RijnGouweLijn
De RijnGouweLijn is een controversieel project in de provincie Zuid-Holland voor een lightrail (tramachtige) verbinding tussen Gouda via Alphen aan den Rijn en Leiden Centraal naar Katwijk en Noordwijk. Hierbij wordt er deels gebruik gemaakt van bestaand spoor, en deels van nieuw spoor. De naam RijnGouweLijn werd tot eind 2009 ook gebruikt voor de inzet van lightrailstellen in de serie 9500 (A32) tussen Gouda en Alphen aan den Rijn.
Inhoud
RijnGouweLijn Oost
Het oostelijke gedeelte van de RijnGouweLijn is over het bestaande spoor tussen Gouda en Leiden Lammenschans. Voor de RijnGouweLijn is in Gouda een nieuw spoor 12 voorzien, gelezen achter het bestaande spoor 11, zodat de kruising met normale treinen naar spoor 9LR verdwijnt. De trein rijdt dan over de spoordijk naar naar de Gouwebrug waar de serie 9500 nu ook al gebruik van maakt. Hiermee is een eerder plan om de spoorlijn vanaf deze brug op straatniveau te laten lopen vervallen, vanwege de hoge kosten. De gewenste doortrekking naar de Goudse binnenstad is hiermee definitief van de baan. Richting Alphen is op het nieuwe industrieterrein langs de A20 een halte voorzien, Gouda Gouweknoop. In Waddinxveen krijgt het industrieterrein Coenecoop een halte, en mogelijk wordt het huidige station richting zuiden verplaatst, zodat het aansluit bij het nieuwe winkelcentrum. Waddinxveen Noord blijft op dezelfde locatie. In het zuiden van Boskoop komt een tweede halte, Boskoop Snijdelwijk. Station Boskoop blijft op dezelfde locatie in het noorden van de plaats. Een eerder plan voor een station in het dunbevolkte noorden van Boskoop (Boskoop Paddegat) is vroegtijdig afgeschoten.
Het perron van Boskoop Snijdelwijk ligt inmiddels in ruwbouw gereed maar onduidelijk is wanneer het in gebruik wordt genomen en of het überhaupt in gebruik genomen zal worden. Het perron is ongeschikt om met reguliere treinen te halteren.
 |
Gouda |
 |
Gouda Goudse Poort |
|
Gouda Gouweknoop |
|
Waddinxveen Coenecoop |
 |
Waddinxveen Centrum |
|
Waddinxveen Noord |
|
Boskoop Snijdelwijk |
|
Boskoop |
 |
Alphen aan den Rijn |
Na Alphen aan den Rijn gaat de RijnGouweLijn verder over de spoorlijn Leiden Centraal - Woerden - Utrecht Centraal. Hiervoor zou de spoorlijn tussen Leiden Lammenschans en Alphen aan den Rijn volledig dubbelsporig moeten worden, in plaats van alleen het huidige stukje bij Zoeterwoude. De NS heeft besloten dat op de nieuwe stations langs dit trajectdeel niet gestopt zal worden door de reguliere treinen (de serie 8800). Mocht er ook een sprinterdienst komen tussen Leiden en Alphen, dan zullen deze waarschijnlijk wel stoppen bij de nieuwe haltes.
Langs dit deel van het traject is een tweede halte in Alphen aan den Rijn voorzien, met de voorlopige werknaam Alphen aan den Rijn West. Verder zal er een halte Rijnwoude komen ten hoogte van Hazerswoude-Rijndijk. In Zoeterwoude-Rijndijk komen zelfs twee haltes, Smeetsweg en Meerburg A4. Daar wordt ook een transferium voorzien, en de tramremise. Vanaf hier worden de sporen van de RijnGouweLijn en de reguliere spoorlijn gescheiden, en is het stadstraject van Leiden voorzien. Tot Leiden Lammenschans lopen de spoorlijn en de tramlijn naast elkaar. Dit zou een driesporig traject opleveren.
|
Alphen aan den Rijn |
|
Alphen aan den Rijn West |
|
Rijnwoude |
|
Zoeterwoude Smeetsweg |
|
Zoeterwoude Meerburg A4 |
|
Leiden ROC |
|
Leiden Lammenschans |
Concessie 2010 - 2012/2013
Sinds 2004 rijdt de serie 9500 als voorproefje al met lightrailvoertuigen van het type A32. Met ingang van de dienstregeling van 2010 zijn deze voertuigen vroegtijdig uit dienst gegaan en werden vervangen worden door SGMm-II. De provincie heeft in een onderhandse gunning aan de NS besloten te kiezen voor meer doorgaande treinen tussen Gouda en Leiden Centraal, en de huidige lange stop van de spitstreinen te laten vervallen. Daarnaast moest de overstap in Alphen verbeteren. Hierdoor is het oude patroon van voor 2007 weer geïntroduceerd, met in de spits een afwijkend patroon. Ten tijde van het besluit, in augustus 2009, reden er geen lightrails vanwege de verbouwing van station Alphen a/d Rijn. Hierdoor ontstond onduidelijkheid of de lightrails per direct afgeschreven waren.
Voor de periode na 2012 zijn er nog geen besluiten genomen, maar duidelijk is dat de inzet van trammaterieel voorlopig niet plaats zal vinden, er is geen beschikbaar materieel aangezien alle aanwezige trams aan Stockholm verkocht zijn. De kans op verlenging van de huidige concessie met SGM zal daarom zeer groot zijn. Onduidelijk is nog of dit in combinatie met de busconcessie Midden-Holland zal gebeuren.
Stadstraject Leiden
Binnen Leiden moet de RijnGouweLijn als een stadstram gaan rijden met een frequentie van 8x per uur. Over het tracé van deze stadstram is veel gesteggel geweest. In november 2008 is uiteindelijk besloten dat het geplande trace via de Breestraat niet doorgaat, en dat er een omleiding via de Hooigracht wordt aangelegd. Voordeel van dit tracé is dat het niet door een drukke winkelstraat gaat, en het volledige traject dubbelsporig aangelegd kan worden, terwijl dat niet mogelijk was in de Breestraat. Wel zijn de kosten bijna 18 miljoen hoger. De beslissing en het akkoord tussen de gemeente Leiden en de provincie kwam net voor een deadline gesteld door de provincie. Zou de gemeente niet op tijd met een alternatief komen nadat een eerder plan was weggestemd in een door sommigen onrechtmatig bestempeld referendum, dan was alsnog het tracé door de Breestraat doorgedrukt.
Westelijk van Leiden Centraal zou de tramlijn langs het Leidsch Universitair Medisch Centrum, het Bio Science Park en het universiteitsterrein naar het transferium bij de A44 moeten gaan lopen. Hiervoor wordt deels gebruik gemaakt van een oud tracé van de Blauwe tram.
|
Leiden Lammenschans |
|
Leiden Hogewoerd |
|
Leiden Haarlemmerstraat |
|
Leiden Korte Mare |
|
Leiden Centraal |
|
Leiden LUMC |
|
Leiden Hogeschool |
|
Leiden Bio Science Park |
|
Oegstgeest (Transferium A44) |
Voorgeschiedenis besluitvorming
De plannen van de provincie Zuid-Holland vanaf 2005 voor een stadstraject in Leiden hebben meerdere jaren voor een politiek spektakel gezorgd. Na de presentatie van de eerste plannen ontstonden er diverse actiegroepen tegen de RijnGouweLijn die een referendum eisten. Door de pro-RijnGouwelijn D66-wethouders Pechtold en Hessing is dit altijd tegengehouden. Een tweede bestuursakkoord tussen de Leiden en de provincie is nooit goedgekeurd, en het eerste akkoord is in 2006 verlopen. Toen al was al duidelijk dat de kosten flink zouden oplopen.
De RijnGouwelijn werd in 2006 zodoende een onderwerp van de gemeenteraadsverkiezingen. De partijen die uiteindelijk een coalitie vormden, PvdA, SP, GL en CU, namen een referendum op in het coalitieakkoord. Deze werd gehouden op 7 maart 2007, tijdens de verkiezingen van de provinciale staten. Het referendum, met de vraag "Wilt U dat de gemeente Leiden meewerkt aan de RijnGouwelijn door Leiden?", werd door bijna 69% van de stemmers met nee beantwoord, en de opkomst was ruim 54%, waardoor het bindend werd. Dit referendum was echter zeer controversieel, omdat alle andere gemeentes al akkoord waren gegaan met de RijnGouwelijn Oost, waardoor de burgers van Leiden een besluit namen over het beleid van andere gemeentes. De provincie heeft daarom ogenblikkelijk verklaard dat ze het referendum naast zich neer zouden leggen, en dat ze door zouden gaan met planvorming.
Hierdoor ontstaat er een conflict binnen de coalitie. De SP is van mening dat elke samenwerking voor de RijnGouweLijn niet wordt goedgekeurd, de overige partijen vinden dat dit alleen geldt voor het tracé door de Breestraat. De SP stapt uit de coalitie, en het college valt. De provincie stelt dan al voor haar doorzettingsmacht te gebruiken, om zo de politieke problemen op te lossen.
Dan komt de nieuwe coalitie van PvdA, VVD, GL en CDA met haar akkoord, waarin staat dat de RijnGouweLijn er hoe dan ook komt. Na stevige onderhandelingen met de provincie komt er een nieuw akkoord over een tracé via de Hooigracht en Langegracht. Hierbij is ook een ringweg in het oosten van Leiden inbegrepen. Uiteindelijk is dit plan 40 miljoen euro duurder. In 2008 wordt hiervoor de bestuursovereenkomst getekend, en goedgekeurd. Daarmee kan de aanleg van de RijnGouweLijn in Leiden in 2014 beginnen.
In 2010 werd de strijdbijl toch weer opgegraven, want bij de verkiezingen voor de gemeenteraad werd een nieuwe coalitie gevormd onder de leiding van D66. Naast D66 zitten ook de VVD, SP en CDA in deze coalitie. In het coalitieakkoord werd het eerste beleidspunt dat opgenomen werd dat er geen (medewerking aan een) RijnGouweLijn gegeven zou worden. Daarnaast werd een commissie aangesteld die zou onderzoeken wat de mogelijkheden van de gemeente Leiden waren om onder de tram uit te komen.
Deze Adviescommisie Hoogwaardig Openbaar Vervoer Leiden presenteerde op 22 september 2010 een rapport waarin men de conclusie trok dat er onvoldoende juridische onderbouwing was voor de gemeente Leiden om de afgesloten bestuursovereenkomst op te kunnen zeggen. Het college van Leiden nam dit standpunt over en staakte het verzet tegen de aanleg van de RijnGouweLijn.
De provincie is nu gestart met het uitvoeren van de Milieu Effecten Rapportage. Hieruit moet blijken wat de beste variant is, al gaat men er vanuit dat de aanleg van de RijnGouweLijn in Leiden zal gebeuren via de Hooigracht. Daarnaast start de provincie de aanbesteding van nieuw trammateriaal, dat vanaf december 2012 ingezet moet gaan worden tussen Gouda en Alphen, en later ook op de rest van de RijnGouweLijn. De provincie wordt eigenaar van het materieel om zo het bedrijfsrisico voor de vervoerders te verminderen.
In 2011 kwam het project na de verkiezingen voor de Provinciale Staten opnieuw tot stilstand, wellicht zelfs definitief. De trambaan tussen Leiden en de plaatsen aan de kust leek gedegradeerd te worden tot busbaan en ook de aanleg van de trambaan door de binnenstad van Leiden kwam op glad ijs. Hoewel de burgers in eerste instantie erg positief waren over het stilleggen van het project realiseerde men zich al snel dat hiermee de ringweg ook van de kaart was verdwenen, ondanks de plannen van de Provinciale Staten om deze toch aan te leggen. Sindsdien is onduidelijk wat er met het project gaat gebeuren.
RijnGouweLijn West
Vanaf het transferium bij de A44 wordt een volledig nieuw traject aangelegd naar Katwijk aan Zee en Noordwijk aan Zee. De splitsing van deze twee takken is voorzien in Katwijk. Er zijn op dit moment nog twee tracévarianten voor Katwijk, de beslissing over het definitieve tracé valt op 24 juni 2009. De voorkeur van de provincie is een route grotendeels gelijk aan de oude blauwe tram, waardoor vijftig jaar na de laatste tram opnieuw trams door de Tramstraat in Katwijk zullen rijden. Gedeputeerde Staten heeft hier reeds mee ingestemd, naar verwachting zal de Provinciale Staten hiermee ook instemmen.
De gemeentes Katwijk en Noordwijk hebben een duidelijke voorkeur over een snelle trajectvariant via de N206. De provincie heeft al toegezegd haar macht te gebruiken om bestemmingsplannen erdoor te drukken als de gemeentes hun medewerking aan de plannen zullen weigeren. Eerder dreigde hetzelfde te gaan gebeuren in Leiden.
