ap_users
7.428
bewerkingen
Wijzigingen
geen bewerkingssamenvatting
|jaar_elektrificatie=1978, 1992, [[Elst|Est]] - [[Tiel|Tl]]: niet
|aantal_sporen=2, [[Kesteren|Ktr]] - [[Wadenoijen|Wnn]] en [[Geldermalsen|Gdm]] - [[Dordrecht Stadspolders|Ddrs]]: 1
|vervoerders=[[Arriva]] (Elst - Tiel) <br>[[NS]] (Tiel - Geldermalsen) <br>[[Qbuzz|R-net]] (Geldermalsen - Dordrecht)
}}
De '''Betuwelijn''' is de spoorlijn van [[Elst]] via [[Tiel]], [[Geldermalsen]] en [[Gorinchem]] naar [[Dordrecht]]. De naam ''Betuwelijn'' wordt abusievelijk gebruikt voor de [[Betuweroute]], de in 2007 geopende goederenspoorlijn die op veel plekken parallel aan de Betuwelijn ligt. Tussen Geldermalsen en Dordrecht staat de lijn ook wel bekend als [[MerwedeLingelijn]].
Nadat de doorgaande treinen tussen Utrecht en Maastricht weer hun normale route konden rijden, reden er eigenlijk geen sneltreinen meer over de Betuwelijn. Grofweg reed er eens per twee uur een stoptrein, waarbij de treinen in het oosten allemaal doorreden naar Nijmegen. Vanaf het begin van de jaren 1950 schroefde NS dit langzaamaan op tot een uurdienst, eerst op de westelijke Betuweroute en later ook op de oostelijke. Vanaf 1953 reden de eerste dieseltreinen op de Betuwelijn; in 1955 was de stoomtractie helemaal weg in het reizigersvervoer op de lijn (het goederenvervoer zou twee jaar later volgen). De zomerdienstregeling van 1955 kenmerkte zich ook doordat NS op de gehele lijn een uurdienst ging rijden: eenmaal per uur reed er een trein tussen Dordrecht en Geldermalsen; eenmaal per twee uur reed er een trein tussen Geldermalsen en Nijmegen en eenmaal per twee uur reed er een trein tussen Geldermalsen en Arnhem.
De volgende grote wijziging vond plaats met [[Spoorslag '70]]. Tussen Gorinchem en Geldermalsen ging elk uur een toegevoegde trein rijden, waardoor er een halfuursdienst halfuurdienst op dit traject ontstond. De treinen tussen Nijmegen / Arnhem en Geldermalsen werden doorgetrokken naar Utrecht.
=== Elektrificatie Tiel - Geldermalsen en goederenvervoer ===
Een andere ontwikkeling op de Betuwelijn was de afname van het goederenvervoer. In de jaren 1950 en 1960 waren diverse bedieningsplaatsen op het traject gesloten voor het goederenvervoer; in 1980 werd het emplacement te Elst gesloten; de aansluiting van de Betuwelijn op de [[spoorlijn Arnhem - Nijmegen]] werd bovendien zowel richting Arnhem als richting Nijmegen enkelsporig in plaats van dubbelsporig. De afname van goederenverkeer kwam met name door het verdwijnen van het vervoer van steenkool en het toegenomen wegverkeer. Het goederenvervoer concentreerde zich steeds meer op de Rotterdamse haven, vandaar dat de regering uiteindelijk besloot om de goederenspoorlijn [[Betuweroute]], voor een groot deel parallel lopend met de Betuwelijn, aan te leggen. Deze spoorlijn opende pas in 2007.
Mede door het openen van de stations [[Utrecht Lunetten]] en [[Houten]] nam het reizigersvervoer tussen Utrecht, Geldermalsen en Tiel verder toe. Met ingang van de [[dienstregeling 1982/1983]] ging NS op dit traject, behalve op enkele rustige momenten 's avonds en zondag, een halfuursdienst halfuurdienst rijden.
=== Oostelijke Betuwelijn onder druk; elektrificatie Geldermalsen - Dordrecht ===
=== Aanbestedingen ===
Per 1 april 2005 stopte NS met het spoorvervoer op het oostelijke gedeelte van de Betuwelijn. De overheid deed een aanbesteding en uiteindelijk gunde men het spoorvervoer op het traject aan [[Syntus]] .<ref>[http://www.railvervoersite.nl/news/news_articles.php?ID_nieuwsberichten=2135 Syntus nieuwe vervoerder spoorlijn Tiel - Arnhem</ref>. Hierdoor werd de spoorlijn gered van een mogelijke ondergang. Niet alleen dat, Syntus ging meer treinen inzetten: de bussen en taxi's 's avonds werden vervangen door treinen en in de spits gingen enkele toegevoegde ritten rijden, zodat dan een halfuursdienst halfuurdienst ontstond. Syntus zette treinstellen van de types [[DM '90]] en [[Lint]] in op de treindienst. De concessie eindigde met het ingang van [[dienstregeling 2010]], maar werd onderhands verlengd tot het begin van [[dienstregeling 2013]].
[[Afbeelding:Elst 01 (640x472).jpg|thumb|282px|right|De Betuwelijn takt aan op de spoorlijn [[Arnhem Centraal|Arnhem]] - [[Nijmegen]], vlak ten zuiden van station [[Elst]]. De wissel voor het derde spoor, dat inmiddels tot aan station Elst loopt, is hier net aangelegd. 7 augustus 2014]]
In de nieuwe uitgeschreven concessie, die voor het treinvervoer met ingang van dienstregeling 2013 inging, zat ook het busvervoer in de Achterhoek en het Rivierenland en de treindiensten tussen Arnhem en [[Winterswijk]], [[Zutphen]] en Winterswijk en tussen [[Apeldoorn]] en Zutphen. Arriva won de concessie en ging de treindiensten uitvoeren met treinstellen van het type [[GTW]]. De opzet van de dienstregeling bleef aanvankelijk hetzelfde, hoewel in de spits nog een enkele extra rit ging rijden. Een tijd lang lag het voorstel op tafel om de treindienst op de oostelijke Betuwelijn in te korten tot het traject tussen Tiel en Elst. Op deze manier kon meer ruimte gegeven worden aan de drukkere treindiensten op het volle traject tussen Arnhem en Nijmegen. In Elst werd vanaf de aansluiting van de spoorlijn Arnhem - Nijmegen tot aan station Elst een derde spoor aangelegd zodat de trein uit Tiel te Elst kan keren. Dit keerspoor was eind 2014 gereed. Uiteindelijk besloot de provincie Gelderland echter de treinen uit Tiel toch naar Arnhem door te laten rijden; doordeweeks ging tussen de spitsen eenmaal per uur een toegevoegde rit tussen Tiel en Elst rijden. Hiermee werd, met ingang van [[dienstregeling 2017]] op de gehele oostelijke Betuwelijn een halfuursdienst halfuurdienst gereden.
Ook de treindienst tussen Geldermalsen en Dordrecht werd aanbesteed. Met ingang van [[dienstregeling 2007]] ging Arriva de treindienst uitvoeren, ook hier met treinstellen van het type [[GTW]]. Bij aanvang van de dienstregeling ging Arriva een halfuursdienst halfuurdienst rijden over het gehele traject. Per [[dienstregeling 2011]] werd tussen Gorinchem en Dordrecht zelfs een kwartierdienst gereden. Hiervoor moest bij diverse stations een stuk dubbelspoor aangelegd worden; bovendien opende ook een aantal nieuwe stations. Met ingang van [[dienstregeling 2019]] nam Qbuzz de treindiensten op het traject Dordrecht - Geldermalsen over van Arriva.
Het traject tussen Geldermalsen en Tiel behoort tot het hoofdrailnet en daarmee bedient [[NS Reizigers]] dit traject. De treinen rijden vanuit Tiel tweemaal per uur naar [[Utrecht Centraal]], vanaf de zomer van 2020 wordt structureel doorgereden als [[Sprinter]] naar [[Den Haag Centraal]].
