Lijn 51 Amsterdam Centraal Station - Amstelveen Westwijk
 | |
| Vervoerder(s) | GVB |
| Concessie | Stadsvervoer Amsterdam |
| Lijnsoort | Metro |
| Materieel | BN, CAF |
| Rijdt sinds | 13 september 2004 t/m heden |
Frequenties
| |
| Spits | 8x/uur |
| Spits (vakantie) | 6x/uur (zomer) |
| Dal | 6x/uur |
| Avond | 6x/uur |
| Zaterdag | 6x/uur |
| Zondag | 6x/uur |
| Vragen? Zie onze OV Vraagbaak | |
|---|---|
Lijn 51, ook wel de Amstelveenlijn genoemd, verbindt Amstelveen Westwijk met het Amsterdamse Centraal Station, en is 19,5 kilometer lang. De kenkleur van de lijn is oranje.
Lijn 51 is een bijzondere lijn, tussen Amsterdam Centraal en Amsterdam Zuid rijdt deze lijn als metro. Daar gaat de pantograaf omhoog om contact te maken met de bovenleiding en rijdt deze lijn verder als sneltram naar Amstelveen. Aangezien de metrostations geschikt zijn voor 3 meter breed materieel, maar de sneltramhaltes slechts voor 2,65 meter breed materieel, hebben de sneltrams treeplanken om de ruimte tussen het perron en de wagen op te vullen. Wanneer de metro zich ombouwt tot sneltram, worden deze treeplanken ingeklapt.
Route
19 km (4 km ondergronds) - 29 stations
Gemiddelde snelheid: 30 km/uur
Historie
Over de Amstelveenlijn is lang gesteggeld: Amsterdam zag wel brood in een rendabele railverbinding naar de buurgemeente, maar Amstelveen was best tevreden met de bestaande busdiensten en wilde alleen meewerken als het metrolijn zou worden. Dat was niet echt mogelijk vanwege de houding van 'Den Haag', want daar vond men zo'n metro veel te duur en wilde slechts bijdragen aan een klassieke tramverbinding. Uiteindelijk vonden de partijen elkaar in het midden en rolde het verschijnsel sneltram naar voren. In 1991 werd dus de bestaande tramlijn 5 doorgetrokken vanaf Station Zuid/WTC naar het centrum van Amstelveen en werd een nieuwe sneltramlijn 51 geïntroduceerd die over het bestaande metrotraject van het CS naar Spaklerweg liep en vandaar afboog, nog steeds als een volwaardige metro, naar Station Zuid/WTC. Vanaf daar liep de lijn over een geheel vrijliggende trambaan naar het station Poortwachter in de Amstelveense wijk Middenhoven. De lijn is geopend op 1 december 1990. Aangezien lijn 5 een klassieke tramlijn is en lijn 51 tussen CS en Zuid een volwaardige metro liggen op het gezamenlijke traject tussen Zuid en Oranjebaan zowel hoge als lage perrons. Het deel waar lijn 51 solo rijdt kent alleen hoge perrons. De hoge perrons zijn 65 meter lang, hetgeen precies genoeg is voor twee sneltramstellen.
Op 13 september 2004 is de lijn verlengd vanaf Poortwachter naar Westwijk. Hierbij is deels gebruik gemaakt van het dijklichaam wat nog resteerde van de voormalige Haarlemmermeerspoorlijnen.
Toekomst
De komst van de Noord-Zuidlijn en de ouderdom van het sneltrammaterieel zijn beiden aanleiding geweest om te onderzoeken of de Amstelveenlijn in zijn huidige vorm toekomstvast is.
Noord-Zuidlijn
De Noord-Zuidlijn zal in de beginjaren zijn zuidelijke eindpunt hebben op Station Zuid. Na 2020 is het echter de bedoeling dat Station Zuid samen met de A10 onder de grond verdwijnen, om erboven plaats te maken voor kantoren en appartementen. In het kader van dit dokmodel zal het eindpunt van de Noord-Zuidlijn zuidwaarts verplaatst worden ter hoogte van de Vrije Universiteit; Station Buitenveldert. Dit omdat er dan op Station Zuid niet meer gekeerd kan worden, gestopt wordt er uiteraard wel. Het dokmodel maakt ook een einde aan de mogelijkheid om aan te takken op lijn 51. Het noordelijke eindpunt van lijn 51 zou dan ook de Boelelaan/VU worden, waar overgestapt kan worden op de Noord-Zuidlijn en tram 5.
Capaciteit
Bij de overweging om het huidige sneltrammaterieel te vervangen, speelt de capaciteit dat zulk materieel heeft mee. De huidige lijn heeft perrons die 2 stellen kunnen ontvangen. Dit is echter onvoldoende in de toekomst, bij het groeien van de Zuidas, de functie als werklocatie van Amstelveen en de Vrije Universiteit. Ook vanwege de lage betrouwbaarheid van sneltrammaterieel geniet een metro-exploitatie de voorkeur. Een laatste argument op materieelgebied is dat éénzelfde materieelsoort op (een groot deel van) het metronet exploitatievoordelen met zich mee brengt. Denk bijvoorbeeld aan uitwisselingsmogelijkheden en onderhoud(scontracten). Als er overgestapt moet worden op de NoordZuid-lijn op station Buitenveldert, zal het aantal gebruikers van de 51 wel drastisch afnemen. Lijn 5, die wel een directe verbinding met het centrum van Amsterdam geeft, zal met capaciteitstekorten kampen. Om alle passagiers te kunnen vervoeren zouden er 30 trams per uur per richting nodig zijn. Dit staat haaks op de groei van het autoverkeer op de kruising De Boelelaan / Buitenveldertselaan, waar al deze trams nooit tussendoor kunnen zonder vertragingen. Ook is er in het centrum van Amsterdam, in bijvoorbeeld de Leidsestraat, geen ruimte voor al deze trams; de noodzaak voor dit aantal speelt daar ook veel minder. Een oplossing zou kunnen zijn om een alternatief eindpunt voor tram 5 te maken, om het overbodige deel uit het centrum te weren.
De stadsregio Amsterdam had dan ook in eerste instantie de intentie om de Amstelveenlijn om te bouwen tot metro. De voorkeursvariant was om de Amstelveenlijn aan te sluiten op de NoordZuid-lijn. Eerste mogelijkheid hiervoor zou zijn dat het zuidelijke eindpunt van de NoordZuid-lijn bij de huidige halte Sportlaan in Amstelveen gelegd wordt; lijn 51 zou dan een pendeltram tussen Sportlaan en Westwijk worden. Een andere optie was om de gehele Amstelveenlijn te vermetro'en. Zowel het ondergronds brengen van de Amstelveenlijn, als het verhoogd aanleggen van een metroviaduct is onderzocht.
Uiteindelijk heeft men besloten de Amstelveenlijn los te koppelen van het metronet en om te bouwen tot een regiotram. Dit besluit is voornamelijk voortgekomen uit financiële motieven. Er zullen uiteindelijk twee of drie tramlijnen vanuit Amstelveen naar Amsterdam gaan rijden. Eén of meerdere daarvan zouden eventueel verlengd kunnen worden naar Uithoorn.
Drukke spitstrajecten
Metro/sneltram 51 hoort tegenwoordig samen met metro 50 tot de drukste metrolijnen van het Amsterdamse openbaar vervoer. Overvolle metro's zijn aan de orde van de dag. Tijdens het spitsuur is er soms geen doorkomen aan.
De grootste problemen doen zich voor tussen het Centraal Station en de Zuidas. In de ochtendspits is er vaak een groot capaciteitstekort in de richting van de Zuidas, in de avondspits juist richting het Centraal Station. De oorzaak ligt bij het feit dat er (nog) geen directe trein- of metroverbinding tussen CS en de Zuidas ligt, waardoor passagiers enkel lijn 51 kunnen nemen.
Zelfs in de tegenspitsrichting ('s ochtends richting het Centraal Station en 's avonds richting Station Zuid) is het vaak druk. Ook hier zijn de metro's vaak vol, maar het capaciteitsprobleem is iets minder groot.
Het sneltramtraject door Amstelveen is aanzienlijk minder druk. De lijn vormt hier een verbinding tussen Amstelveen en de Zuidas. 's Ochtends reizen er daarom veel passagiers naar Station Zuid toe en 's avonds vooral naar Amstelveen.
