S-Bahn
De S-Bahn is een Duitse vervoersvorm die de voordelen van de metro combineert met de voordelen van de trein. Het is een modaliteit die in Nederland niet bestaat, de Sprinter, of de RandstadRail-trajecten tussen Den Haag C-Zoetermeer/Rotterdam C komen nog het meest in de buurt. Het is niet precies duidelijk waar de letter S voor staat, het is 'Stadtbahn', 'Schnellbahn' of zelfs 'Stadtschnellbahn'. Er zijn in Duitsland, Zwitserland en Oostenrijk een groot aantal agglomeraties en metropoolregio's die een S-Bahnnet hebben. Kenmerken zijn snelheid, hoge frequentie en veel stations. Binnen een stad heeft de S-Bahn een metro-achtige functie, met stationsafstanden van hoogstens twee kilometer, en op trajecten waar veel lijnen samen rijden wordt er een zeer hoge frequentie geboden, zoals bijvoorbeeld in Köln, waar op het traject Köln Hansaring-Köln Messe/Deutz vier lijnen samen rijden die elke een 20-minuten-frequentie hebben, waardoor daar elke 5 minuten een trein rijdt.
De S-Bahn kan tot wel 50 kilometer de stad uitrijden naar de omliggende plaatsen.
Ontstaansgeschiedenis
De meeste S-Bahnlijnen rijden over spoorlijnen die in het verleden door private spoorwegondernemingen zijn aangelegd. Een voorbeeld is lijn S1 in Hamburg, die tussen station Altona en Wedel over de vroegere Hamburg-Altonaer Stadt- und Vorortbahn loopt. Later zijn dit soort voorstadsspoorwegen samengevoegd tot een S-Bahnnetwerk. In Berlijn en Hamburg gebeurde dit in de jaren 1930 met de ontwikkeling van naam en logo. Dit zijn de enige S-Bahnnetten die gebruik maken van een derde rail en nagenoeg volledig conflictvrij zijn aangelegd. Er zijn slechts enkele overwegen en enkelsporige trajecten, de rest is volledig als een metro-achtig systeem aangelegd.
De overige S-Bahnnetten zijn vanaf de jaren '60 aangelegd. Het net van het Ruhrgebiet bijvoorbeeld. Een verschil van dat net ten opzichte van de oudere Hamburgse en Berlijnse, is dat hier de S-Bahntreinen stroom afnemen van de bovenleiding. Zij rijden meestal over eigen sporen, maar er zijn ook enkele trajecten waar ze samen met de gewone treinen op gaan. Een voorbeeld hiervan is het traject van lijn S8 tussen Neuss en Mönchengladbach.
De Duitse S-Bahnbedrijven zijn dochterondernemingen van de Deutsche Bahn. De treinen zijn in eigendom van de DB en hebben net als de andere stop- en sneltreinen een rode kleurstelling (behalve Berlijn waar een okergele band rond de ramen loopt aangezien deze kleurstelling er al vanaf het begin wordt gebruikt).
Een uitzondering hierop is de S-Bahn van Bremen, die door de maatschappij NordWestBahn wordt uitgebaat. Om die reden heeft het een afwijkend S-Bahnlogo, hebben de treinen de eigen kleurstelling van de NWB en heet het officieel Regio-S-Bahn.
S-Bahnnetten in Duitsland
- Berlijn
- Hamburg
- Ruhrgebiet
- Frankfurt am Main
- Hannover
- Bremen
- Dresden
- Mitteldeutschland (Leipzig en Halle a/d Saale)
- Mittelelbe (Magdeburg)
- München
- Nürnberg
- RheinNeckar (Mannheim, Ludwighafen en Heidelberg)
- Rostock
- Stuttgart
Buitenlandse equivalenten
- Brussel: GEN (Gewestelijk Express-Net of S-trein)
- Kopenhagen: S-Tog
- Lissabon: Comboios Urbanos de Lisboa
- Londen: London Overground & Elizabeth Line (Crossrail)
- Parijs: RER (Réseau Express Régionale)
- San Francisco/Oakland: BART (Bay Area Rapid Transit)
- Warschau: WKD (Warszawska Kolej Dojazdowa)
- Wenen: S-Bahn van Wenen
