NoordOost

Uit OV in Nederland Wiki
Ga naar: navigatie, zoeken

De NoordOost is de verzamelnaam van de Intercity's uit het Noorden en Oosten van Nederland naar de Randstad. De NoordOost in zijn huidige opzet dateert uit de jaren 70, waarin bij Spoorslag '70 de dienstregeling grondig op de schop ging. De basis van de NoordOost is het aanbieden van zo veel mogelijk op elkaar aansluitende reismogelijkheden tussen Noord en Oost (Leeuwarden, Groningen en Enschede) enerzijds en West (Amsterdam Centraal, Den Haag Centraal en Rotterdam Centraal, later uitgebreid met Schiphol Airport) anderzijds. Centraal punt in deze verbinding is Amersfoort, waar de treinen van/naar Noord en Oost naast elkaar aan het perron staan en zo een cross-platform overstapverbinding bieden. In alle richtingen werden uurdiensten aangeboden, maar door de overstapmogelijkheden was er op alle relaties toch elk half uur een reismogelijkheid.

In de loop der jaren is er weinig veranderd aan de opzet van de NoordOost. De basis bleef hetzelfde, slechts de frequenties werden verhoogd en de stations die bediend werden wijzigden. De eerste grote wijziging vond plaats in dienstregeling 1995/1996, toen er rechtstreekse treinen tussen Amersfoort en Schiphol via Duivendrecht gingen rijden. De volgende grote wijziging vond plaats in dienstregeling 2013. De opening van de Hanzelijn zorgde ervoor dat een deel van de overstappen op Amersfoort in Zwolle werd geboden, waardoor de lijnvoering rondom Amersfoort werd aangepast. Desondanks blijft Amersfoort een belangrijk overstappunt in de treinen tussen Noord- en Oost-Nederland enerzijds en West-Nederland anderzijds. Opvallend is dat de tijdsligging door de jaren heen nauwelijks is veranderd: de treinen zijn altijd rond kwart voor en kwart over in Zwolle geweest, waarmee ook de tijdsliggingen van de andere stations nauwelijks gewijzigd zijn.

Tussen Amsterdam en Hengelo (en verder naar Berlijn) hebben ook altijd internationale treinen gereden. Het was per trein en per dienstregelingsjaar verschillend of deze treinen onderdeel waren van de NoordOost. In onderstaande overzichten worden ze niet genoemd, tenzij ze structureel onderdeel zijn van een treinserie.

Opzet in dienstregeling 1973/1974

In dienstregeling 1973/1974 werden de volgende rechtstreekse verbindingen aangeboden, waarbij de verbindingen die aansluiting op elkaar geven steeds bij elkaar vermeld zijn:

Ene half uur

  • 1x per uur de serie 300 tussen Amsterdam CS en Groningen/Leeuwarden. In Zwolle werd geplitst en gecombineerd, tussen Zwolle en Groningen/Leeuwarden werd als stoptrein gereden;
  • 1x per uur de serie 600 tussen Rotterdam CS en Enschede;
  • 1x per uur de serie 600 tussen Den Haag CS en Enschede. Deze reed tussen Utrecht CS en Deventer gecombineerd met de trein tussen Rotterdam en Enschede, tussen Deventer en Enschede werd als stoptrein serie 2900 gereden;

Andere half uur

  • 1x per uur de serie 10 tussen Rotterdam CS/Den Haag CS en Groningen/Leeuwarden. Het ene uur werd hierbij rechtstreeks Rotterdam CS-Groningen gereden (en Den Haag CS-Leeuwarden), het andere uur was dit precies andersom (dus Rotterdam CS-Leeuwarden en Den Haag CS-Groningen). Tussen Utrecht en Zwolle reden deze treinen gecombineerd;
  • 1x per uur de serie 400 tussen Amsterdam CS en Enschede;


Opzet in dienstregeling 1983/1984

In dienstregeling 1983/1984 was de opzet nauwelijks gewijzigd. Wel hadden de treinseries andere nummers gekregen. De volgende rechtstreekse verbindingen werden aangeboden, waarbij de verbindingen die aansluiting op elkaar geven steeds bij elkaar vermeld zijn:

Ene half uur

  • 1x per uur de serie 700 tussen Amsterdam CS en Groningen/Leeuwarden. In Meppel werd geplitst en gecombineerd, tussen Zwolle en Groningen/Leeuwarden werd als stoptrein gereden;
  • 1x per uur de serie 600 tussen Rotterdam CS en Enschede;
  • 1x per uur de serie 600 tussen Den Haag CS en Enschede. Deze reed tussen Utrecht CS en Deventer gecombineerd met de trein tussen Rotterdam en Enschede, tussen Deventer en Enschede werd als stoptrein serie 7000 gereden;

Andere half uur

  • 1x per uur de serie 500 tussen Rotterdam CS/Den Haag CS en Groningen/Leeuwarden. Het ene uur werd hierbij rechtstreeks Rotterdam CS-Groningen gereden (en Den Haag CS-Leeuwarden), het andere uur was dit precies andersom (dus Rotterdam CS-Leeuwarden en Den Haag CS-Groningen). Tussen Utrecht en Zwolle reden deze treinen altijd gecombineerd;
  • 1x per uur de serie 1600 tussen Amsterdam CS en Enschede;


Opzet in dienstregeling 1995/1996

In dienstregeling 1995/1996 werd het mogelijk om met intercity's over de Zuidtak te rijden, waardoor het mogelijk werd om rechtstreekse treinen te rijden tussen Amersfoort en Schiphol. Dit werd dan ook een onderdeel van de NoordOost. De reistijd tussen Schiphol en Amersfoort daalde van een uur naar 36 minuten. De volgende rechtstreekse verbindingen werden aangeboden, waarbij de verbindingen die aansluiting op elkaar geven steeds bij elkaar vermeld zijn:

Ene half uur

  • 1x per uur de serie 700 tussen Hoofddorp, Amsterdam CS en Groningen. Deze trein reed tussen Hoofddorp en Amsterdam CS en tussen Zwolle en Groningen als stoptrein;
  • 1x per uur de serie 700 tussen Schiphol en Leeuwarden. In Amersfoort en in Zwolle werd gesplitst en gecombineerd, tussen Zwolle en Leeuwarden werd als stoptrein gereden;
  • 1x per uur de serie 1700 tussen Rotterdam CS en Enschede;
  • 1x per uur de serie 1700 tussen Den Haag CS en Enschede. Deze reed tussen Utrecht CS en Deventer gecombineerd met de trein tussen Rotterdam en Enschede, tussen Deventer en Enschede werd als stoptrein serie 7000 gereden;

Andere half uur

  • 1x per uur de serie 500 tussen Rotterdam CS/Den Haag CS en Groningen/Leeuwarden. Het ene uur werd hierbij rechtstreeks Rotterdam CS-Groningen gereden (en Den Haag CS-Leeuwarden), het andere uur was dit precies andersom (dus Rotterdam CS-Leeuwarden en Den Haag CS-Groningen). Tussen Utrecht en Zwolle reden deze treinen gecombineerd;
  • 1x per uur de serie 1600 tussen Hoofddorp, Amsterdam CS en Enschede. Tussen Hoofddorp en Amsterdam CS werd als stoptrein gereden;
  • 1x per uur de serie 1600 tussen Schiphol en Enschede. Tussen Amersfoort en Enschede reden deze twee treinen gecombineerd.

Spitsuren

In de spitsuren werden op diverse trajecten extra treinen toegevoegd. Zo reden er vlak voor de treinen van de NoordOost extra sneltreinen tussen Zwolle en Utrecht. Deze treinen reden na Utrecht vaak van/naar de richting 's-Hertogenbosch. Tussen Utrecht en Den Haag/Rotterdam reden ook extra sneltreinen, die reden na Utrecht van/naar de richting Arnhem. Wanneer op welk traject een extra trein reed was afhankelijk van de verwachte drukte, het was dus niet zo dat deze ieder half uur reden. De treinen waren wel in het spoorboekje vermeld.

Opzet in dienstregeling 1998/1999

In dienstregeling 1998/1999 wijzigde in een groot deel van Nederland de dienstregeling, doordat er op veel trajecten meer intercity's gingen rijden. De structuur van de NoordOost wijzigde echter niet. Al vanaf dienstregeling 1996/1997 reed de trein uit Den Haag niet meer als stoptrein verder na Deventer. Hiervoor in de plaats werd een losse stoptrein aangeboden. Dienstregeling 1998/1999 bood voortaan wel elk kwartier een verbinding tussen Utrecht CS en Rotterdam CS/Den Haag CS. Tussen Amersfoort en Utrecht CS werden ook vier snelle verbindingen per uur aangeboden: de stoptrein uit Zwolle stopte tussen Amersfoort en Utrecht niet meer op de tussenstation. De voortreinen tussen Utrecht en Zwolle reden niet meer door van/naar 's-Hertogenbosch: in de gevallen dat er nu langere treinen nodig waren dan langs de perrons pasten werd er in Utrecht en Zwolle niet gecombineerd en gesplitst, maar reden beide delen achter elkaar aan.


Opzet in dienstregeling 2007

In 2007 wijzigde, opnieuw, in een groot deel van Nederland de dienstregeling. Aanleiding was het gereedkomen van diverse infrastructurele projecten en de voorbereiding op de ingebruikname van de HSL-Zuid. Dit keer werd de structuur van de NoordOost aangepast: vanuit Zwolle werd geen rechtstreekse verbinding met Amsterdam Centraal meer aangeboden. Ook reed op veel trajecten voortaan elk kwartier een intercity. De volgende rechtstreekse verbindingen werden aangeboden, waarbij de verbindingen die aansluiting op elkaar geven steeds bij elkaar vermeld zijn:

Eerste kwartier

  • 2x per uur de serie 1500 tussen Amsterdam Centraal en Amersfoort. In de spitsuren reed deze trein verder van/naar Deventer. In Amersfoort was wel een aansluiting op de andere treinen uit de NoordOost, maar deze was niet cross-platform;
  • 1x per uur de serie 1600 tussen Schiphol en Enschede. Eens per twee uur werd deze vervangen door de serie 140, de internationale trein naar Berlijn. In dat geval reed er tussen Hengelo en Enschede een aansluitende pendeltrein;
  • 1x per uur de serie 500 tussen Den Haag Centraal en Groningen;
  • 1x per uur de serie 500 tussen Rotterdam Centraal en Leeuwarden. Tussen Utrecht Centraal en Zwolle reed deze gecombineerd met de trein tussen Den Haag Centraal en Leeuwarden.

Tweede kwartier

  • 2x per uur de serie 2800 tussen Rotterdam Centraal en Amersfoort Schothorst. 's Avonds en op zondagochtend reed deze trein niet. Tussen Den Haag Centraal en Utrecht Centraal (en Arnhem) reed ook 2x per uur een intercity (de serie 2000), maar die gaf geen aansluiting in de richting Amersfoort.

Derde kwartier

  • 2x per uur de serie 1500 tussen Amsterdam Centraal en Amersfoort. In de spitsuren reed deze trein verder van/naar Deventer. In Amersfoort was wel een aansluiting op de andere treinen uit de NoordOost, maar deze was niet cross-platform;
  • 1x per uur de serie 700 tussen Schiphol en Groningen/Leeuwarden. Deze trein werd in Zwolle gesplitst, tussen Zwolle en Groningen/Leeuwarden werd als stoptrein gereden;
  • 1x per uur de serie 1700 tussen Rotterdam Centraal/Den Haag Centraal en Enschede. Deze trein werd in Utrecht gecombineerd. Het treindeel uit Rotterdam Centraal reed op sommige momenten niet verder dan Deventer.

Vierde kwartier

  • 2x per uur de serie 2800 tussen Rotterdam Centraal en Amersfoort Schothorst. 's Avonds en op zondagochtend reed deze trein niet. Tussen Den Haag Centraal en Utrecht Centraal (en Arnhem) reed ook 2x per uur een intercity (de serie 2000), maar die gaf geen aansluiting in de richting Amersfoort.

Spitsuren

In de spitsuren werd voortaan elk half uur een rechtstreekse verbinding tussen Rotterdam en Leeuwarden geboden. Deze trein reed tussen Utrecht en Zwolle in beide richtingen voor de normale intercity uit. Het splitsen en combineren in Utrecht en Zwolle verviel in de spitsuren in beide halfuren.


Opzet in dienstregeling 2010

In dienstregeling 2010 kregen de treinen uit Amsterdam Centraal voortaan Amersfoort Schothorst als eindbestemming. Hierdoor werd de cross-platform overstap op de overige treinen uit de NoordOost in Amersfoort hersteld. De verbinding met Deventer (in de spits) werd voortaan geboden door de treinen uit Rotterdam Centraal, die hierdoor niet meer op Amersfoort Schothorst kwamen.


Opzet in dienstregeling 2013

In dienstregeling 2013 opende de Hanzelijn. Dit betekende een geheel andere opzet voor de NoordOost. Vanuit Zwolle werd voortaan standaard een verbinding richting Schiphol aangeboden, waardoor deze overstap in Amersfoort niet meer aangeboden hoefde te worden. Dit betekende ook dat de spitstreinen tussen Utrecht en Zwolle niet meer gereden worden: reizigers tussen Den Haag en Zwolle reisden voortaan via Schiphol. De volgende rechtstreekse verbindingen werden aangeboden, waarbij de verbindingen die aansluiting op elkaar geven steeds bij elkaar vermeld zijn:

Eerste kwartier

  • 1x per uur de serie 12700 tussen Leeuwarden, Zwolle, Lelystad Centrum, Schiphol en Den Haag Centraal. Deze trein reed tussen Zwolle en Leeuwarden als stoptrein;
  • 1x per uur de serie 500 tussen Groningen, Zwolle, Amersfoort, Utrecht Centraal en Rotterdam Centraal. In Zwolle werd een cross-platform overstap aangeboden op de serie 12700;
  • 2x per uur de serie 2600 tussen Lelystad Centrum en Amsterdam Centraal en verder naar Vlissingen. In Lelystad Centrum werd een cross-platform overstap aangeboden op de serie 12700;
  • 2x per uur de serie 1500 tussen Amersfoort en Amsterdam Centraal en verder naar Enkhuizen. In de spits reed deze trein van en naar Deventer. Eens per twee uur reed in plaats van deze trein tussen Hengelo en Amsterdam Centraal de serie 140, de internationale trein uit Berlijn. In Amersfoort werd een cross-platform overstap aangeboden op de serie 500;
  • 2x per uur de serie 2000 tussen Utrecht Centraal en Den Haag Centraal. In Utrecht Centraal werd een cross-platform overstap aangeboden op de serie 500. Door de bouwwerkzaamheden in Utrecht werd deze overstap echter ook regelmatig verbroken.

Tweede kwartier

  • 1x per uur de serie 1700 tussen Enschede en Den Haag Centraal;
  • 1x per uur de serie 11600 tussen Amersfoort Schothorst en Schiphol. In Amersfoort werd een cross-platform aansluiting geboden op de serie 1700;
  • 2x per uur de serie 2800 tussen Utrecht Centraal en Rotterdam Centraal. In Gouda werd een cross-platform overstap aangeboden op de serie 1700.

Derde kwartier

  • 1x per uur de serie 700 tussen Groningen, Zwolle, Lelystad Centrum, Schiphol en Den Haag Centraal;
  • 1x per uur de serie 12500 tussen Leeuwarden, Zwolle, Amersfoort, Utrecht Centraal en Rotterdam Centraal. In Zwolle werd een cross-platform overstap aangeboden op de serie 700;
  • 2x per uur de serie 2600 tussen Lelystad Centrum en Amsterdam Centraal en verder naar Vlissingen. In Lelystad Centrum werd een cross-platform overstap aangeboden op de serie 700;
  • 2x per uur de serie 1500 tussen Amersfoort en Amsterdam Centraal en verder naar Enkhuizen. In de spits reed deze trein van en naar Deventer. Eens per twee uur reed in plaats van deze trein tussen Hengelo en Amsterdam Centraal de serie 140, de internationale trein uit Berlijn. In Amersfoort werd een cross-platform overstap aangeboden op de serie 12500;
  • 2x per uur de serie 2000 tussen Utrecht Centraal en Den Haag Centraal. In Utrecht Centraal werd een cross-platform overstap aangeboden op de serie 12500. Door de bouwwerkzaamheden in Utrecht werd deze overstap echter ook regelmatig verbroken.

Vierde kwartier

  • 1x per uur de serie 1600 tussen Enschede en Schiphol;
  • 1x per uur de serie 11700 tussen Amersfoort Schothorst en Den Haag Centraal. In Amersfoort werd een cross-platform aansluiting geboden op de serie 1600;
  • 2x per uur de serie 2800 tussen Utrecht Centraal en Rotterdam Centraal. In Gouda werd een cross-platform overstap aangeboden op de serie 11700.


Materieelinzet

Tijdens de opzet van de NoordOost werd deze serie gedomineerd door de Hondekoppen (Mat '54), afgewisseld met enkele getrokken treinen. Na de komst van ICM wordt bijna de gehele serie gereden met dit materieel, maar ook VIRM duikt elk jaar wel in een deel van de treinen op, naast getrokken treinen in de treinen van/naar Berlijn en in de treinen tussen Amsterdam Centraal en Deventer. Vanaf dienstregeling 2013 wordt steeds meer VIRM in de NoordOost ingezet.