ap_users
19.108
bewerkingen
Wijzigingen
→Materieel
De '''S-Bahn van Berlijn''' is een uit 16 lijnen bestaand net van snelle stoptreinen in en rond de 3,5 miljoen inwoners tellende regio rondom de Duitse hoofdstad Berlijn. Het net is onder deze naam ontstaan in de jaren 1930, toen verschillende buurtspoorwegen werden samengevoegd tot één samenhangend net met één tariefsysteem. Vele andere Duitse agglomeraties zouden dit voorbeeld volgen, zoals [[S-Bahn Hamburg|Hamburg]] enkele jaren later.
Het netwerk wordt geëxploiteerd door de S-Bahn Berlin GmbH, een dochteronderneming van de [[Deutsche Bahn]].
== Materieel ==
De S-Bahn vormt met de [[Metro van Berlijn|metro(U-Bahn)]] de ruggengraat van het OV door de stad. De S-Bahn kan worden gezien als aanvulling op het fijnmazigere metronet. Er rijden drie materieelsoorten: de '''[[BR480Baureihe 480|BR 480]]''' (bijnaam ''Broodrooster'' door de vorm van de frontruiten), de '''[[BR485Baureihe 481/885482|BR485BR 481/482]]''' (bijnaam ''ColablikjeDuikbril'', of ''Luchtalarm'' vanwege de oude rode kleurstellinghet kenmerkende optrekgeluid) en de '''[[BR481Baureihe 483/482484|BR481BR 483/484]]''' (bijnaam . De '''[[Baureihe 485/885|BR 485]]'Duikbril'', of (bijnaam ''LuchtalarmColablikje'' vanwege het kenmerkende optrekgeluidde oude rode kleurstelling)is sinds november 2023 buiten dienst.
== Voor en tijdens WOII ==
Na de Tweede Wereldoorlog werd de stad Berlijn opgedeeld in vier sectoren: een Britse, een Franse, een Amerikaanse en een Russische. Het Russische bewind in Oost-Berlijn vaarde een totaal andere koers dan het westerse in de andere sectoren. Toen bleek dat enorm veel Oost-Berlijners vertrokken naar de westerse sectoren werd besloten tot de bouw van de Berlijnse Muur op 13 augustus 1961. Voor Oost-Berlijnse burgers was het niet meer zomaar toegestaan om naar het westen te reizen. Deze splitsing van de stad had grote gevolgen voor het openbaar vervoer.
De stad was gesplitst, en het S-Bahnnet werd dus ook gesplitst. Alle trajecten die de grens overstaken werden gesloten. Er waren enkele uitzonderingen:
* Op de lijn Gesundbrunnen - Schönholz lag een deel van de stations nét ten oosten van de grens. Het traject op Oost-Berlijns grondgebied werd bediend door een West-Berlijnse lijn. Daarom werden de uitgangen aan de oostzijde van de stations gesloten, zodat reizigers alleen aan de westelijke zijde de stations konden verlaten. Station Bornholmer Straße vormde een moeizaam punt omdat de grens daar midden overheen lag: de grens lag tussen beide perrons in. Dat station werd dus in zijn geheel gesloten.
* De Nord-Südtunnel liep van West-Berlijn naar West-Berlijn via Oost-Berlijn. Hierom werden alle Oost-Berlijnse stations gesloten en de treinen reden er zonder stoppen doorheen. De toegangen op de straat werden onherkenbaar gemaakt. Station Friedrichstraße was een uitzondering, hier stopten de treinen wel, maar dit station was alleen bereikbaar voor mensen die via de Stadtbahn uit het westen aankwamen. Treinen over die lijn reden namelijk ook door tot dit station. Treinen uit oostelijke richting ook, maar door het plaatsen van allerlei muren en gangen was het op dit Oost-Berlijnse station onmogelijk gemaakt dat reizigers uit beide stadsdelen elkaar tegenkwamen.
=== De 'S-Bahn-Boykott' in het westen===
<br>Door al deze ontwikkelingen kwam het in 1980 uiteindelijk tot een staking van de West-Berlijnse S-Bahn, de ''S-Bahnstreik''.
Vier jaar lang reed geen enkele S-Bahntrein meer in West-Berlijn. Tot in 1984 de West-Berlijnse (en huidige geheel-Berlijnse) stadsvervoerder [[BVG]] de S-Bahn overnam van de DR. Langzaamaan begon het BVG weer met het heropenen van de lijnen. Nu het net in handen van een westerse vervoerder was kwamen de reizigers ook weer terug. Ter vervanging van de oude treinen werd besloten tot het bestellen van nieuwe treinen, de [[BR480]]. Sommige lijnen bleven echter gesloten, tot op de dag van vandaag.
=== Ondertussen in het oosten ===
== Na de Wende ==
Na de val van de Berlijnse Muur konden de beide openbaar vervoersnetten in Berlijn weer op elkaar worden aangesloten. De S-Bahntreinen in de Nord-Südtunnel stopten weer op alle stations, nadat deze opgeknapt en weer toegankelijk gemaakt waren. Midden jaren 1990 was ook de ring weer gesloten. Door deze samenvoeging was weer nieuw materieel nodig. Dit resulteerde in het bestellen van [[BR481/482|BR481]]. De West-Berlijnse treinen 480 en de Oost-Berlijnse treinen 485 hadden op zich wel het hele net samen kunnen rijden, maar ze voldeden niet meer aan de veiligheids- en comforteisen van de jaren 1990 bij een samengevoegd net. In 1996 begon de serielevering en in 2004 kwam de laatste.
Berlijn heeft weer één S-Bahnnet, maar sommige trajecten blijven nog steeds gesloten na de S-Bahnstreik, zoals Zehlendorf-Düppel, en Jungfernheide-Siemensstadt. Laatstgenoemde ligt er nog altijd nutteloos bij, te wachten al wachtend op zijn heringebruikname.
== Lijnennet ==
! Route
|-
| [[Afbeelding:S1 BerlijnBerlin_transit_icons_-_S1.pngsvg|60px|link=S1 (Berlin)]] || Wannsee - Zehlendorf - Rathaus Steglitz - Schöneberg - Anhalter Bahnhof Potsdamer Platz - Friedrichstraße - Gesundbrunnen - Wittenau Schönholz - Waidmannslust - Frohnau - Birkenwerder - Oranienburg
|-
| [[Afbeelding:S2 BerlijnBerlin_transit_icons_-_S2.pngsvg|60px|link=S2 (Berlin)]] || Blankenfelde - Mariënfelde Lichtenrade - Marienfelde - Südkreuz - Anhalter Bahnhof Potsdamer Platz - Friedrichstraße - Gesundbrunnen - Pankow - Blankenburg - Buch - Bernau
|-
| [[Afbeelding:S25 BerlijnBerlin_transit_icons_-_S25.pngsvg|60px|link=S25 (Berlin)]] || Teltow Stadt - Lichterfelde Ost - Südkreuz - Anhalter Bahnhof Potsdamer Platz - Friedrichstraße - Gesundbrunnen - Schönholz - Alt- Reinickendorf - Tegel - HenningsdorfHeiligensee - Hennigsdorf
|-
| [[Afbeelding:S26 BerlijnBerlin_transit_icons_-_S26.pngsvg|60px|link=S26 (Berlin)]] || Teltow Stadt - Lichterfelde Ost - Südkreuz - Anhalter Bahnhof Potsdamer Platz - Friedrichstraße - Gesundbrunnen - Wittenau Pankow - WaidmannslustBlankenburg
|-
| [[Afbeelding:S3 BerlijnBerlin_transit_icons_-_S3.pngsvg|60px|link=S3 (Berlin)]] || Spandau - Westkreuz - Zoologischer Garten Charlottenburg - Hauptbahnhof - Friedrichstraße - Ostbahnhof - Warschauer Straße - Ostkreuz - Karlshorst - Köpenick - Friedrichshagen - Erkner
|-
| [[Afbeelding:S41 BerlijnBerlin_transit_icons_-_S41.pngsvg|60px|link=S41 (Berlin)]] || '''Ring''' ↻: Westkreuz → Westend → Jungfernheide → Gesundbrunnen -> → Landsberger Allee → Ostkreuz -> Neukölln -> → Hermannstraße → Südkreuz -> Bundesplatz -> → Schöneberg → Westkreuz -> Jungfernheide -> Gesundbrunnen
|-
| [[Afbeelding:S42 BerlijnBerlin_transit_icons_-_S42.pngsvg|60px|link=S42 (Berlin)]] || '''Ring''' ↺: Westkreuz ← Westend ← Jungfernheide ← Gesundbrunnen -> Jungfernheide -> ← Landsberger Allee ← Ostkreuz ← Hermannstraße ← Südkreuz ← Schöneberg ← Westkreuz -> Bundesplatz -> Südkreuz -> Neukölln -> Ostkreuz -> Gesundbrunnen
|-
| [[Afbeelding:S45 BerlijnBerlin_transit_icons_-_S45.pngsvg|60px|link=S45 (Berlin)]] || Flughafen Schönefeld Südkreuz - Hermannstraße - Schöneweide - Neukölln Adlershof - SüdkreuzSchönefeld - Flughafen BER
|-
| [[Afbeelding:S46 BerlijnBerlin_transit_icons_-_S46.pngsvg|60px|link=S46 (Berlin)]] || Westend - Westkreuz - Bundesplatz Schöneberg - Südkreuz - Neukölln Hermannstraße - Schöneweide - Grunau Adlershof - Grünau - Zeuthen Wildau - Königs Wusterhausen
|-
| [[Afbeelding:S47 BerlijnBerlin_transit_icons_-_S47.pngsvg|60px|link=S47 (Berlin)]] || Hermannstraße - Neukölln - Schöneweide - Spindlersfeld
|-
| [[Afbeelding:S5 BerlijnBerlin_transit_icons_-_S5.pngsvg|60px|link=S5 (Berlin)]] || Westkreuz - Charlottenburg - Zoologischer Garten - Hauptbahnhof - Friedrichstraße - Alexanderplatz Ostbahnhof - Ostbahnhof Warschauer Straße - Ostkreuz - Lichtenberg - Wuhletal Mahlsdorf - Mahlsdorf Hoppegarten - StrausbergNord
|-
| [[Afbeelding:S7 BerlijnBerlin_transit_icons_-_S7.pngsvg|60px|link=S7 (Berlin)]] || Potsdam Hbf - Wannsee - Westkreuz - Charlottenburg - Zoologischer Garten - Hauptbahnhof - Friedrichstraße - Alexanderplatz Ostbahnhof - Ostbahnhof Warschauer Straße - Ostkreuz - Lichtenberg - Springpfuhl - Ahrensfelde
|-
| [[Afbeelding:S75 BerlijnBerlin_transit_icons_-_S75.pngsvg|60px|link=S75 (Berlin)]] || (Ostbahnhof -) Warschauer Straße - Ostkreuz - Lichtenberg - Springpfuhl - Wartenberg
|-
| [[Afbeelding:S8 BerlijnBerlin_transit_icons_-_S8.pngsvg|60px|link=S8 (Berlin)]] || Birkenwerder (Wildau) - Grünau - Adlershof - Pankow Schöneweide - Ostkreuz - Schöneweide Landsberger Allee - Pankow - Grunau Blankenburg - ZeuthenBirkenwerder
|-
| [[Afbeelding:S85 BerlijnBerlin_transit_icons_-_S85.pngsvg|60px|link=S85 (Berlin)]] || Grünau - Adlershof - Schöneweide - Ostkreuz - Bornholmer Straße Landsberger Allee [- Schönholz - Waidmannslust - Frohnau]/[- Pankow]
|-
| [[Afbeelding:S9 BerlijnBerlin_transit_icons_-_S9.pngsvg|60px|link=S9 (Berlin)]] || Spandau - Westkreuz - Zoologischer Garten Charlottenburg - Hauptbahnhof - Friedrichstraße - Ostbahnhof - Warschauer Straße - Schöneweide - Adlershof - Schönefeld - Flughafen SchönefeldBER
|}
Met ingang van dienstregeling 2018 is de verbindingsboog, die van zuid naar west langs station Ostkreuz loopt, weer in gebruik genomen na door de verbouwing van het station jarenlang te zijn gesloten. De S9 rijdt daarom weer over de Stadtbahn in plaats van naar Pankow en heeft nu Spandau als eindpunt, net als de nu doorgetrokken S3. De S5, die tot dit moment naar Spandau ging, is ingekort tot Westkreuz. De S75 is van Westkreuz ingekort tot Ostkreuz en werd doorgetrokken naar Ostbahnhof toen de viersporigheid op dit traject voltooid was.
== Dienstuitvoering ==
De eerste treinen beginnen op werkdagen al rond 4.00 uur met rijden en de dienst wordt rond 0.30 uur beeindigd. Elke lijn is onderverdeeld in verschillende diensten die ''Zuggruppen'' (treingroepen) worden genoemd. Elke dienst rijdt elke twintig minuten, en elke dienst heeft een naam en een afkorting. Lijn [[S1 (Berlin)|S1]] bijvoorbeeld bestaat uit de volgende diensten:
* Dienst P, met als naam Paula, rijdt elke twintig minuten de dienst Oranienburg - Wannsee.
== Vertrekprocedure ==
Wanneer de deuren van een S-Bahntrein zullen sluiten en en de trein gaat vertrekken, gaan er bij de deuren rode lampen oplichten en klinkt er een laag-hoog-laag-toon (nagenoeg gelijk aan de toon van de [[Metro van Rotterdam|Rotterdamse metro]] maar dan iets langer). Hier kunnen drie verschillende procedures aan vooraf gaan.
