Hoofdpagina
Over de OVNL-wiki
De OVNL-wiki is een handig naslagwerk over het openbaar vervoer in Nederland van toen, nu en de toekomst. Daarnaast zijn er pagina's over het OV in onder meer België, Duitsland, Frankrijk en Luxemburg. De wiki telt nu 47.991 artikelen.
Een groep enthousiastelingen verzamelt informatie over treinseries, spoorlijnen, spoorwegtechniek, stations, busstations, bus-, tram- en metrolijnen, OV te water, dienstregelingen, materieel, vervoerders, concessies, huisstijlen, vakjargon, de OV-chipkaart en nog veel meer!Meehelpen?
Er wordt geprobeerd de informatie op de wiki zo betrouwbaar mogelijk te houden. Help ook mee!
- Registreren.
- Al geregistreerd? Inloggen.
- Zoek op of het artikel al bestaat.
- Maak het artikel zelf aan, werk een beginnetje uit of kies een onderwerp uit de wenslijst.
- Raadpleeg de hulpinformatie voor meer tips en uitleg.
- Bekijk ook eens het discussieonderdeel op het forum.
30px Dienstregeling
Wat zou het openbaar vervoer zijn zonder dienstregeling?
Reizigers kunnen hiermee hun reis plannen, het personeel van de voertuigen kan worden geïnstrueerd over de tijden en de route die ze moeten aanhouden en het materieel kan worden gecoördineerd.
Reisinformatie is beschikbaar in de vorm van bijvoorbeeld een vertrekstaat, lijnfolder of een reisplanner op internet.
De dienstregeling wordt regelmatig onder de loep genomen, om bestaande verbindingen nog beter op elkaar af te stemmen en omdat er lijnen bijkomen of verdwijnen. Alle spoorwegmaatschappijen in Europa hanteren sinds 2002 een dienstregelingsjaar dat afloopt op de tweede zaterdag van december. De meeste regionale vervoerders hanteren dezelfde dienstregelingsperiode, maar ook op andere momenten kunnen wijzigingen doorgevoerd worden. Tot en met 2001 begon het nieuwe dienstregelingsjaar eind mei.
Bij werkzaamheden, wegafsluitingen, vakantieperiodes, evenementen, slechte weersomstandigheden of grote storingen kan de dienstregeling tijdelijk worden aangepast. De NS en ProRail hebben sinds 2012 een Landelijk Uitgedunde Dienstregeling achter de hand, die kan worden ingezet bij specifieke weersomstandigheden.
Artikelen op de wiki over dienstregelingswijzigingen:
- Trein: 2014
- Bus, tram, metro: 2014
- Dienstregeling naar jaar
Trein
Nederland kent een uitgebreid spoornet. Vroeger exploiteerde de NS alle binnenlandse reizigerstreinen. In 1995 werd de NS verzelfstandigd. Een jaar later ging Lovers Rail als eerste bedrijf de concurrentie aan met de NS. Dit werd al snel een flop.
Succesvoller bleek het decentraliseren van diverse regionale treindiensten, die door de NS vaak als onrendabel waren aangewezen. Veel van deze diensten zijn daarna openbaar aanbesteed. Bij een aanbesteding wordt gekeken welke vervoerder de beste prijs-kwaliteitsverhouding kan bieden. Het exploitatiecontract, de zogeheten concessie, mag tegenwoordig maximaal 15 jaar duren, waarna er weer een nieuwe aanbesteding moet worden uitgeschreven. De treindienst Almelo - Mariënberg had in 1997 de primeur, deze werd in mei 1998 overgenomen door Oostnet. Later volgden meer trajecten. Arriva rijdt nu bijvoorbeeld stop- en sneltreinen op de Vechtdallijnen en Veolia Transport op de Heuvellandlijn.
De belangrijkste verbindingen (tegenwoordig alle Intercity's en Sprinters) zijn gebundeld in het hoofdrailnet. Deze concessie is door het Ministerie van Infrastructuur en Milieu tot zeker 2025 onderhands gegund aan NS Reizigers. Enkele gedecentraliseerde treindiensten worden ook nog door NS uitgevoerd, waaronder het Kamperlijntje.
Internationale treinen van en naar Nederland worden gereden door NS Hispeed en door de buitenlandse vervoerders Deutsche Bahn, NMBS en Thalys.
Elke treinrit heeft een eigen treinnummer. De laatste twee cijfers hiervan verschillen per rit, de overige cijfers duiden de treinserie aan. Het meeste treinmaterieel voor personenvervoer rijdt tegenwoordig op elektriciteit. Slechts op enkele trajecten wordt nog dieselmaterieel ingezet. In Nederland hebben alle speciale punten van het spoorwegnet (zoals dienstregelpunten) eigen plaatsnaamverkortingen.
Wanneer er sprake is van een verstoring van de treindienst, komt de bijsturingsafdeling van de vervoerder in actie. Bij ernstige ongevallen wordt ook de verkeersinspectie ingeschakeld.
Op deze wiki is tevens informatie te vinden over circa 1300 bestaande stations in binnen- en buitenland en over ongeveer 600 voormalige stations.
Lijnbus
Lijnbussen rijden in heel Nederland op vastgestelde routes. Onderweg stoppen ze bij vaste bushaltes, maar alleen als er passagiers in- of uit willen stappen. Veel buslijnen komen samen bij een treinstation, op centrale plaatsen in de stad of bij speciale busstations.
De stadsbus rijdt tussen de wijken binnen een stad en de streekbus rijdt tussen steden en dorpen. In bepaalde plattelandsgebieden gingen vanaf 1977 diverse buurtbusprojecten van start. Buurtbussen worden gereden door vrijwilligers met 8-persoonsbussen. Meestal gelden voor de buurtbus afwijkende vervoerbewijzen en tarieven.
In 1998 droeg de rijksoverheid het beheer van het Nederlandse stads- en streekvervoer over aan regionale overheden. Door de invoering van de Wet Personenvervoer 2000 zijn zij verplicht om concessies voor het busvervoer middels een openbare aanbesteding exclusief aan een vervoerder toe te kennen. Alleen Amsterdam, Den Haag, Rotterdam en Utrecht mogen het stadsvervoer ook onderhands gunnen. De laatste drie steden besloten het busvervoer toch aan te besteden.
De concessietermijn voor personenvervoer per bus is maximaal 10 jaar. Indien de concessie ook nog spoorvervoer bevat en dit minimaal 50 procent van het contract beslaat, dan geldt een maximale looptijd van 15 jaar.
Steeds meer busmaterieel rijdt niet meer op diesel, maar maakt gebruik van een alternatieve aandrijving. Met name aardgas-, elektrische- en hybride bussen verschijnen steeds meer in het straatbeeld. In Apeldoorn wordt al enige jaren een proef gedaan met de Whisper. Tussen Rotterdam Kralingse Zoom en bedrijvenpark Rivium in Capelle aan den IJssel rijden volautomatische elektrische busjes onder de naam Parkshuttle. Arnhem heeft als enige stad in Nederland een trolleybusnetwerk.
Buslijnen zijn nogal aan veranderingen onderhevig. Daarom zijn er op deze wiki ook tal van pagina's met informatie over tijdelijke- en voormalige buslijnen. Daarnaast zijn er pagina's over grensoverschrijdende- en buitenlandse buslijnen.
Tram, metro en lightrail
In de grote steden is veel vraag naar openbaar vervoer. Daarom rijden hier in hoge frequenties, naast bussen, ook tram- en metrolijnen.
Stadstrams worden geëxploiteerd in en om Amsterdam, Den Haag en Rotterdam. De trams hebben gemiddeld om de 500 meter een halte.
Sneltrams rijden tussen Amsterdam Zuid en Amstelveen, tussen Utrecht en Nieuwegein/IJsselstein en in de Rotterdamse deelgemeente Prins Alexander.
Metro's rijden in Amsterdam en Rotterdam. Ze rijden zowel boven als onder de grond, vrij van het wegverkeer.
De RandstadRail is een zogeheten lightrailnetwerk en maakt reizen tussen Den Haag en Rotterdam en naar Zoetermeer mogelijk zonder over te stappen. In Rotterdam sluit de RandstadRail aan op het metronetwerk en in Den Haag op het tramnetwerk.
Alle tram-, metro- en lightraillijnen, behalve de Utrechtse sneltram, zijn onderhands gegund aan het plaatselijke stadsvervoerbedrijf. Zie ook: Aanbesteding grote steden.
Uiteraard is op deze wiki informatie beschikbaar over het tram- en metromaterieel.
