ap_users
15.696
bewerkingen
Wijzigingen
→Internationale nachttrein
|naam=Amsterdam Centraal
|geopend=15 oktober 1889
|verkorting=Asd
|fecode=058
|vervoerders=[[NS Reizigers]] , [[NS International]], [[ThalysEurostar]], [[EurostarEuropean Sleeper]], [[Arriva]]
}}
[[Afbeelding:Cuypershal.JPG|290px|thumb|right|De zogeheten Cuypershal in het middendeel van het stationsgebouw. 25 december 2009.]]
Station [[Amsterdam Centraal]] is het grootste en drukste station van Amsterdam. Tegelijkertijd is het station het drukste binnen Nederland. Vele treinen hebben hier een tussenstop of het station als eindpunt. Dit station is het beginpunt van de [[Rhijnspoorweg]] naar Arnhem.
<br>Het door Pierre Cuypers ontworpen stationsgebouw is geopend op 15 oktober 1889. De vanuit het westen en oosten komende spoorlijnen eindigden vóór die tijd op de tijdelijke eindstations [[Amsterdam Westerdok|Westerdok]] en [[Amsterdam Oosterdok|Oosterdok]]. Door de opening van het Centraal Station zijn deze spoorlijnen aan elkaar geknoopt. Het stationsareaal is gebouwd op drie kunstmatig aangelegde eilanden.
Het station en directe omgeving was decennialang een grote bouwput, vanwege de op 22 juli 2018 geopende [[Noord/Zuidlijn]]. Daarnaast is het busstation van de Centrum- naar de IJzijde van het stationsgebouw verhuisd. Aanstaande projecten zijn de bouw van een ondergrondse fietsenstalling onder het Open Havenfront en het herinrichten van de wisselstraten ten westen en ten oosten van het station waardoor de lijnvoering ontvlochten kan worden en treinen sneller kunnen binnenkomen en vertrekken. Hierbij worden de perrons verbreed en perronloze middensporen opgeheven.
== Dienstregeling 2020 2024 ===== Richting Zaandam - Alkmaar ==={{PatTop |{{PatRij1 | .09 | 3000 | [[Den Helder]] |8/8a| [[Intercity]] | [[NS]] | }}{{PatRij1 | .13 | 4000 | [[Uitgeest]] |10a| [[Sprinter]] | [[NS]] | }}{{PatRij1 | .23 | 7400 | [[Uitgeest]] |7a| [[Sprinter]] | [[NS]] | spits ma-do}}{{PatRij1 | .28 | 800 | [[Alkmaar]] (- [[Den Helder]]) |8/8a| [[Intercity]] | [[NS]] | tot 18:30 ma-do en vr na 15:00}}{{PatRij1 | .39 | 3000 | [[Den Helder]] |8/8a| [[Intercity]] | [[NS]] | }}{{PatRij1 | .43 | 4000 | [[Uitgeest]] |10a| [[Sprinter]] | [[NS]] | }}{{PatRij1 | .53 | 7400 | [[Uitgeest]] |7a| [[Sprinter]] | [[NS]] | spits ma-do}}{{PatRij1 | .58 | 800 | [[Alkmaar]] (- [[Den Helder]]) |8/ 8a| [[Intercity]] | [[NS]] | tot 18:30 ma-do en vr na 15:00}}}} === Richting Hoorn - Enkhuizen ===
{{PatTop |
{{PatRij1 | .06 | 4500 | [[Enkhuizen]] (middagspits) |7a| [[Intercity]] | [[NS]]}}{{PatRij1 | ma-do om 17.09 | 3000 | [[Den Helder]] |8/8a| [[Intercity]] | [[NS]]}}{{PatRij1 | .13 | 4000 | [[Uitgeest]] |7a| [[Sprinter]] | [[NS]]06}}{{PatRij1 | .19 | 3900 | [[Enkhuizen]] (tot 19:30) |8a| [[Intercity]] | [[NS]]}}{{PatRij1 | .23 | 7400 | [[Uitgeest]] (tot 19:30 ma-vr) |7a| [[Sprinter]] | [[NS]]do}}{{PatRij1 | .23 | 2900 | [[Enkhuizen]] (na 19:30) |8a| [[Intercity]] | [[NS]]}}{{PatRij1 | .29 | 800 | [[Alkmaar]] (- [[Schagen]] (- [[Den Helder]])) (tot na 19:30) |8/8a| [[Intercity]] | [[NS]]en vr-zo}}{{PatRij1 | .36 | 4500 | [[Enkhuizen]] (middagspits) |7a| [[Intercity]] | [[NS]]}}{{PatRij1 | ma-do om 17.39 | 3000 | [[Den Helder]] |8/8a| [[Intercity]] | [[NS]]}}{{PatRij1 | .43 | 4000 | [[Uitgeest]] |7a| [[Sprinter]] | [[NS]]36}}{{PatRij1 | .49 | 3900 | [[Enkhuizen]] (tot 19:30) |8a| [[Intercity]] | [[NS]]}}{{PatRij1 | .53 | 7400 | [[Uitgeest]] (tot 19:30 ma-vr) |7a| [[Sprinter]] | [[NS]]do}}{{PatRij1 | .53 | 2900 | [[Enkhuizen]] (na 19:30) |8a| [[Intercity]] | [[NS]]}}{{PatRij1 | .59 | 800 | [[Alkmaar]] (- [[Schagen]] (- [[Den Helder]])) (tot na 19:30) |8/8a| [[Intercity]] | [[NS]]en vr-zo}}
}}
=== Richting Haarlem ===
{{PatTop |
{{PatRij1 PatRij4 | .04 05 | {{S| 2200 }}/{{S|2300}} | [[Vlissingen]] |2a4a| [[Intercity]] | [[NS]]| }}{{PatRij1 | .11 10 | 4800 5400 | [[Alkmaar]] - [[HoornZandvoort aan Zee]] |12b| [[Sprinter]] | [[NS]]| }}{{PatRij1 | .20 | 2100 | [[Den Haag Centraal]] |2a4a| [[Intercity]] | [[NS]]| Ma-do 6:00-22:00, vr 15:00-21:00, za/zo 11:00-22:00}}{{PatRij1 | .26 25 | 5400 4800 | [[Zandvoort aan ZeeHoorn]] |12b| [[Sprinter]] | [[NS]]| }}{{PatRij1 | .34 35 | 2200 | [[Vlissingen]] |2a4a| [[Intercity]] | [[NS]]| }}{{PatRij1 | .41 40 | 4800 5400 | [[AlkmaarZandvoort aan Zee]] (- [[Hoorn]]) |12b| [[Sprinter]] | [[NS]]| }}{{PatRij1 | .50 | 2100 | [[Den Haag Centraal]] |2a4a| [[Intercity]] | [[NS]]| Ma-do 6:00-22:00, vr 15:00-21:00, za/zo 11:00-22:00}}{{PatRij1 | .56 55 | 5400 4800 | [[Zandvoort aan ZeeAlkmaar]] (- [[Hoorn]] ) |12b| [[Sprinter]] | [[NS]]| }}
}}
=== Richting Schiphol ===
{{PatTop |
{{PatRij1 | .00 01 | 5800 | [[Hoofddorp]] |14b| [[Sprinter]] | [[NS]]| spits en weekend}}{{PatRij1 | .08 | 900 | [[Breda]] |14a11a/15a| [[Intercity direct|IC direct]] | [[NS]]}}{{PatRij1 | .11 | 4600 | [[Leiden Centraal]] (- [[Den Haag Centraal]] ) |14b15a| [[Sprinter]] | [[NS]]| }}{{PatRij1 | .22 25 | 1000 | [[Rotterdam Centraal]] |11a| [[Intercity direct|IC direct]] | [[NS]]| zondag niet tussen 9:00 en 12:00}}{{PatRij1 | .30 31 | 5800 | [[Hoofddorp]] |14b| [[Sprinter]] | [[NS]]| spits en weekend}}{{PatRij1 | .38 | 900 | [[Breda]] |14a| [[Intercity direct|IC direct]] | [[NS]]}}{{PatRij1 | .41 | 4600 | [[Leiden Centraal]] (- [[Den Haag Centraal]] ) |14b15a| [[Sprinter]] | [[NS]]| }}{{PatRij1 | .53 55 | 1000 | [[Rotterdam Centraal]] |11a| [[Intercity direct|IC direct]] | [[NS]]| zondag niet tussen 9:00 en 12:00}}
}}
=== Richting Weesp - Hilversum / Almere ===
{{PatTop |
{{PatRij1 | .00 | 1500 | [[Amersfoort Centraal]] (- [[Deventer]]) (1x/2 uur doordeweeks) |11b| [[Intercity]] | [[NS]]| 1x/2 uur doordeweeks}}{{PatRij1 | .00 | 140 | [[Berlin Ostbahnhof]] (|10a| [[Intercity]] | [[NS International|NS Intern.]] | 1x/2 uur; soms als [[Treinserie 240 ({{drgljaar}})|240]]) |10a| [[Intercity]] | [[NS International]]}}{{PatRij1 | .08 | 2600 | [[Almere Centrum]] |11b/13b| [[Intercity]] | [[NS]]| }}{{PatRij1 | .11 | 15800 5800 | [[Amersfoort Vathorst]] |10b/11a| [[Sprinter]] | [[NS]]| }}{{PatRij1 | .23 | 14600 4600 | [[ZwolleAlmere Oostvaarders]] |10b/11b| [[Sprinter]] | [[NS]]| spits ma-do}}{{PatRij1 | .30 | 1500 | [[Amersfoort Centraal]] (- [[Deventer]]) |11b13b/14b| [[Intercity]] | [[NS]]| }}{{PatRij1 | .38 | 2600 | [[Almere Centrum]] |11b/13b| [[Intercity]] | [[NS]]| }}{{PatRij1 | .41 | 15800 5800 | [[Amersfoort Vathorst]] |10a/10b| [[Sprinter]] | [[NS]]| }}{{PatRij1 | .53 | 14600 4600 | [[ZwolleAlmere Oostvaarders]] |10b| [[Sprinter]] | [[NS]]| spits ma-do}}}}
=== Richting Amsterdam Amstel - Gouda / Utrecht ===
{{PatTop |
{{PatRij1 | .05 | 800 | [[Maastricht]] (tot 19:30) |44b/5b| [[Intercity]] | [[NS]]| tot 18:30 ma-do}}{{PatRij1 | .08 09 | 7400 | [[RhenenUtrecht Centraal]] (tot 19:30 ma-vr[[Driebergen-Zeist]]) |4/5b| [[Sprinter]] | [[NS]]| spits}}{{PatRij1 | .10 | 2900 | [[Maastricht]] (na 19:30) |44b| [[Intercity]] | [[NS]]| na 19:30 en vr-zo}}{{PatRij1 | .14 15 | 3900 | [[Heerlen]] (tot 19:30) |44b| [[Intercity]] | [[NS]]| tot 19:30 ma-do}}{{PatRij1 | .19 | 4000 | [[Rotterdam Centraal]] |4/5b5| [[Sprinter]] | [[NS]]| }}{{PatRij1 | .24 | 3000 | [[Nijmegen]] |4| [[Intercity]] | [[NS]]| }}{{PatRij1 | .35 | 800 | [[Maastricht]] (tot 19:30) |44b| [[Intercity]] | [[NS]]| tot 18:30 ma-do}}{{PatRij1 | .39/.41 | 7400 | [[RhenenUtrecht Centraal]] (tot 19:30 ma-vr[[Driebergen-Zeist]]) |4/5b| [[Sprinter]] | [[NS]]| spits}}{{PatRij1 | .40 | 2900 | [[Maastricht]] (na 19:30) |44b| [[Intercity]] | [[NS]]| na 19:30 en vr-zo}}{{PatRij1 | .45 | 3900 | [[Heerlen]] (tot 19:30) |44b| [[Intercity]] | [[NS]]| tot 19:30 ma-do}}{{PatRij1 | .49 | 4000 | [[Rotterdam Centraal]] |4/5b| [[Sprinter]] | [[NS]]| }}{{PatRij1 | .54 | 3000 | [[Nijmegen]] |4| [[Intercity]] | [[NS]]| }}}} === Nachtnet (vrijdag- en zaterdagnacht) ==={{PatTop |{{PatRij1 | .19 | 1400 | [[Utrecht Centraal]] (- [[Nijmegen]]) |4a/7a/11a| [[Intercity]] | [[NS]] | van 1.19 t/m 5.19; eerste trein naar Nijmegen}}{{PatRij1 | .20 | 32790 | [[Groningen]] |??| [[Nachttrein]] | [[Arriva]] | vr/za-nacht om 5.20; speciaal tarief}}{{PatRij1 | .25/.26 | 1400 | [[Utrecht Centraal]] |2b/8b| [[Intercity]] | [[NS]] | vr/za-nacht om 6.26 en za/zo-nacht om 6.25}}{{PatRij1 | .34 | 32790 | [[Schiphol Airport]] |??| [[Nachttrein]] | [[Arriva]] | vr/za-nacht om 3.34; speciaal tarief}}{{PatRij1 | .43/.46 | 1400 | [[Rotterdam Centraal]] |7a/11a| [[Intercity]] | [[NS]] | van 1.46 t/m 4.46, za/zo-nacht tot 5.43}}{{PatRij1 | .46 | 21500 | [[Utrecht Centraal]] |13a| [[Intercity]] | [[NS]] | vr/za- en za/zo-nacht om 2.46}}{{PatRij1 | .50 | 22200 | [[Haarlem]] |8a| [[Intercity]] | [[NS]] | vr/za- en za/zo-nacht om 2.50 en 3.50}}}} === Nachtnet (overige nachten) ==={{PatTop |{{PatRij1 | .18/.19 | 1400 | [[Utrecht Centraal]] |2a/2b/<br>4a/7a/11a| [[Intercity]] | [[NS]] | van 1.19 t/m 5.19}}{{PatRij1 | .46 | 1400 | [[Rotterdam Centraal]] |7a/11a| [[Intercity]] | [[NS]] | van 1.46 t/m 4.46}}
}}
=== Internationaal ===
{{PatTop |
{{PatRij1 | .15 | 9300 | [[Paris-Nord]] |15a14b| [[ThalysEurostar]] | [[NS International|NS Intern.]]| }}{{PatRij1 | .25 28 | 9200 | [[Brussel-Zuid]] |15a| [[Intercity direct|IC direct]] | [[NS International|NS Intern.]]| }}{{PatRij1 | .38 | 100 | [[Frankfurt (M) Hbf]] (|2b| [[ICE]] | [[NS International|NS Intern.]] | soms als [[Treinserie 200 ({{drgljaar}})|200]]) |2b| [[ICE]] | [[NS International]]}}{{PatRij1 | .46 47 | 9100 | [[London St. Pancras International]] (3x/dag) |15| [[Eurostar]] | [[Eurostar]]| 1-2x/dag}}
}}
=== Nachtnet Internationale nachttrein ==={{PatTop |{{PatRij1 | 6.31 | 450 | [[Brussel-Zuid]] |5/5a| [[European Sleeper]] | [[European Sleeper]] | ma + wo + vr; speciaal tarief}}{{PatRij1| 19 .00 | 420 | [[Innsbruck Hbf]] / [[Wien Hbf]] |10b| [[Nightjet]] | [[ÖBB]] | 1400 }}{{PatRij1| 20.28 | 400 | [[Utrecht CentraalZürich HB]] |7a7| [[IntercityNightjet]] | [[NSÖBB]]| }}{{PatRij1 | 22.46 34 | 1400 450 | [[Rotterdam CentraalPraha hl.n.]] |11a8| [[IntercityEuropean Sleeper]] | [[NSEuropean Sleeper]]| ma + wo + vr; speciaal tarief}}
}}
{{PatVoetnoot}}
''Aan de dagranden wordt dit station soms ook bediend door Sprinter {{s|7300}}.''
{{HistBedienLink}}
===Volgende stations===
[[Amsterdam Sloterdijk]]-hoog ''5.3 km richting Schiphol''
}}
[[Afbeelding:Metro CS.JPG|290px|thumb|right|Blik over het perron van de Oostlijn, 25 december 2009.]]
Onder het oostelijke deel van het stationsplein, en midden onder het station door, bevindt zich een metrostation van het [[GVB]]. Dit metrostation is geopend op 11 oktober 1980 bij de tweede fase van de metrotunnel, als eindpunt van de Oostlijn. Het metrostation bestaat uit een breed eilandperron, de sporen die erlangs liggen lopen enkele meters ten westen van het perron dood. Meteen ten oosten van het perron ligt een kruiswissel. Er zijn sponningen bevestigd om een waterkering in te bouwen voor het geval het IJ overstroomt. Meteen na het perron begint een lange krappe bocht naar rechts waar een maximumsnelheid van 40 km/h geldt. Deze bocht is aangelegd om het metrostation parallel aan het treinstation aan te kunnen leggen en zo een verlenging richting het westen mogelijk te maken. Deze verlenging is tot op heden nog niet gebouwd, maar is wel in studie en bouwkundig voorbereid.
<br>Midden onder het treinstation liggen op 21 meter diepte de perrons voor de Noord/Zuidlijn. Dat station heeft twee zijperrons. Aan de zuidzijde zijn deze perrons met dat van de Oostlijn en de stationshal verbonden in een grote hal dat door de hoogte en de kloeke kolommen ook wel ''de Kathedraal'' wordt genoemd.
===Volgende stations===
[[Afbeelding:M51.png|30px|]][[Afbeelding:M53.png|30px|]][[Afbeelding:M54.png|30px|]] [[Amsterdam Nieuwmarkt|Nieuwmarkt]] >> ''(850m richting Gaasperplas/Gein/Isolatorweg)''
<br>[[Afbeelding:M52.png|30px|]] [[Amsterdam Rokin|Rokin]] >> ''(1100m richting Station Zuid)''
<br>[[Afbeelding:M52.png|30px|]]<< [[Amsterdam Noorderpark|Noorderpark]] ''(1740m richting BuikslotermeerpleinNoord)''
== Tram ==
|naam=Centraal Station IJzijde
|plaats=Amsterdam
|concessie=[[Concessie Stadsvervoer Amsterdam (2012-2024)|Stadsvervoer Amsterdam]], [[Concessie Zaanstreek-Waterland (20122024-20212033)|Zaanstreek-Waterland]], [[Concessie Zaanstreek Amstelland-Meerlanden (20112018-20212032)|ZaanstreekAmstelland-Meerlanden]], [[Concessie Amstelland-Meerlanden Busvervoer Almere (2018-2027)|Amstelland-MeerlandenBusvervoer Almere]]|vervoerders=[[GVB]], [[EBS]], [[Connexxion]], [[Keolis Nederland]]
|vorm=Eilandbusstation
|type=statisch
<gallery mode="packed-hover" widths="210px" heights="160px">
Busstation IJSEI.JPG|Het busstation aan de IJzijde van Amsterdam Centraal, 20 augustus 2014.
</gallery>
Op 13 december 2009 werd busstation IJzijde geopend. Het busstation bij het Prins Hendrikplantsoen werd gesloten op 22 juli 2018, tegelijk met de ingebruikname van de [[Noord/Zuidlijn]]. Wel bleef er een halte aan de Prins Hendrikkade voor langeafstandsbussen.
{{LijnTabel|plaats=Amsterdam|halte=Amsterdam Centraal IJzijde|type=Bus}}
=== Prins Hendrikplantsoen (langeafstandsbussen) Langeafstandsbussen ==={{LijnTabel|plaats=Amsterdam|type=Langeafstandsbus|halte=Amsterdam Centraal (Aan de Prins Hendrikplantsoen)}}Hendrikkade, aan de voorzijde van het station, stopten in het verleden langeafstandsbussen. Er is historische bedieningsinformatie beschikbaar.
{{HistBusLink}}
|naam=Centraal Station
|plaats=Amsterdam
|concessie=''geen''[[Concessie IJ- en Noordzeekanaalveren (2019-2024)|IJ- en Noordzeekanaalveren]]
|vervoerders=[[GVB]]
}}
{{LijnTabel|plaats=Amsterdam|halte=Amsterdam Centraal (veer)|type=Veer}}
{{HistVeerLink}}
== Verbouwing ==
