29.419
bewerkingen
Wijzigingen
stukje geschiedenis
[[Arriva]] (Geldermalsen - Dordrecht)
}}
De '''Betuwelijn''' is de spoorlijn van [[Elst]] via [[Tiel]], [[Geldermalsen]] en [[Gorinchem]] naar [[Dordrecht]]. De lijn werd aangelegd door naam ''Betuwelijn'' wordt abusievelijk gebruikt voor de Staat en opengesteld tussen 1882 en 1885.De Betuwelijn is grotendeels enkelspoor, behalve gedeeltes tussen Elst en [[KesterenBetuweroute]] en tussen [[Tiel Passewaaij]] en Geldermalsen, de in 2007 geopende goederenspoorlijn die op veel plekken parallel aan de Betuwelijn ligt. Tussen Tiel Geldermalsen en Dordrecht is staat de lijn geëlektrificeerdook wel bekend als [[MerwedeLingelijn]].
=== Dienstregeling tot 1978 ===Nadat de doorgaande treinen tussen Utrecht en Maastricht weer hun normale route konden rijden, reden er eigenlijk geen sneltreinen meer over de Betuwelijn. Grofweg reed er eens per twee uur een stoptrein, waarbij de treinen in het oosten allemaal doorreden naar Nijmegen. Vanaf het begin van de jaren 1950 schroefde NS dit langzaamaan op tot een uurdienst, eerst op de westelijke Betuweroute en later ook op de oostelijke. Vanaf 1953 reden de eerste dieseltreinen op de Betuwelijn; in 1955 was de stoomtractie helemaal weg in het reizigersvervoer op de lijn (het goederenvervoer zou twee jaar later volgen). De zomerdienstregeling van 1955 kenmerkte zich ook doordat NS op de gehele lijn een uurdienst ging rijden: eenmaal per uur reed er een trein tussen Dordrecht en Geldermalsen; eenmaal per twee uur reed er een trein tussen Geldermalsen en Nijmegen en eenmaal per twee uur reed er een trein tussen Geldermalsen en Arnhem. De volgende grote wijziging vond plaats met [[Spoorslag '70]]. Tussen Gorinchem en Geldermalsen ging elk uur een toegevoegde trein rijden, waardoor er een halfuursdienst op dit traject ontstond. De treinen tussen Nijmegen / Arnhem en Geldermalsen werden doorgetrokken naar Utrecht. === Elektrificatie Tiel - Geldermalsen en goederenvervoer ===Door het toenemende woon-werkverkeer richting Utrecht nam het verschil in reizigersaantallen tussen Utrecht en Tiel enerzijds en tussen Tiel en Arnhem / Nijmegen anderzijds toe. Daarom werd besloten het traject Geldermalsen - Tiel onder de draad te brengen; de elektrificatie werd voltooid op 28 mei 1978. De doorgaande treindienst werd te Tiel geknipt. In eerste instantie bleef de standaard uurdienst behouden; in de spits reden tussen Utrecht en Tiel diverse toegevoegde ritten, tussen Tiel en Arnhem / Nijmegen was dit maar een heel enkele. Een andere ontwikkeling op de Betuwelijn was de afname van het goederenvervoer. In de jaren 1950 en 1960 waren diverse bedieningsplaatsen op het traject gesloten voor het goederenvervoer; in 1980 werd het emplacement te Elst gesloten; de aansluiting van de Betuwelijn op de [[spoorlijn is deels Arnhem - Nijmegen]] werd bovendien zowel richting Arnhem als richting Nijmegen enkelsporigin plaats van dubbelsporig. De afname van goederenverkeer kwam met name door het verdwijnen van het vervoer van steenkool en het toegenomen wegverkeer. Het goederenvervoer concentreerde zich steeds meer op de Rotterdamse haven, vandaar dat de regering uiteindelijk besloot om de goederenspoorlijn [[Betuweroute]], voor een groot deel parallel lopend met de Betuwelijn, aan te leggen. Deze spoorlijn opende pas in 2007. Mede door het openen van de stations [[Utrecht Lunetten]] en [[Houten]] nam het reizigersvoer tussen Utrecht, Geldermalsen en Tiel verder toe. Met ingang van de [[dienstregeling 1982/1983]] ging NS op dit traject, behalve op enkele rustige momenten 's avonds en zondag, een halfuursdienst rijden. === Oostelijke Betuwelijn onder druk; dubbelspoor is wel aangebracht elektrificatie Geldermalsen - Dordrecht ===Aan het eind van de jaren 1980 en het begin van de jaren 1990 vonden nog twee belangrijke wijzigingen plaats. Ten eerste gingen vrijwel alle treinen vanuit Tiel naar het oosten naar Arnhem rijden; Nijmegen werd vanaf de [[dienstregeling 1987/1988]] alleen nog door een enkele toegevoegde spitstrein aangedaan en vanaf de [[dienstregeling 1990/1991]] helemaal niet meer door reguliere reizigerstreinen. Reizigers tussen Tiel en Nijmegen moeten sindsdien altijd overstappen te Elst. In Arnhem werd de treindienst verlengd tot station [[VorkArnhem Velperpoort|Velperpoort]] . De verbindingsboog van de Betuwelijn richting Nijmegen werd opgebroken. Had deze er nog gelegen, dan had deze een kruising moeten krijgen met de aftakking van de Betuweroute op de spoorlijn Arnhem - Nijmegen richting Arnhem. De tweede belangrijke wijziging die plaatsvond was het elektrificeren van de Betuwelijn tussen Geldermalsen en Dordrecht. Met ingang van de [[Kesterendienstregeling 1992/1993]]op 31 mei 1982 voerde elektrische treinstellen de dienst uit op dit traject. Waar er dus nog geïnvesteerd werd in de westelijke Betuwelijn, waren de reizigersaantallen op de oostelijke Betuwelijn zeer matig. Zodanig zelfs dat er diverse malen een discussie was of de lijn niet maar beter gesloten kon worden. De lage reizigersaantallen kwamen uiteindelijk ook tot uiting in de dienstregeling. Met ingang van de [[dienstregeling 1994/1995]] werd de treindienst van maandag- tot en met vrijdagavond vervangen door een busdienst. Overigens stopte deze busdienst niet bij de meeste stations tussen Elst en Tiel; reizigers moesten meestal bij een speciale halte langs de A15 overstappen op een NS-taxi. Met ingang van de [[Wadenoijendienstregeling 2000/2001]] kortte NS de treindienst Tiel - Arnhem Velperpoort buiten de spits in tot station Arnhem; [[dienstregeling 2001/2002|één jaar later]] gebeurde hetzelfde in de spitsen. === Aanbestedingen ===Per 1 april 2005 stopte NS met het spoorvervoer op het oostelijke gedeelte van de Betuwelijn. De overheid deed een aanbesteding en uiteindelijk gunde men het spoorvervoer op het traject aan [[GeldermalsenSyntus]] . <ref>[http://www.railvervoersite.nl/news/news_articles.php?ID_nieuwsberichten=2135 Syntus nieuwe vervoerder spoorlijn Tiel - Arnhem</ref>. Hierdoor werd de spoorlijn gered van een mogelijke ondergang. Niet alleen dat, Syntus ging meer treinen inzetten: de bussen en taxi's 's avonds werden vervangen door treinen en tussen in de spits gingen enkele toegevoegde ritten rijden, zodat dan een halfuursdienst ontstond. Syntus zette treinstellen van de types [[Dordrecht StadspoldersDM '90]] en [[DordrechtLint]] in op de treindienst. De concessie van de treindienst beëindigde met het begin van de [[dienstregeling 2010]], maar werd onderhands verlengd tot het begin van de [[dienstregeling 2013]].
[[Afbeelding:Elst 01 (640x472).jpg|thumb|282px|right|De Betuwelijn takt aan op de spoorlijn [[Arnhem Centraal|Arnhem]] - [[Nijmegen]], vlak voor station [[Elst]]. De wissel voor het derde spoor, dat inmiddels tot aan station Elst loopt, is hier net aangelegd. 7 augustus 2014]]
In de nieuwe uitgeschreven concessie, die voor het treinvervoer met ingang van dienstregeling 2013 inging, zat ook het busvervoer in de Achterhoek en het Rivierenland en de treindiensten tussen Arnhem en [[Winterswijk]], [[Zutphen]] en Winterswijk en tussen [[Apeldoorn]] en Zutphen. Arriva won de concessie en ging de treindiensten uitvoeren met treinstellen van het type [[GTW]]. De opzet van de dienstregeling bleef aanvankelijk hetzelfde, hoewel in de spits nog een enkele extra rit ging rijden. Een tijd lang lag het voorstel op tafel om de treindienst op de oostelijke Betuwelijn in te korten tot het traject tussen Tiel en Elst om meer ruimte te geven aan de drukkere treindiensten op het volle traject tussen Arnhem en Nijmegen. In Elst werd vanaf de aansluiting van de spoorlijn Arnhem - Nijmegen tot aan station Elst een derde spoor aangelegd zodat de trein uit Tiel te Elst kan keren. Dit keerspoor was eind 2014 gereed. Uiteindelijk besloot de provincie Gelderland de treinen uit Tiel toch naar Arnhem door te laten rijden; doordeweeks ging tussen de spitsen eenmaal per uur een toegevoegde rit tussen Tiel en Elst rijden. Hiermee werd op de gehele oostelijke Betuwelijn een halfuursdienst gereden.
Ook de treindienst tussen Geldermalsen en Dordrecht werd aanbesteed. Met ingang van [[dienstregeling 2007]] ging Arriva de treindienst uitvoeren, ook hier met treinstellen van het type [[GTW]]. Bij aanvang van de dienstregeling ging Arriva een halfuursdienst rijden over het gehele traject. Per [[dienstregeling 2011]] werd tussen Gorinchem en Dordrecht zelfs een kwartierdienst gereden. Hiervoor moest bij diverse stations een stuk dubbelspoor aangelegd worden; bovendien opende ook een aantal nieuwe stations.
Het traject tussen Geldermalsen en Tiel behoort anno 2017 tot het hoofdrailnet en daarmee bedient [[NS Reizigers]] dit traject. De treinen rijden vanuit Tiel tweemaal per uur naar [[Utrecht Centraal]] en zijn daar anno 2017 een groot deel van de week gekoppeld aan de [[Sprinter]] naar [[Woerden]].
== Traject ==
{{ RouteTop |
{{ TreinRouteRij | {{Rimg|0sr}} | Elst }}
{{HuidigeSpoorlijnBediening|spoorlijn=Betuwelijn}}
{{HistBedienLink}}
{{bron|bronvermelding=
<references/>
}}
[[Categorie:Spoorlijn]]
[[Categorie:Betuwelijn]]
