Elektrificatie
Elektrificatie is de benaming van het pakket aan werkzaamheden dat noodzakelijk is om een bestaand spoortraject te voorzien van bovenleiding en geschikt te maken voor de inzet van electrische treinen.
Inhoud
Start van de elektrificatie van spoorlijnen
Een aantal spoorlijnen was aan het begin van de twintigste eeuw bijna overbelast. Met behulp van elektrificatie konden treinen sneller accelereren en remmen, waardoor weer ruimte op de baanvakken kon ontstaan. In 1908 werd de eerste spoorlijn, de destijds nieuw geopende Hofpleinlijn, geëlektrificeerd, oorspronkelijk met 10.000 volt wisselspanning. Toen in 1922 werd besloten verder te gaan met de elektrificatie werd voor een systeem met 1.500 volt gelijkspanning gekozen. De Oude Lijn tussen Amsterdam en Rotterdam was het eerstvolgende traject dat geëlektrificeerd zou worden. In 1924 was een proeftraject tussen Leiden en Den Haag HS gereed; in 1927 de rest van de spoorlijn, in hetzelfde jaar nog gevolgd door de IJmondlijn tussen Haarlem en IJmuiden. In 1926 was inmiddels ook de Hofpleinlijn al omgebouwd om overweg te kunnen met het nieuwe systeem van 1.500 Volt gelijkspanning.
Elektrificaties voor de Tweede Wereldoorlog
Omdat de elektrificaties zorgen voor een kostenbesparing werd er tot aan de Tweede Wereldoorlog doorgegaan met de elektrificaties. Eerst werden enkele spoorlijnen in de westelijke Randstad van een bovenleiding voorzien; later was het zogenaamde Middennet aan de buurt: vanuit Utrecht werden ook bijvoorbeeld Eindhoven en Nijmegen met elektrische treinen beschikbaar. Door het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog kwam het elektrificeren van het spoorwegnet stil te liggen: alleen het traject tussen Utrecht en Hilversum werd nog van een bovenleiding voorzien, zij het met een rond bovenleidingsconstructie om materialen te besparen.
Elektrificaties na de Tweede Wereldoorlog
Na de Tweede Wereldoorlog was een zeer groot deel van het Nederlandse treinmateriaal niet meer aanwezig of niet meer in bruikbare staat. Hoewel de aanschaf van stoomtreinen er waarschijnlijk voor gezorgd had dat de dienstregeling van voor de oorlog snel weer zou kunnen worden hervat, werd er toe besloten om op grote schaal over te gaan op elektrische treinen, omdat deze treinen sneller en efficiënter zijn. [1]. Tussen 1946 en 1957 werd het grootste deel van het Nederlandse spoorwegnet van bovenleiding voorzien. In 1958 werd afscheid genomen van de stoomtreinen in de reguliere reizigersdienst: Nederland was hiermee ruimschoots eerder dan omringende landen.
Noemenswaardige elektrificaties van reeds bestaande en in gebruik zijnde spoorlijnen na 1958 zijn:
- 1974: Zaandam - Enkhuizen en Alkmaar - Hoorn
- 1978: Tiel - Geldermalsen
- 1987: Zwolle - Emmen
- 1992: Geldermalsen - Dordrecht
Elektrificaties in de 21ste eeuw
Nieuw aangelegde spoorlijnen, zoals de Hanzelijn, worden in de 21ste eeuw vrijwel altijd direct geëlektrificeerd. Bij de HSL-Zuid en de Betuweroute is hierbij afwijkend gekozen voor 25.000 volt wisselspanning. Omdat in 2013 het fiscale voordeel op rode diesel kwam te vervallen worden enkele regionale, niet geëlektrificeerde trajecten alsnog van bovenleiding voorzien of wordt dit tenminste overwogen [2]. In oktober 2016 kwam de elektrificatie van het traject tussen Zwolle en Wierden aan de Spoorlijn Zwolle - Almelo gereed. In 2017 wordt de spoorlijn tussen Zwolle en Kampen aan de Centraalspoorweg van een bovenleiding voorzien, in 2020 gevolgd door het traject tussen Nijmegen en Roermond aan de Spoorlijn Nijmegen - Venlo en de Staatslijn E.
Gedeeltelijk of geheel geëlektrificeerde spoorlijnen in Nederland
| Bronnen, noten en/of referenties: |
