ap_users, beheerders
3.236
bewerkingen
Wijzigingen
geen bewerkingssamenvatting
|opening=14 oktober 1977
|passagiers=194.000 per dag
|stations=5158
}}
[[Bestand:CAF Duivendrecht.JPG|290px|thumb|right|Rijdende metro's op station [[Duivendrecht]]]]
Het [[metro|metronet]] van Amsterdam bestaat uit 4 5 lijnen, en heeft een lengte van 4253,5 2 kilometer. Het eerste deel van het net is geopend op 14 oktober 1977, toen de trajecten [[Amsterdam Weesperplein|Weesperplein]]-[[Amsterdam Gaasperplas|Gaasperplas]] en Weesperplein-[[Amsterdam Holendrecht|Holendrecht]] in gebruik werden genomen. Het netwerk wordt geëxploiteerd door stadsvervoerder [[GVB]].
==Eerste plannen==
In de jaren '50 laaide de discussie over ondergronds openbaar vervoer weer op. De stad begon echt dicht te slibben en de trams konden de vervoersstromen niet meer aan. In 1968 nam de gemeenteraad de definitieve beslissing tot het aanleggen van een metronet, hetgeen in fases zou geschieden. Er zouden vier lijnen komen.
*Een '''Noord-Zuidlijn''', die in twee takken in Noord zou beginnen die bij het Buikslotermeerplein zouden samenkomen en dan naar het Centraal Station zouden leiden. Vervolgens gingen de takken bij het Weteringcircuit weer uit elkaar. De linkertak voerde naar het Haarlemmermeerstation, de [[Amsterdam Amstelveenseweg|Amstelveenseweg]] en Amstelveen, de rechter liep via de Ferdinand Bolstraat naar het Europaplein en [[Amsterdam Zuid|Station Zuid]] naar het zuiden van Amstelveen, waar de lijnen weer samenkwamen vlak voor het eindpunt in Schiphol Oost. Het deel BuikslotermeerpleinNoord-Station Zuid wordt momenteel gebouwd en zal door is op 22 juli 2018 in gebruik genomen als lijn [[Noord/Zuidlijn|M52]] bereden worden. Het gedeelte Station Zuid-Marne is in 1990 geopend als sneltramlijn [[Lijn 51 Amsterdam CS - Amstelveen Westwijk|M51]].
*Een '''Oost-Westlijn''' die van Geuzenveld, via de [[Amsterdam Jan van Galenstraat|Jan van Galenstraat]], de Singelgracht, het [[Amsterdam Muiderpoort|Muiderpoortstation]] en de Middenweg naar [[Amsterdam Gaasperplas|Gaasperplas]] voert. Het gedeelte [[Diemen Verrijn Stuartweg|Verrijn Stuartweg]]-Gaasperplas is aangelegd en wordt nu gebruikt door lijn [[Lijn 53 Amsterdam, Centraal Station - Gaasperplas|M53]]. Onder metrostation [[Amsterdam Weesperplein|Weesperplein]] bevindt zich een station in ruwbouw, waar deze lijn de Oostlijn zou kruisen.
=== De Ringlijn ===
Langs de Westerringspoorbaan naar Station Zuid is halverwege de jaren '90 de Ringlijn aangelegd, waar metro 50 nu rijdt. De lijn ligt geheel bovengronds en loopt van Isolatorweg naar Gein. Tussen Station Zuid en Overamstel wordt over de sporen van lijn 51 gereden, tussen Van der Madeweg en Gein rijdt de lijn mee met metro 54. Tussen Overamstel en Van der Madeweg zijn twee sierlijke hoge verbindingsbogen aangelegd. Oorspronkelijk werd deze lijn een sneltramlijn genoemd, nog steeds omdat het begrip 'metro' gevoelig lag in de Amsterdamse politiek. Toch ligt de lijn geheel conflictvrij en is dus een volwaardige metrolijn. Het werd geopend op 1 juli 1997. Ook op deze lijn waren de perrons slechts geschikt voor materieel dat 2,65 meter breed is, en de hiervoor bestelde [[GVB S3/M4|CAF]]-metro's passen hier goed op. De lijn bleek echter ongekend populair te zijn, en al snel werd er een strook van alle perrons afgezaagd zodat ook het 3 meter brede [[Zilvermeeuw|LHB]]-materieel hierop kon rijden, die hebben een grotere capaciteit. Nog steeds wordt laatstgenoemd materieel vast ingezet, al hebben de CAFjes wel de overhand.
=== Noord-Zuidlijn ===
Nog tijdens de bouw van de Ringlijn werd er verder gekeken naar uitbreiding van het netwerk. De Noord-Zuidlijn werd het meest dringend geacht en in 1996 werd er een referendum gehouden over het bouwen van de lijn. De tegenstemmers waren in de meerderheid, maar de opkomst was te laag om geldig verklaard te worden. In 2003 ging uiteindelijk de eerste schep de grond in voor de bouw van de 10 kilometer lange lijn. Ook de bouw van deze lijn verliep niet geheel vlekkeloos en is geplaagd door bouwproblemen, verzakkingen en kostenoverschrijdingen. Jaren later dan gepland is de lijn uiteindelijk op 22 juli 2018 in gebruik genomen, na een feestelijke opening een dag eerder.
== Het huidige metronet ==
[[Afbeelding:Metro Amsterdam 20152018.png|290px|right|thumb|Lijnennetkaart]]
[[Afbeelding:LHB Spaklerweg.jpg|290px|right|thumb|Metro op [[Amsterdam Spaklerweg|Spaklerweg]]]]
Het metronet bestaat uit vier vijf lijnen, : M50, M51, M53 en t/m M54. Lijn M52 is momenteel in aanbouw en zal openen op 22 juli 2018.
[[Afbeelding:M50.png|90px|]] [[Lijn 50 Amsterdam, Isolatorweg - Gein|''(hoofdpagina)'']]
[[Afbeelding:M52.png|90px|]] [[Lijn 50 52 Amsterdam, Noord - Station Zuid|''(hoofdpagina)'']]
Lijnsymbool: [[afbeelding:lijnkleur52.svg|20px]]
|-
| [[Metropolis|M5]] ''(Metropolis)''
| Ter vervanging van het LHB-materieel zijn op 18 februari 2010 nieuwe metrotreinen besteld bij de Franse fabrikant Alstom. De eerste 28 stellen vormen de serie M5. Later volgt nog een tweede serie van 12 stellen, serie M6, voor de Noord/Zuidlijn. De metro's, uit de ''Metropolis''-familie van Alstom, bestaan uit 6 bakken en zijn volledig doorloopbaar. Ze zijn 116 meter lang en bieden plaats aan 960 personen. De eerste metro is in 2012 geleverd, waarna er enkele maanden proefgereden werd. In 2015 moeten de zijn alle LHB-metro's zijn vervangen, die tegen die tijd bijna 40 jaar oud zijnwaren.
| [[Afbeelding:Metropolis Asa.JPG|290px|Metropolis bij het binnenrijden van het [[Amsterdam Amstel|Amstelstation]], 20 augustus 2014.]]
|}
== Dienstuitvoering ==
[[Afbeelding:Derde rail.jpg|290px|thumb|right|De metro neemt met een stroomafnemer aan de onderzijde van het voertuig stroom af van de derde rail.]]
Het metronet is in bedrijf van 5:30 uur 's morgens tot 0:30 uur 's nachts. Er wordt een 10-minutendienst gereden op alle dagen van de week. Vóór de avondspits wordt deze frequentie verhoogd naar een 8-minutendienst, tijdens de beide spitsen is er een 7,5 minutendienst. Op het gezamenlijke traject van de lijnen M51, M53 en M54, tussen Centraal Station en Spaklerweg, betekent dit dus dat er elke 2,5 minuut een metro langskomt. Lijn M52 is een uitzondering en rijdt altijd elke 6 minuten, 's avonds na 22 uur elke 7,5.
De allervroegste rit op werkdagen vertrekt om 5:21 17 uit [[Amsterdam Zuid|Zuid]] naar [[Westwijk]], de allerlaatste rit van de dag komt om 1:03 10 aan in WestwijkNoord.
Op de lijnen M50, M52, M53 en M54 wordt gewoonlijk met zeswagentreinen gereden bestaande uit de types [[GVB S3/M4|CAF]] en [[Metropolis]]. Ook vierwagentreinen CAF kunnen voorkomen. De types rijden gemengd, alleen lijn M52 rijdt alleen met Metropolissen. Langere treinen zijn technisch mogelijk maar komen in de reizigersdienst nooit voor in verband met de perronlengte (150 meter op de Oostlijnen, 125 meter op de RinglijnRing- en Noord-Zuidlijn).
Op lijn M51 wordt gewoonlijk met vierwagentreinen gereden, al komt incidenteel een losse trein (tweewagentrein) ook voor. Ook hier zijn langere treinen technisch mogelijk maar de stations op het sneltramdeel zijn slechts 65 meter lang, precies lang genoeg voor een vierwagentrein.
===Andere bouwvoorbereidingen===
Bij de aanleg van metrolijn 50M50, midden jaren '90, waren er plannen om een metro naar Schiphol aan te leggen, parallel aan de treinsporen. Dit is de reden waarom de metrosporen in de boog [[Amsterdam Amstelveenseweg|Amstelveenseweg]]-[[Henk Sneevlietweg]] een behoorlijk eind uit elkaar liggen. Op deze plek kon zo makkelijk een conflictvrije kruising gebouwd worden voor een metrolijn naar Schiphol.
Verder zijn er nog meer 'verstopte' bouwvoorbereidingen en ruimtereserveringen in Amsterdam voor de metro.
<br>Tot de jaren 1980 was dit ook het geval in het verlengde van de Cornelis Lelylaan, maar dat is inmiddels volgebouwd. De oorspronkelijke metrobaan tussen het Surinameplein en de Meer en Vaart is inmiddels in gebruik voor tram 1 en 17.
Bij de bouw van de Noord-Zuidlijn M52, die nu in volle gang is, zijn enkele voorbereidingen voor uitbreidingen van het metronetwerk ingebouwd. Zo kunnen er zowel bij Vijzelgracht als Centraal Station kruisende lijnen passeren (beide boven de Noord-Zuidlijn gelegen ruimtereserveringen), en is er nabij de Sixhaven een breder stuk tunnel gebouwd waar een station kan worden ingebouwd met een aftakking naar Zaandam.
==Toekomst==
<br>Na maart 2019 zal lijn M51 een bijna hele ring rijden: van Isolatorweg via Zuid en Amstel naar Centraal Station. Het traject in Amstelveen wordt omgebouwd tot een reguliere snelle tramlijn, die bovendien wordt doorgetrokken naar Uithoorn. Enkele stations die dicht bij anderen liggen worden opgeheven en enkele kruisingen worden ongelijkvloers gemaakt.
<br>Nu de Noord/Zuidlijn bijna klaar is, is Amsterdam aan het nadenken over verdere metrolijnen. Een Oost/Westlijn staat hoog op de verlanglijst maar men is er nog niet helemaal over uit hoe die precies moet lopen. De meest waarschijnlijke variant loopt van het westen van de stad (Osdorp) via de Overtoom naar het Leidseplein, en dan verder naar Vijzelgracht (M52), Weesperplein (M51-4) naar het oosten. Wat het traject in 'het westen' en 'het oosten' moet worden is nog erg onzeker. In het westen is na Osdorp Badhoevedorp en Schiphol een mogelijke verlenging, in het oosten naar Muiderpoort en IJburg. Ook kan er nog worden gekozen na Leidseplein niet naar het oosten te gaan maar naar Centraal. Vijzelgracht en Centraal zijn beide bouwkundig voorbereid op de komst van een kruisende metrolijn.
<br>Voor station Sixhaven (zie vorige hoofdstuk) is in eerste instantie alleen ruimte overgehouden, maar nu de noordelijke IJ-oevers zich onverwacht zo snel ontwikkelen is het afbouwen en openen toch weer een serieuze optie geworden. Hoe dit precies moet gebeuren en of er dan meteen een aftakking naar Zaandam moet komen is nog onbekend.
