Concessie Noordelijke Treindiensten
| Noordelijke treindiensten | |
|---|---|
| OV-autoriteit | Provincies Groningen en Fryslân |
| Vervoerder(s) | Arriva |
| Duur | 15 jaar |
| Periode | 11.12.2005 - 12.12.2020 |
| Voorganger(s) | Treindiensten Groningen/Fryslân |
| Opvolger(s) | Spoorvervoer Fryslân/Groningen |
| Concessietabel - Concessiekaart | |
De concessie Noordelijke treindiensten omvat de dieseltreinen op de Noordelijke Nevenlijnen.
Onder de noemer Noordelijke Nevenlijnen worden de zes niet-geëlektrificeerde spoorlijnen voor reizigersvervoer in de provincies Groningen en Fryslân verstaan. Dit zijn de lijnen:
en de drie delen van de zogeheten Staatslijn B (Harlingen - Nieuweschans):
- van Harlingen Haven naar Leeuwarden
- van Leeuwarden naar Groningen
- van Groningen naar Bad Nieuweschans.
Tot 1999 was de exploitatie van deze lijnen in handen van de Nederlandse Spoorwegen. Tussen 1999 en 2005 werden ze geëxploiteerd door NoordNed. Sinds het ingaan van de nieuwe concessie in december 2005 is de exploitatie voortgezet onder de vlag van Arriva. De concessie loopt tot eind 2020.
Geschiedenis
De lijn Harlingen – Leeuwarden – Groningen – Nieuweschans werd door de Staat der Nederlanden aangelegd als Staatslijn B en in exploitatie gegeven in de periode 1863-1868.
Het traject Harlingen – Leeuwarden werd geopend in 1863 en was de tweede door de Staatsspoorwegen in gebruik genomen spoorlijn. Drie jaar later, in 1866, werd de lijn verlengd naar Groningen en in 1868 werd de lijn verlengd naar Nieuweschans bij de Duitse grens. Hierdoor was er een rechtstreekse verbinding ontstaan tussen de haven van Harlingen en het Duitse achterland.
In 1884 werd de spoorlijn Groningen – Delfzijl geopend en in 1893 de zijtak van Sauwerd naar Roodeschool.
De spoorlijn Leeuwarden – Sneek – Stavoren werd in 1883-1885 in gebruik genomen door de HSM als onderdeel van de verbinding tussen Amsterdam en de Friese hoofdstad, via de route Amsterdam – Enkhuizen – Stavoren – Leeuwarden. Tussen Enkhuizen en Stavoren was een veerdienst over de Zuiderzee; deze wordt nu nog in de zomermaanden onderhouden voor het toeristisch fietsverkeer en voor dagtoerisme.
Vanaf 1917 gingen de spoorlijnen over in de belangengemeenschap de Nederlandse Spoorwegen (NS). Daarmee verviel het aspect van concurrentie van de lijn via Stavoren, zeker toen na 1952 Leeuwarden per elektrische trein via Zwolle kon worden bereikt (de zgn. Staatslijn A).
NoordNed/Arriva
In 1999 werd de exploitatie van de drie Friese lijnen door de Nederlandse Spoorwegen overgedragen aan NoordNed, een bedrijf waarvan NS aanvankelijk nog mede-eigenaar was. Een jaar later volgden de drie Groninger lijnen. In 2003 kocht Arriva alle aandelen over. De Wadlopers werden in 2006-2007 successievelijk vervangen door nieuw dieselelektrisch materieel, type GTW, gefabriceerd door de Zwitserse firma Stadler Rail. De nieuwe treinstellen werden door Arriva 'Spurt' gedoopt.
