Stads- en streekvervoer
Stads- en streekvervoer is de verzamelnaam voor het openbaar vervoer per stadsbus, streekbus, tram en metro.
Nederland
Lijnbus
Lijnbussen rijden in heel Nederland op vastgestelde routes. Onderweg stoppen ze bij vaste bushaltes, maar alleen als er passagiers in- of uit willen stappen. Veel buslijnen komen samen bij een treinstation, op centrale plaatsen in de stad of bij speciale busstations.
De stadsbus rijdt tussen de wijken binnen een stad en de streekbus rijdt tussen steden en dorpen. In bepaalde plattelandsgebieden gingen vanaf 1977 diverse buurtbusprojecten van start. Buurtbussen worden gereden door vrijwilligers met 8-persoonsbussen. Meestal gelden voor de buurtbus afwijkende vervoerbewijzen en tarieven.
In 1998 droeg de rijksoverheid het beheer van het Nederlandse stads- en streekvervoer over aan regionale overheden. Door de invoering van de Wet Personenvervoer 2000 zijn zij verplicht om concessies voor het busvervoer middels een openbare aanbesteding exclusief aan een vervoerder toe te kennen. Alleen Amsterdam, Den Haag, Rotterdam en Utrecht mogen het stadsvervoer ook onderhands gunnen. De laatste drie steden besloten het busvervoer toch aan te besteden.
De concessietermijn voor personenvervoer per bus is maximaal 10 jaar. Indien de concessie ook nog spoorvervoer bevat en dit minimaal 50 procent van het contract beslaat, dan geldt een maximale looptijd van 15 jaar.
Steeds meer busmaterieel rijdt niet meer op diesel, maar maakt gebruik van een alternatieve aandrijving. Met name aardgas-, elektrische en hybride bussen verschijnen steeds meer in het straatbeeld. In Apeldoorn wordt al enige jaren een proef gedaan met de Whisper. Tussen Rotterdam Kralingse Zoom en bedrijvenpark Rivium in Capelle aan den IJssel rijden volautomatische elektrische busjes onder de naam Parkshuttle. Arnhem heeft als enige stad in Nederland een trolleybusnetwerk.
Buslijnen zijn nogal aan veranderingen onderhevig. Busroutes kunnen bijvoorbeeld worden verlegd, verlengd, ingekort of opgeheven. Er zijn hierdoor een hoop voormalige buslijnen. Bij bijvoorbeeld werkzaamheden of evenementen zijn soms tijdelijke buslijnen noodzakelijk.
Er zijn ook een aantal buslijnen die de Nederlandse grens passeren (zie grensoverschrijdende lijnen).
Tram, metro en lightrail
In de grote steden is veel vraag naar openbaar vervoer. Daarom rijden hier in hoge frequenties, naast bussen, ook tram- en metrolijnen.
Stadstrams worden geëxploiteerd in en om Amsterdam, Den Haag en Rotterdam. De trams hebben gemiddeld om de 500 meter een halte.
Sneltrams rijden tussen Amsterdam Zuid en Amstelveen, tussen Utrecht en Nieuwegein/IJsselstein en in de Rotterdamse deelgemeente Prins Alexander.
Metro's rijden in Amsterdam en Rotterdam. Ze rijden zowel boven als onder de grond, vrij van het wegverkeer.
De RandstadRail is een zogeheten lightrailnetwerk en maakt reizen tussen Den Haag en Rotterdam en naar Zoetermeer mogelijk zonder over te stappen. In Rotterdam sluit de RandstadRail aan op het metronetwerk en in Den Haag op het tramnetwerk.
Alle tram-, metro- en lightraillijnen, behalve de Utrechtse sneltram, zijn onderhands gegund aan het plaatselijke stadsvervoerbedrijf. Zie ook: Aanbesteding grote steden.
Op deze wiki is ook informatie beschikbaar over het tram- en metromaterieel.
