Wijzigingen

|vervoerders=[[Arriva Nederland|Arriva]] (Elst - Tiel) <br>[[NS]] (Tiel - Geldermalsen) <br>[[ArrivaQbuzz]] (Geldermalsen - Dordrecht)

De '''Betuwelijn''' is de spoorlijn van [[Elst]] via [[Tiel]], [[Geldermalsen]] en [[Gorinchem]] naar [[Dordrecht]]. De lijn werd aangelegd door naam ''Betuwelijn'' wordt abusievelijk gebruikt voor de Staat en opengesteld tussen 1882 en 1885.De Betuwelijn is grotendeels enkelspoor, behalve gedeeltes tussen Elst en [[KesterenBetuweroute]] en tussen [[Tiel Passewaaij]] en Geldermalsen, de in 2007 geopende goederenspoorlijn die op veel plekken parallel aan de Betuwelijn ligt. Tussen Tiel Geldermalsen en Dordrecht is staat de lijn geëlektrificeerdook wel bekend als [[MerwedeLingelijn]].

De naam == Geschiedenis van de spoorlijn ===== Eerste spoorlijnen in de Betuwe ===In 1860 werd besloten tot de [[Staatsaanleg van spoorwegen|staatsaanleg]] van een [[Staatslijn H|spoorlijn]] tussen [[Utrecht Centraal|Utrecht]], [[Culemborg]], [[Geldermalsen]], [[''Betuwelijn'' wordt abusievelijk gebruikt s-Hertogenbosch]] en [[Boxtel]]. Deze lijn werd tussen 1868 en 1870 geopend. Niet veel later waren er ook plannen voor een spoorlijn tussen Utrecht, [[Gorinchem]] en [[Breda]], maar deze spoorlijn ligt er tot op de dag vandaag nog niet, hoewel er nog wel regelmatig voorstellen voor gedaan worden, zoals in 2008<ref>[http://www.bamrail.nl/sites/default/files/domain-86/documents/4.d.1_visienota_spoorverbinding_breda_utrecht-86-1349965624691080610.pdf Breda - Utrecht: de vergeten corridor]</ref>. In 1875 gaf de regering wel goedkeuring tot verdere staatsaanleg van een aantal spoorlijnen, waaronder de Betuwelijn tussen [[Elst]] en [[Dordrecht]]. Het traject tussen Elst en [[BetuwerouteGeldermalsen]]opende op 1 november 1882, het traject tussen Geldermalsen en Gorinchem op 1 december 1883 en het traject tussen Gorinchem en Dordrecht op 16 juli 1885. Gelijktijdig werd de in 2007 geopende goederenspoorlijn die [[Spoorlijn Kesteren - Amersfoort|spoorlijn]] tussen [[Kesteren]], [[Rhenen]] en [[Amersfoort Centraal|Amersfoort]], aansluitend op veel plekken parallel aan de Betuwelijn ligt, aangelegd en op 18 februari 1886 geopend.

Sinds 2007 rijden === Periode tot aan de Tweede Wereldoorlog ===De spoorlijn is voor een deel enkelsporig aangelegd, maar oorspronkelijk waren er stukken dubbelspoor tussen de treinen aansluiting op het gedeelte de [[spoorlijn Arnhem - Nijmegen]] en Kesteren, tussen Geldermalsen en Dordrecht [[Leerdam]]<ref>Spoor & trein, editie 9, artikel "Sporen door de Betuwe in opdracht verleden, heden en toekomst" (1998), G. Nieuwenhuis, Alkmaar De Alk</ref> (vanaf 1914 tussen [[Wadenoijen]] en Leerdam<ref> http://www.archiefedwardbary.nl/paginas/nederland/ns/uitgelicht.htm De Betuwelijn in perspectief</ref>) en Gorinchem en [[Sliedrecht]]. De exploitatie van de provincie Zuid-Holland onder Betuwelijn was oorspronkelijk in handen van de [[SS]], maar vanaf 1889 reden er doorgaande treinen van de naam [[MerwedeLingelijnHIJSM]] tussen [[Amsterdam Centraal|Amsterdam]], Amersfoort, Kesteren en [[Nijmegen]]. Op dit traject werden in 2011 In 1890 ging de exploitatie van de gehele lijn over naar de HIJSM. Over de Betuwelijn kwamen sneltreinen tussen Rotterdam en Nijmegen te rijden, waarbij te Kesteren overgestapt kon worden op de treinen van/naar Amersfoort. Ook reden er internationale treinen tussen Amsterdam, Amersfoort, Nijmegen en Duitsland en tussen Hoek van Holland, Nijmegen en 2012 meerdere nieuwe haltes geopendDuitsland.

== Opening, elektrificatie en dubbelspoor ==De spoorlijn werd Naast diverse sneltreinen reden er in drie delen geopend:* de winterdienst van 1924 ook een aantal doorgaande stopdiensten over de gehele Betuwelijn. Treindelen uit [[ElstArnhem Centraal|Arnhem]] - [[Geldermalsen]]: 1 november 1882* [[Geldermalsen]] - en Nijmegen werden bij station [[GorinchemVork]]: 1 december 1883* samengevoegd; voor de meeste snellere treinen moesten reizigers uit Arnhem omreizen via [[Gorinchem]] Ressen- [[DordrechtBemmel]]: 16 juli 1885of zelfs via Nijmegen. Naast de stoptreinen over de hele lijn reden er ook nog enkele ritten over een deel van de lijn.

De spoorlijn === Tweede Wereldoorlog en gevolgen ===In de Tweede Wereldoorlog vernietigde de bezetter diverse bruggen aan de Betuwelijn en aan de lijn tussen Kesteren en Amersfoort. Hierdoor was er regelmatig geen of beperkt treinverkeer mogelijk. Aan het eind van de oorlog werd de Rijnbrug tussen Kesteren en Rhenen opgeblazen. Aangezien deze nooit meer hersteld is alleen betekende dit het einde van de rechtstreekse verbinding tussen Amersfoort en Kesteren en dus ook voor een aantal doorgaande treinen over het oostelijke gedeelte van de Betuwelijn. Een ander gevolg van de oorlog was dat door de Duitse bezetter geëist werd dat een groot aantal spoorstaven geleverd zou worden ten westen behoeve van [[Tiel]] geëlektrificeerd:* [[Tiel]] - [[de oorlogsvoering. Volgens de oorspronkelijke plannen betekende dit dat de volledige Betuwelijn enkelsporig zou worden, maar met name de oostelijke Betuwelijn spaarde men. Tussen Geldermalsen]]: 1978en Leerdam brak men daarentegen wel één van beide sporen op* <ref>Atlas van de verdwenen spoorlijnen in Nederland (2016), V.M. Lansink en J.M. ten Broek, Zwolle WBOOKS</ref>. Direct na de oorlog reed het treinverkeer tussen Utrecht en Maastricht een poosje via het oostelijk gedeelte van de Betuwelijn; pas in 1947 nam [[GeldermalsenNS]] - [[Dordrecht]]: 1992het westelijk gedeelte van de lijn weer in gebruik.

De spoorlijn is deels enkelsporig; dubbelspoor is wel aangebracht === Dienstregeling tot 1978 ===Nadat de doorgaande treinen tussen Utrecht en Maastricht weer hun normale route konden rijden, reden er eigenlijk geen sneltreinen meer over de Betuwelijn. Grofweg reed er eens per twee uur een stoptrein, waarbij de treinen in het oosten allemaal doorreden naar Nijmegen. Vanaf het begin van de jaren 1950 schroefde NS dit langzaamaan op tot een uurdienst, eerst op de [[Vork]] westelijke Betuweroute en [[Kesteren]], later ook op de oostelijke. Vanaf 1953 reden de eerste dieseltreinen op de Betuwelijn; in 1955 was de stoomtractie helemaal weg in het reizigersvervoer op de lijn (het goederenvervoer zou twee jaar later volgen). De zomerdienstregeling van 1955 kenmerkte zich ook doordat NS op de gehele lijn een uurdienst ging rijden: eenmaal per uur reed er een trein tussen [[Wadenoijen]] Dordrecht en [[Geldermalsen]] ; eenmaal per twee uur reed er een trein tussen Geldermalsen en Nijmegen en eenmaal per twee uur reed er een trein tussen [[Dordrecht Stadspolders]] Geldermalsen en [[Dordrecht]]Arnhem.

==Traject==[[Afbeelding:Elst 01 (640x472).jpg|thumb|282px|right|De Betuwelijn takt aan op de spoorlijn [[Arnhem Centraal|Arnhem]] - volgende grote wijziging vond plaats met [[NijmegenSpoorslag '70]]. Tussen Gorinchem en Geldermalsen ging elk uur een toegevoegde trein rijden, vlak voor station [[Elst]]waardoor er een halfuurdienst op dit traject ontstond. De wissel voor het derde spoor, dat tot aan station Elst moet gaan lopen, is al aangelegdtreinen tussen Nijmegen / Arnhem en Geldermalsen werden doorgetrokken naar Utrecht. 7 augustus 2014]]

{{ RouteRij | {{Rimg|vAtnL|png}} | ''[[Spoorlijn Kesteren - Amersfoort|lijn]] naar [[Amersfoort Centraal|Amersfoort]]'' }}

{{ RouteRij | {{Rimg|ViWbViWo|png}} | ''snelweg A15'' }}

{{ RouteRij | {{Rimg|rsrg}} | [[UtrechtsestraatwegUtrechtsche Straatweg]] }}