Eerste Beeker Autobus Dienst
NV Eerste Beeker Autobus Dienst (EBAD) is een voormalig openbaarvervoerbedrijf uit Beek dat busdiensten exploiteerde tot 1977. In 1977 ging EBAD op in Nedam's Autobus Onderneming (NAO) en fuseerde samen met NAO en de Limburgsche Tramweg-Maatschappij (LTM) tot Verenigd Streekvervoer Limburg (VSL).
Ontstaan
Garage Cartigny uit Sittard begon in 1923 als eerste een busdienst in Beek. Ook Pierre Kerckhoffs begon in 1923 een busdienst in Beek, Beek-Ulestraten-Meerssen-Maastricht. In 1925 waren er nog drie bedrijven bij gekomen: van Maessen, van Demandt en van garage Spronck, alle uit Maastricht. Zij reden allemaal op de lijn Sittard-Beek-Maastricht.
Vanwege de concurrentie verkocht Cartigny zijn bus aan Collard uit Elsloo. In 1926 legde de overheid de wildgroei in het openbaar vervoer aan banden. Voortaan waren vergunningen vereist. Garage Spronck haakte af. De overige vier bedrijven werden aangespoord tot samenwerking. Hieruit ontstonden twee bedrijven: Zuid-Limburgse Autobusdienst (ZLAD) van Demandt en Collard en Verenigde Autobusdienst-Central (VAD-Central) van Kerckhoffs en Maessen. De bedrijven gingen samenwerken en stelden vanaf 1930 een gezamenlijke dienstregeling op. Na het overlijden van Demandt ging de vergunning van ZLAD geheel naar Collard. De in 1937 opgerichte Commissie Vergunningen Personenvervoer (CVP) drong aan op volledige samenvoeging omwille van schaalvergroting. In 1938 gingen de twee bedrijven samen. De gekozen naam VADO kon niet worden gebruikt omdat deze al in gebruik was bij een andere busondernemer. Daarom werd een nieuwe naam gekozen. Op 1 mei 1938 ging dit nieuwe bedrijf verder als Eerste Beeker Autobus Dienst (EBAD). De drie families kregen allemaal een gelijk aandeel in het nieuwe bedrijf. In 1939 werden twee lijnen overgenomen.
Oorlogsjaren
Aan het begin van de Tweede Oorlog had EBAD vijf lijnen: Sittard-Beek-Maastricht, Maastricht-Borgharen-Itteren, Maastricht-Geulle, Sittard-Geleen-Stein en Sittard-Geleen-Hoensbroek. EBAD had twintig bussen om deze lijndiensten te rijden. De bezetter vorderde vrijwel onmiddellijk de helft van de bussen. Wegens gebrek aan diesel reden de resterende bussen op gas. De lijn Sittard-Hoensbroek werd gestaakt en moest EBAD deze bovendien op last van CVP aan LTM overdraden omdat deze in het gebied in LTM liep. Daarvoor moest LTM haar buslijn Sittard-Geleen-Lindenheuvel afstaan aan EBAD. Tegen het einde van de oorlog werden de laatste rijvaardige bussen door terugtrekkende Duitse soldaten gevorderd.
Wederopbouw
Aan het einde van de oorlog waren alleen nog vier wrakken over. Met behulp van verstopte onderdelen werden deze snel rijvaardig gemaakt en ingezet voor mijnwerkersvervoer. Met de instroom van nieuwe bussen kwam ook het streekvervoer langzaam weer op gang. Eind jaren '40 richtte EBAD een tourbedrijf op, EBATOURS. Het reizigersvervoer groeide. In 1956 beschikte EBAD over 32 lijnbussen en 8 touringcars. In Beek werd een nieuwe kantoor gebouwd. De CVP verleende nieuwe vergunningen en EBAD ging in Zuid-Limburg samenwerken met LTM en de Internationale Autobusonderneming (IAO) uit Eygelshoven.
Na de annexatie van Itteren en Borgharen door de gemeente Maastricht werd de lijndienst Itteren-Borgharen overgedragen aan de Stadsbus Maastricht. In de jaren zestig liep het streekvervoer door de stijgende welvaart langzaam terug. EBATOURS draaide goed. Eind jaren '60 stapte EBAD over op de nieuwe standaardstreekbus en begon EBAD met groepsvervoer voor scholieren van de Afcent school, in samenwerking met LTM, IAO en touringcarbedrijf Fortuna Cars.
Ebatours verzorgde met 18 touringcarvergunningen o.a. een uitgebreid reisprogramma met reizen naar Duitsland, Oostenrijk, Zwitserland, Frankrijk, Italië en Hongarije. Hiervoor werden toeristen opgehaald uit alle grote plaatsen ten zuiden van de lijn IJmuiden-Apeldoorn terwijl ook een servicelijn vanuit Hasselt en Genk in België werd onderhouden. Ebatours beheerde ook twee eigen hotels, nl. in Westendorf (Oostenrijk) en Alpnach (Zwitserland) en 5 reisbureaus in Beek, Sittard, Brunssum (Afcent-terrein), Heerlen en in Maastricht. De vestiging in Maastricht voerde de naam Aviatours en verzorgde ook vliegreizen. Gedurende één seizoen werd zelfs met een eigen DC-7C gevlogen naar Spanje.
Einde van EBAD
Door de teruggang in reizigers besloot de opvolger van CVP, de CVV (Commissie Vervoervergunningen) in 1970 de vervoerder VADAH uit Echt op te splitsen. De lijnen ten zuiden van Echt gingen naar EBAD, de lijnen ten noorden naar NAO. EBAD nam tien personeelsleden, zes bussen en de lijnen Echt-Susteren-Sittard-Maastricht en Sittard-Susteren-Maaseik over.
In 1974 werd het Managementteam Exploitatieve Samenwerking Openbaar-vervoerbedrijven (MT-ESO) en de NV ESO opgericht om het overleg en de samenwerking tussen streekvervoerders te vergroten. Onder invloed van ESO werd de samenwerking tussen de Limburgse streekvervoerders vergroot. In 1977 begon EBAD onderhandelingen met NAO over overname van de EBAD aandelen. NAO nam de aandelen van EBAD later in dat jaar over en besloot te gaan fuseren met LTM. Het nieuwe samenwerkingsverband tussen EBAD, NAO en LTM kreeg de naam Verenigd Streekvervoer Limburg (VSL). Hiermee kwam een einde aan EBAD. VSL nam geleidelijk de laatste particuliere vervoerders in Midden- en Zuid-Limburg over en fuseerde uiteindelijk in 1995 met Zuidooster tot de huidige Hermes Groep, welke tot 10 december 2006 het hele streekvervoer in Limburg verzorgde, met uitzondering van de stadsdienst in Maastricht en streekvervoer in het Heuvelland.
Ebatours heeft nog enkele jaren geprobeerd zelfstandig te blijven voortbestaan o.a. door te gaan rijden voor de Oad, maar kon de concurrentiestrijd niet aan en is aan een faillissement ten onder gegaan.
| Bronnen, noten en/of referenties: |
|
