hauptbahnhof gaat deze lijn over in lijn U49, in de spits gebeurt dat op de halte Hafen.</small>
| 8 (7)
|-style="background-color:#CADCEB;"
| style="background-color:#756FB3; text-align:center; font-weight:bold;" | <span style="color:white;">U46</span>
| '''[[Lijn U46 Dortmund, Brunnenstraße - Westfalenhallen|Dortmund Westfalenhallen''' – Saarlandstraße – Stadtgarten – '''Brunnenstraße''' ]] <br/><small>Gaat op de halte Westfalenhalle over in lijn U45</small>
| 8 (8)
|-style="background-color:#CADCEB;"
| style="background-color:#8DC63E; text-align:center; font-weight:bold;" | <span style="color:white;">U47</span>
| '''[[Lijn U47 Dortmund, Westerfilde S-Bahnhof - Aplerbeck|DO-Westerfilde''' – Huckarde – Hafen – Dortmund Hbf – Stadtgarten – Stadthaus Bf. – Märkische Straße – Westfalendamm – '''Aplerbeck''' ]]
| 27 (8)
|-style="background-color:#CADCEB;"
| style="background-color:#F7ACBC; text-align:center; font-weight:bold;" | <span style="color:white;">U49</span>
| '''[[Lijn U49 Dortmund, Hafen - Hacheney|DO-Hacheney''' –Rombergpark – Rombergpark – Westfalenpark – Markgrafenstraße – Stadthaus Bf – Stadtgarten – Kampstraße – Dortmund Hauptbahnhof (– ('''Hafen''')]]
| 11 (8)
|}
Van alle geplande Stadtbahnnetten in het Rhein-Ruhrgebied is de stadtbahn van Dortmund de enige waarvan de oorspronkelijke oorspronkelijk beoogde planning daadwerkelijk is behaald, in de andere steden is dat verre van het geval.
Alle lijnen rijden van maandag t/m zaterdag overdag om de tien minuten en 's avonds en op zondag om de 15 minuten. Er zijn twee uitzonderingen:
* Aftakking van lijn U43 in de Wittener Straße richting Planetenfeldstraße of Technologiepark, waar een overstap op lijn S1 mogelijk zou worden.
* Verlenging van lijn U46 vanaf Westfalenhallen naar Löttringhausen, parallel aan de spoorlijn naar Hagen.
Verder waren diverse nieuwe S-Bahnstations en meerdere nieuwe H-bahn tracé's -tracés beoogd. De plannen hiervoor zijn vaak vanwege de slechte rendabiliteit verworpen.
[[Categorie:Sneltram]]
