<div style="border: 1px solid #cadbeb; background: #cadbeb; background: -moz-linear-gradient(top, #cadbeb 0%, #fff 20%, #cadbeb 60%, #fff 100%); background: -webkit-gradient(linear, left top, left bottom, color-stop(0%,#cadbeb), color-stop(20%,#fff), color-stop(60%,#cadbeb), color-stop(100%,#cadbeb)); background: -webkit-linear-gradient(top, #cadbeb 0%, #fff 20%, #cadbeb 60%, #fff 100%); background: -o-linear-gradient(top, #cadbeb 0%, #fff 20%,#cadbeb 60%, #fff 100%); background: -ms-linear-gradient(top, #cadbeb 0%, #fff 20%, #cadbeb 60%, #fff 100%); background: linear-gradient(top,#cadbeb 0%, #fff 20%, #cadbeb 60%, #fff 100%); padding:0.5em; font-family: Trebuchet MS;">
<!-----Welkomdesktop weergave------><div id="mf-welkom" style="text-align:center; background: #12a2ea; color:#fff; font-size:20px;padding:0.3em; border-bottom:6px solid #cadbeb"> '''''Welkom op de OV in Nederland Wiki'''''
</div>
<!-----Welkom mobiele weergave------>
<div style="display:none"><div id="mf-welkom-mobiele-weergave">
= OV in Nederland Wiki =
Welkom op de mobiele weergave van de [[OV in Nederland Wiki:Info|OVNL-wiki]], een online naslagwerk over het openbaar vervoer in Nederland en daarbuiten! Deze wiki is onderdeel van de website [http://www.ovinnederland.nl OV in Nederland.nl] en telt op dit moment [[Speciaal:Statistics|{{NUMBEROFARTICLES}}]] artikelen. Gebruik de zoekfunctie hierboven om een artikel te vinden. Ook kun je navigeren via de snellinks hieronder.
</div></div>
<!----Vacature---->
{{Vacature}}
<!----OverOVNL---->
<div style="border-left: 2px solid #888; padding-left: 15px; padding-top: 10px; overflow: auto; clear: both"><div style="width: 50px; height: 40px; float: left;">[[Afbeelding:Nuvola apps package editors.png|40px|link=]]</div><div id="mf-welkom2"> ''De [[OV in Nederland Wiki:Info|OVNL-Wikiwiki]] is een online naslagwerk over het openbaar vervoer in Nederland en daarbuiten. De wiki telt op dit moment [[Speciaal:Statistics|{{NUMBEROFARTICLES}}]] artikelen over het [[stads- en streekvervoer]], [[trein]]vervoer en [[openbaar vervoer te water]].</div></div>
<!----Registreren---->
<div style="border-left: 2px solid #888; padding-left: 15px; padding-top: 10px; overflow: auto; clear: both"><div style="width: 50px; height: 40px; float: left;">[[Afbeelding:Nuvola apps password.png|40px|link=]]</div> ''Iedereen kan na [http://www.ovinnederland.nl/ucp.php?mode=register registratie] artikelen aanmaken en bewerken. Met de registratiegegevens kan ook worden ingelogd op het forum en het portal. Lees voor je aan de slag gaat de '''[[:Help:Inhoud|hulpinformatie]]''' <small>(ook te vinden in het navigatiemenu links)</small>.''
</div>
<!----Checklist---->
<div style="border-left: 2px solid #888; padding-left: 15px; padding-top: 10px; overflow: auto; clear: both"><div style="width: 50px; height: 40px; float: left;">[[Afbeelding:Nuvola apps korganizer.png|40px|link=]]</div>''Ook in dienstregelingsjaar 2014 verandert in veel gebieden weer het een en ander aan het openbaar vervoer. Meehelpen met het bijwerken van de Wikiwiki? Bekijk dan eerst de '''[[Overleg categorie:Stads- en streekvervoer 2014|intekenlijst/checklist stads- en streekvervoer]].''' ''
</div>
<!-----Snellinks mobiele weergave------>
<div style="visibilitydisplay:hiddennone"><div id="mf-snellinks" style="background: #cadbeb;">Onderwerpen: [[Overzicht van concessies|Concessies]] | [[:Categorie:Dienstregeling|Dienstregelingen]] | [[OV-chipkaart]] - | [[Overzicht van concessies:Categorie:Buslijnen|ConcessiesBuslijnen]] - | [[:Categorie:StationTramlijnen|StationsTramlijnen]] - | [[:Categorie:BusstationMetrolijnen|BusstationsMetrolijnen]] - | [[:Categorie:Treinserie|Treinseries]] - | [[:Categorie:Materieel|Materieel]] | [[:Categorie:Vervoerder|Vervoerders]] | [[:Categorie:Station|Stations]] | [[:Categorie:Busstation|Busstations]] | [[:Categorie:BuslijnenReisinformatie|BuslijnenReisinformatie]] - | [[:Categorie:MaterieelSpoorlijn|MaterieelSpoorlijnen]] - | [[:Categorie:VervoerderSpoorwegtechniek|VervoerdersSpoorwegtechniek]] - | [[:Categorie:Terminologie|Vakjargon]].
</div></div>
<!-----Onderwerpen------>
De dienstregeling wordt jaarlijks onder de loep genomen, om bestaande verbindingen nog beter op elkaar af te stemmen en omdat er lijnen bijkomen of verdwijnen. Alle spoorwegmaatschappijen in Europa hanteren sinds 2002 een dienstregelingsjaar dat ingaat op de tweede zaterdag van december, om 24:00 uur - dus op zondag om 0:00 uur. De meeste regionale vervoerders passen hun dienstregeling dan ook aan. Alle vervoerders kunnen ook op andere momenten kleine of grote wijzigingen aan de dienstregeling doorvoeren. Tot en met 2001 begon het nieuwe dienstregelingsjaar eind mei.
Bekijk Bij werkzaamheden, wegafsluitingen, vakantieperiodes, evenementen, slechte weersomstandigheden of grote storingen kan de dienstregelingswijzigingen:* dienstregeling tijdelijk worden aangepast. De [[Dienstregeling 2013|Trein (2013)NS]]* [[Dienstregeling 2014|Trein (2014)]]* en [[:categorie:stads- en streekvervoer 2013|Bus, tram en metro per concessie (2013)ProRail]]* hebben sinds 2012 een speciale [[:Categorie:Landelijk Uitgedunde Dienstregeling naar jaar|Voorgaande jaren]]achter de hand, die kan worden ingezet bij verwachte sneeuw of vorst.
Bij werkzaamheden, wegafsluitingen, vakantieperiodesWikipagina's over dienstregelingswijzigingen:* Trein: [[Dienstregeling 2013|2013]] en [[Dienstregeling 2014|2014]]* Bus, evenemententram, slechte weersomstandigheden of grote storingen kan de dienstregeling tijdelijk worden aangepast. De metro: [[NS:categorie:stads- en streekvervoer 2013|2013]] en [[ProRail:categorie:stads- en streekvervoer 2014|2014]] hebben sinds 2012 een speciale * [[Landelijk Uitgedunde :Categorie:Dienstregeling naar jaar|Dienstregelingnaar jaar]] achter de hand, die kan worden ingezet bij verwachte sneeuw of vorst.
== [[Bestand:Trein blauw.svg|30px|link=]] Trein ==
De [[spoorlijn Mariënberg - Almelo|spoorlijn Mariënberg - Almelo]] had in 1997 de primeur. De treindienst werd in 1998 overgenomen door [[Oostnet]]. Later volgden meer trajecten. [[Arriva]] rijdt nu bijvoorbeeld [[stoptrein|stop-]] en [[sneltrein]]en op de [[Concessie Vechtdallijnen|Vechtdallijnen]] en [[Veolia Transport]] op de [[Heuvellandlijn]].
Op de belangrijkste spoorlijnen, die tegenwoordig onderdeel zijn van het [[hoofdrailnet]], blijft rijdt [[NS Reizigers]] tot zeker 2015 nog steeds met [[Intercity|Intercity's]] en [[Sprinter (treinsoort)|Sprinters]] rijden. Het [[Ministerie van Infrastructuur en Milieu]] heeft het voornemen om ook de komende concessie 2015-2025 (2015–2024) ook weer [[onderhands gunnen|onderhands te gunnengegund]] aan de NS. Internationale treinen van en naar Nederland worden gereden door [[NS Hispeed]] en door de buitenlandse vervoerders [[NMBS]] en [[Deutsche Bahn]].
Internationale treinen van en naar Nederland worden gereden door Elke treinrit heeft een eigen [[NS HispeedTreinnummering|treinnummer]] en door . De laatste twee cijfers hiervan verschillen per rit, de overige cijfers duiden de buitenlandse vervoerders [[NMBS]] en [[Deutsche Bahn:Categorie:Treinserie|treinserie]]aan.
Elke treinrit heeft een eigen Het meeste [[Treinnummering:Categorie:treinmaterieel|treinnummertreinmaterieel]]voor personenvervoer rijdt tegenwoordig op elektriciteit. De laatste twee cijfers hiervan verschillen per treindienst, de overige cijfers duiden de Slechts op enkele trajecten wordt nog [[:Categorie:Treinserie|treinseriedieselmaterieel]] aaningezet.
Op deze Wiki is tevens informatie te vinden over In Nederland hebben alle speciale punten van het spoorwegnet (zoals dienstregelpunten) eigen [[:Categorie:treinmaterieel|treinmaterieelplaatsnaamverkortingen]] en over bijna 400 [[:Categorie:Station|stations]] in binnen- en buitenland.
Wanneer er sprake is van een [[verstoring van de treindienst]], komt de [[Bijsturen van de treindienst|bijsturingsafdeling]] van de vervoerder in actie. Bij ernstige [[:Categorie:Ontsporingen en aanrijdingen|ongevallen]] wordt ook de [http://www.ivw.nl/ verkeersinspectie] ingeschakeld. In Nederland hebben alle speciale punten van het spoorwegnet (zoals dienstregelpunten) eigen [[plaatsnaamverkortingen]].
Op deze wiki is tevens informatie te vinden over bijna 400 [[:Categorie:Station|stations]] in binnen- en buitenland. == [[Bestand:Bus blauw.svg|30px|link=]] Bus Lijnbus ==
[[Bestand:Lijn66 Asd.JPG|thumb|rechts|[[VDL Citea]] stadsbus van het [[GVB]] in Amsterdam.]]
[[BusLijnbus]]sen rijden in heel Nederland op vastgestelde routes. De [[stadsbus]] rijdt tussen de wijken binnen een stad. De [[streekbus]] rijdt tussen steden en dorpen. Onderweg stoppen ze bij vaste [[bushalte]]s, maar alleen als er passagiers in- of uit willen stappen. Sinds 1977 rijdt in bepaalde plattelandsgebieden de [[buurtbus]]. Deze 8-persoons bussen worden gereden door vrijwilligers en er geldt meestal een afwijkend tarief. Veel [[:Categorie:Buslijnen|buslijnen]] komen samen bij een [[station|treinstation]], op centrale plaatsen in de stad of bij speciale [[busstation]]s.
De [[OV-autoriteit|Regionale overhedenstadsbus]] bepalen, net als bij rijdt tussen de gedecentraliseerde spoorlijnen, sinds de invoering van wijken binnen een stad en de [[Wet Personenvervoer 2000streekbus]] via een rijdt tussen steden en dorpen. In bepaalde plattelandsgebieden gingen vanaf 1977 diverse [[aanbesteding|openbare aanbestedingbuurtbus]] welk bedrijf (een bepaald deel projecten van) het busvervoer in de regio exclusief mag verzorgenstart. [[Concessie]]s Buurtbussen worden gereden door vrijwilligers met buslijnen duren doorgaans 6 tot 8 jaar-persoons bussen. Soms worden Meestal gelden voor de buslijnen gezamenlijk aanbesteed met een spoorlijn buurtbus afwijkende vervoerbewijzen en duurt het contract langer. De stadsbussen in Amsterdam zijn de enige buslijnen die (nog) niet openbaar zijn aanbesteedtarieven.
Steeds meer In 1998 droeg de rijksoverheid het beheer van het Nederlandse stads- en streekvervoer over aan [[:Categorie:BusmaterieelOV-autoriteit|busmaterieelregionale overheden]] rijdt niet meer op diesel, maar maakt gebruik . Met de invoering van een de [[alternatieve aandrijvingWet Personenvervoer 2000]]is marktwerking geïntroduceerd. Met name aardgas-, elektrische- en hybride bussen verschijnen steeds meer Sindsdien moet het busvervoer eens in het straatbeeld. In de zoveel tijd [[:Categorie:Stadsdienst Apeldoornaanbesteding|Apeldoornopenbaar aanbesteed]] wordt al enige jaren worden. De regionale overheid biedt dan een pakket van buslijnen aan tegen bepaalde voorwaarden. Vervoerders kunnen vervolgens een proef gedaan met offerte indienen. De vervoerder die wint mag de [[Whisperconcessie]]een aantal jaar (meestal 6 tot 8 jaar) exclusief uitvoeren. Tussen [[Rotterdam Kralingse Zoom]] Soms worden de buslijnen gezamenlijk aanbesteed met een spoorlijn en bedrijvenpark Rivium duurt het contract langer. De stadsbussen in Capelle aan den IJssel rijden volautomatische elektrische busjes onder Amsterdam zijn de naam [[Parkshuttle]]enige buslijnen die (nog) niet openbaar zijn aanbesteed.
Steeds meer [[:Categorie:Busmaterieel|busmaterieel]] rijdt niet meer op diesel, maar maakt gebruik van een [[alternatieve aandrijving]]. Met name aardgas-, elektrische- en hybride bussen verschijnen steeds meer in het straatbeeld. In [[:Categorie:Stadsdienst Apeldoorn|Apeldoorn]] wordt al enige jaren een proef gedaan met de [[Whisper]]. Tussen [[Rotterdam Kralingse Zoom]] en bedrijvenpark Rivium in Capelle aan den IJssel rijden volautomatische elektrische busjes onder de naam [[Parkshuttle]]. [[Arnhem]] heeft als enige stad in Nederland een [[trolleybus in Arnhem|trolleybusnetwerk]].
Buslijnen zijn nogal aan veranderingen onderhevig. Daarom zijn er op deze wiki ook tal van pagina's met informatie over [[:Categorie:Tijdelijke buslijnen|tijdelijke-]] en [[:Categorie:Voormalige buslijnen|voormalige buslijnen]]. Daarnaast zijn er pagina's over [[:Categorie:Grensoverschrijdende lijnen|grensoverschrijdende-]] en [[:Categorie:Buitenlandse buslijnen|buitenlandse buslijnen]].
== [[Bestand:Metro nieuw.svg|18px|link=]] Tram, metro en lightrail ==
De [[RandstadRail]] is een zogeheten [[lightrail]]netwerk en maakt reizen tussen Den Haag en Rotterdam en naar Zoetermeer mogelijk zonder over te stappen. In Rotterdam sluit RandstadRail aan op het metronetwerk, in Den Haag op het tramnetwerk. Een ander lightrailproject is de [[RijnGouweLijn]].
Alle tram-, metro- en metrolijnen (incl. RandstadRail)lightraillijnen, behalve de Utrechtse sneltram, zijn onderhands gegund aan het plaatselijke stadsvervoerbedrijf. Zie ook: [[Aanbesteding grote steden]].
Uiteraard is op deze Wiki wiki informatie beschikbaar over het [[:Categorie:Trammaterieel|tram]]- en [[:Categorie:Metromaterieel|metromaterieel]].
<!----Einde tekst mobiele weergave---->